Yerel içerik önbelleklendiği takdirde UseCanonicalName yönergesine On değeri atanmışsa önbellekten sunulan sayfa sayısında büyük bir artış olduduğu görülür. Bunun sebebi içeriği sunan sanal konağın isminin önbellek anahtarının bir parçası olarak kullanılmasıdır. Yönergeye On değerini atamak suretiyle çok isimli ve rumuzlu sanal konaklar için farklı önbellek girdileri oluşturulmaz, bunun yerine her meşru sanal konak için ayrı bir önbellek tutulur.

Önbellekleme, URL’nin dosya ismine dönüştürülmesi aşamasında gerçekleştiğinden önbelleklenen belgeler sadece URL isteklerine bir yanıt olarak sunulurlar. Sunucu Taraflı İçerikleri kullanmazsanız genellikle bunun fazla bir önemi olmaz.

Sunucu Taraflı İçerikleri kullanıyorsanız ve önbelleklemenin sağladığı hız artışından da yaralanmak istiyorsanız içerik yerleştirmek için virtual içerik türünü kullanınız.

Önbellekli öğeler için öntanımlı zaman aşımı süresi bir saat olmakla birlikte CacheDefaultExpire yönergesi kullanılarak bu değer kolaylıkla geçersiz kılınabilir. Bu öntanımlı değer sadece içeriğin özgün kaynağı bir zaman aşımı süresi veya son değişiklik tarihi belirtmediği takdirde kullanılır.

Bir yanıt Expires başlığını değil de Last-Modified başlığını içeriyorsa mod_cache zaman aşımı süresini CacheLastModifiedFactor yönergesinin nasıl kullanıldığına bakarak saptar.

Yerel içerik için, zaman aşımı süresini hassas olarak ayarlamak gerekirse mod_expires kullanılabilir.

Zaman aşımı süresinin üst sınırı CacheMaxExpire yönergesi ile belirlenebilir.

Önbellekteki içerik zaman aşımına uğrayıp, içerik sağlayıcıya veya arka sunucuya özgün isteği aktarmak yerine ayrı bir istek yapılması gereği httpd’nin şartlı bir istek yapması sonucunu doğurur.

Bir istemcinin veya önbelleğin aynı içeriğin farklı sürümleri arasında ayrım yapabilmesi için HTTP protokolü bazı başlık alanları önerir. Örneğin, "Etag:" başlığıyla sunulan bir özkaynak için "If-None-Match:" başlığıyla bir şartlı istek yapmak mümkün olduğu gibi özkaynak "Last-Modified:" başlığıyla sunuluyorsa şartlı istek "If-Modified-Since:" başlığıyla yapılabilir, vesaire.

Böyle bir şartlı istek yapıldığında yanıt koşulun içerikle eşleşip eşleşmediğine bağlı olarak farklı olur. Eğer istek bir "If-Modified-Since:" başlığıyla yapılmışsa ve içerik istekte belirtilen zamandan önce değiştirilmemişse kısa ve öz olarak bir "304 Not Modified" (Bir değişiklik yok) iletisiyle yanıt verilir.

Aksi takdirde bir şartlı istek yapılmamış gibi içeriğin kendisi sunulur.

Önbellekleme ile ilgili şartlı istekler çifte yarar sağlar. Birinci olarak, böyle bir istek arkadaki sunucuya yapılıyorsa ve iki içerik de aynıysa bunu saptamak kolay olur ve özkaynağın tamamını aktarma külfetinden kurtulunur.

İkinci olarak, şartlı istekler arka sunucuda normalden daha az faaliyete sebep olur. Durağan dosyalar için bu genellikle stat() veya benzeri bir sistem çağrısıyla dosya boyutları ve değişiklik zamanına bakmak şeklinde gerçekleşir. Böylelikle httpd yerel içeriği önbellekliyor olsa bile ve hatta içerik zaman aşımına da uğrasa önbellekteki dosyada bir değişiklik olmadığı takdirde içeriği önbellekten sunmak daha hızlı olacaktır. Çünkü dosyayı önbellekten okumak, arka sunucudan okumaktan daha hızlıdır (bu, bellekten okumayla diskten okumayı karşılaştırmak gibidir).

Evvelce bahsedildiği gibi httpd’de iki tür önbellekleme yapılır ve bunlar farklı yöntemlerle çalışır. mod_file_cache önbelleklemesinde dosyalar httpd başlatıldığı zamanki içerikle saklanır. Bu modül tarafından önbelleğe alınmış bir dosya için istek geldiğinde isteğin yolu kesilip önbellekteki dosya sunulur.

mod_cache önbelleklemesinde işler biraz daha karışıktır. Bir isteğe hizmet sunulurken istenen içerik evvelce önbelleklenmemişse önbellekleme modülü önce içeriğin önbelleklenebilirliğine bakar. Bir yanıtın önbelleklenebilirliğini belirleyen koşullar şunlardır:

1. Önbellekleme bu URL ile etkin kılınabilmelidir. CacheEnable ve CacheDisable yönergelerine bakınız.
2. Yanıtın HTTP durum kodu 200, 203, 300, 301 veya 410 olmalıdır.
3. İstek bir HTTP GET isteği olmalıdır.
4. İstek bir "Authorization:" başlığı içeriyorsa yanıt önbelleğe alınmayacaktır.
5. Eğer yanıt bir "Authorization:" başlığı içeriyorsa ayrıca "Cache-Control:" başlığında da "s-maxage", "must-revalidate" veya "public" değerlerinden birini içermelidir.
6. Eğer URL (GET yöntemi kullanan bir HTML formunun yaptığı gibi) bir sorgu dizgesi içeriyorsa yanıt, RFC2616’nın 13.9. bölümünde açıklandığı gibi bir "Expires:" başlığı içermedikçe veya "Cache-Control:" başlığının max-age veya max-age yönergesini içermedikçe yanıt içeriği önbelleğe alınmayacaktır.
7. CacheIgnoreNoLastMod yönergesinin kullanımını gerektiren bir durum olmadıkça 200 durum koduna sahip bir yanıtın "Etag", "Last-Modified" ve "Expires" başlıklarından birini veya "Cache-Control:" başlığının max-age veya max-age yönergelerinden birini (en azından) içermesi gerekir.
8. CacheStorePrivate yönergesinin kullanımını gerektiren bir durum olmadıkça yanıt "private" değerli bir "Cache-Control:" başlığı içerdiği takdirde yanıtın içeriği önbelleğe alınmayacaktır.
9. Benzer şekilde, CacheStoreNoStore yönergesi kullanılmamışsa yanıt "no-store" değerli bir "Cache-Control:" başlığı içeriyorsa yanıt içeriği önbelleğe alınmayacaktır.
10. Herşeyle eşleşen "*" değerli bir "Vary:" başlığı içeren bir yanıtın içeriği önbelleğe alınmaz.

Kısaca, istek zamana aşırı bağımlıysa ya da istek kısmen bile olsa HTTP uzlaşımıyla bağdaşmıyorsa önbelleğe alınmamalıdır.

İçeriği istekçinin IP adresine bağlı olarak değişen veya her beş dakikada bir değişikliğe uğrayan bir devingen içeriğe sahipseniz böyle bir içerik asla önbelleğe alınmamalıdır.

Diğer taraftan, içerik HTTP başlığındaki değerlere bağlı olarak değişiyorsa içeriğin bir "Vary" başlığı kullanılarak akıllıca önbelleklenmesi imkanı mevcuttur.

"Vary" başlıklı bir yanıt arka sunucudan istenirken mod_cache tarafından alınmışsa akıllıca ele alınmaya çalışılacaktır. Mümkünse, mod_cache gelecekte bu içerikle ilgili isteklerin "Vary" başlıklı yanıtları olacağını saptayacak ve önbellekten doğru içerikle yanıt verecektir.

Örneğin, bir yanıt şöyle bir başlık ile alınmışsa,

mod_cache sadece accept-language ve accept-charset başlıkları özgün istekle eşleşen önbellekli içeriği sunacaktır.

mod_cache çoğunlukla bir karşı vekile sahip olmak amacıyla kullanılır. Arka sunucunun sorgulanmasını gerektirmeyen tüm istekler önbellekleme modülü tarafından karşılanacaktır. Yerel özkaynakların önbelleklenmesi söz konusu olduğunda httpd’nin güvenlik modeli büyükçe bir değişikliğe uğrar.

Olası .htaccess dosyalarının dosya sisteminin tamamında taranması çok pahalı bir işlem olduğundan mod_cache, (işlemi hızlandırmak için) önbelleğe almanın temel amacını kısmen gözardı ederek, önbellekteki içeriğin sunumu için gerekli yetkilendirmenin olup olmadığı konusunda bir karar üretmez. Başka bir deyişle, eğer mod_cache bir kısım içeriği önbelleğe almışsa içerik zaman aşımına uğramadığı sürece bu içerik önbellekten sunulacaktır.

Örneğin, yapılandırmanız bir özkaynağa IP adresine göre erişime izin veriyorsa bu içeriğin önbelleğe alınmayacağından emin olmalısınız. Bunu CacheDisable yönergesini veya mod_expires kullanarak yapabilirsiniz. Bunu yapmaz, olayı kendi haline bırakırsanız mod_cache bir karşı vekil gibi çalışarak sunulan her içeriği arabelleğe alacak ve hangi IP adresinden gelirse gelsin her istemciye bunu sunacaktır.

Son kullanıcılarıın isteklerine önbellekten hizmet sunulduğundan önbelleğin kendisi içerikle etkileşime geçmek isteyenlerin veya içeriği tahrif etmek isteyenlerin hedefi haline gelebilir. httpd’yi çalıştıran kullanıcı tarafından her zaman önbelleğe yazılabileceğini akıldan çıkarmamak önemlidir. Bu durumda alışılmışın tersine tüm içeriğin Apache kullanıcısı tarafından yazılamamasının sağlanması önerilir.

Eğer Apache kullanıcısı, örneğin bir CGI sürecindeki açık nedeniyle tehlikeye atılırsa, önbellek hedef alınabilir. mod_cache_disk kullanılırken önbellekteki bir öğeyi değiştirmek veya önbelleğe yeni bir öğe eklemek görece daha kolaydır.

Bu risk, Apache kullanıcısını kullanan diğer saldırı türleriyle karşılaştırıldığında daha yüksektir. mod_cache_disk kullanıyorsanız şunları aklınızdan çıkarmayın: (1) httpd güvenlik güncellemelerini takip edin ve sunucunuzu buna göre güncelleyin. (2) Mümkünse suEXEC kullanarak CGI süreçlerini Apache kullanıcısı olmayan bir kullanıcının aidiyetinde çalıştırın.

httpd bir önbellekli vekil sunucu olarak çalıştığında önbellek zehirlenmesi adı verilen sorunla karşılaşılma olasılığı vardır. Önbellek zehirlenmesi, vekil sunucunun arka sunucudan yanlış (ve genellikle istenmeyen) içerik almasına sebep olan bir saldırı türünü betimlemek için yaygın olarak kullanılan bir terimdir.

Örneğin httpd’nin çalıştığı sistemin kullandığı DNS sunucuları DNS önbellek zehirlenmesinden etkilenebilecek durumdaysa, bir saldırgan httpd’nin istekleri almak için başvuracağı kaynak sunucunun yerini değiştirebilir. Diğer bir örnek, HTTP istek kaçakçılığı adı verilen bir saldırı türüdür.

Bu belge HTTP istek kaçakçılığını derinliğine incelenmesi için uygun yer değildir (böyle kaynaklara arama motorunuzla erişebilirsiniz). Bununla birlikte, vekil tarafından kaynak sunucudan alınan içeriği tamamen denetim altına almak amacıyla kaynak sunucudaki bir açığı istismar etmeye yönelik bir dizi istek yapılabileceğinin olasılık dahilinde olduğunu bilmenizde yarar vardır.

httpd’de mevcut önbelleklemenin en temel şekli mod_file_cache tarafından sağlanan dosya tanıtıcı önbelleklemesidir. Bu önbellek türü dosyaların kendilerini değil açık dosya tanıtıcılarının bir listesini saklar. Dosyaların bu anlamda önbelleklenmesi, CacheFile yönergesi yapılandırma dosyasında belirtilerek sağlanabilir.

CacheFile yönergesi belirtilen dosyanın httpd başlatıldığında açılmasını ve dosya için yapılan sonraki her istekte bu dosya tanıtıcısının kullanılmasını sağlar.

Büyük miktarda dosyayı bu anlamda önbelleklemeyi tasarlıyorsanız işletim sisteminizin açık dosya tanıtıcılarının sayısı ile ilgili sınırlamasını uygun bir değere ayarlamanız gerekebilir.

CacheFile yönergesini kullandığınız takdirde dosya içeriğindeki değişiklikleri anında isteğe yansıtamazsınız. httpd dosyayı ilk başlatıldığındaki haliyle sunar.

Eğer httpd çalışırken dosya silinmişse httpd ilk başlatıldığındaki haline ilişkin dosya tanıtıcıyı sağlamaya ve dolayısıyla dosya içeriğini sunmaya devam edecektir. Yani, dosya silinmiş ve artık dosya sisteminde görünmüyor olsa bile httpd durdurulup dosya tanıtıcıları kapanmadıkça dosyaların silinmesiyle açılan yer serbest kalmayacaktır.

Günümüz iştetim sistemlerinin hemen hemen tamamında bellek içi dosya/veri saklama işlemlerini çekirdek yönetir. Bu güçlü bir özelliktir ve işletim sistemlerinin büyük çoğunluğu bunu böyle yapar. Örneğin, Linux’ta bir dosyanın ilk defa okunduğunda ve ikinci kez okunduğunda işlemcinin ne kadar meşgul edildiğine bakalım:

Küçük bir dosya için bile okuma süresi bakımından büyük fark ortaya çıkmaktadır. Bunun sebebi çekirdeğin dosya içeriğini bellek daha güncel amaçlar için lazım olana dek bellek içinde saklamasıdır.

Sisteminizde yeterince yedek bellek olduğundan eminseniz, bu önbellekte daha fazla dosya saklanacağından emin olabilirsiniz. Bundan, önbelleğin sistem belleğinde verimli biçimde tutulması için httpd’de ek bir yapılandırmaya gidilmesinin gerekmediği sonucu çıkarılabilir.

Bundan başka, işletim sistemi dosyaların değiştiği ve silindiği zamanları bildiğinden bu tür dosyaların içerikleri gerektiğinde önbellekten kendiliğinden silinmiş olur. Bellek içinde dosya saklarken dosyaların değiştirilme zamanlarını bilme olanağı olmadığından bu durum httpd’ye büyük yarar sağlar.

mod_file_cache modülü, bir durağan dosyanın içeriğini sunucunun başlatılması sırasında (mmap sistem çağrısıyla) belleğe eşlenmesini mümkün kılmak için MMapFile yönergesini sağlar. httpd bu dosyaya gelecek sonraki istekler için dosyanın bellekiçi içeriğini kullanacaktır.

CacheFile yönergesinde olduğu gibi bu dosyalarda httpd başlatıldıktan sonra yapılacak bir değişiklikten httpd’nin haberi olmayacaktır.

MMapFile yönergesi ayırdığı belleğin toplam miktarı ile ilgilenmez, dolayısıyla yönergenin aşırı kullanımından kaçınmalısınız. httpd’nin çocuk süreçlerinin her biri bu belleğin kendilerine ait birer kopyasını yapacağından belleğe eşlenen dosyaların çok yer kaplamaması büyük önem taşımaktadır; aksi takdirde işletim sistemi belleği diske takaslayacağından beklenen fayda sağlanamayacaktır.

mod_cache_disk öğeleri önbellekte saklamak için istek yapılan URL’nin 22 karakterlik özetini oluşturur. Bu özet, çok sayıda URL’nin aynı özeti oluşturmaması için konak ismi, protokol, port ve varsa CGI argümanlarından oluşur.

Özeti oluşturan karakterler 64 karakterlik bir karakter kümesinden seçildiğinden oluşturulması olası farklı özet sayısı 64^22’dir. Örneğin, bir URL’nin xyTGxSMO2b68mBCykqkp1w gibi bir özeti olabilir. Bu özet, bu URL ile erişilen dosyalar önbellek içinde saklanırken dosya ismi öneki olarak kullanılır. Ancak bununla yetinilmez ve içerik CacheDirLevels ve CacheDirLength yönergelerinin değerlerine göre önce dizinlere ayrılır.

CacheDirLevels yönergesi kaç alt seviye dizin olacağını belirler. Örneğin, yukarıdaki özete sahip bir dosyanın isminin başına yukarıdaki yapılandırma örneğine uygun olarak /var/cache/apache/x/y/TGxSMO2b68mBCykqkp1w gibi bir önek getirilebilirdi.

Bu tekniğin asıl amacı belli bir dizin içinde bulunabilecek dosyaların ve alt dizinlerin sayısını düşük tutmaktır. Bu sayının büyük olması çoğu işletim sisteminde başarımın düşmesine sebep olur. CacheDirLength yönergesi "1" değeriyle kullanıldığında her dizin altında en fazla 64 alt dizin veya dosya açılabilir. "2" değeriyle kullanıldığında ise bu sayı 64^2’ye yükselir ve böyle artarak gider. İyi bir sebebiniz olmadıkça CacheDirLength için değer olarak "1" belirtmenizi öneririz.

CacheDirLevels yönergesine atanacak değer önbellekte saklamayı düşündüğünüz olası dosya sayısı ile ilgilidir. Yukarıdaki örnekte olduğu gibi "2" değerini belirtirseniz, toplamda en fazla 4096 dizin oluşturulabilir. 1 milyon dosyanın önbelleklendiği bir durumda bu, her dizinde yaklaşık olarak 245 önbelleklenmiş URL demektir.

Her URL için önbellekte en az iki dosya saklanır. Biri genellikle URL hakkındaki temel verilerden oluşan ".header" dosyasıdır, diğeri ise sunulacak içeriğin bire bir kopyası olan ".data" dosyasıdır.

"Vary" başlığı üzerinden içeriğin uzlaşıldığı durumda URL için bir ".vary" dizini oluşturulur. Bu dizin her biri farklı bir uzlaşıma ait çok sayıda ".data" dosyası içerebilir.

mod_cache_disk zaman aşımına uğrayan önbellekli içeriği silse de önbelleğin toplam boyu ve ne kadar boş bellek kaldığı hakkında bilgi vermez.

Bunun yerine httpd önbellek içeriğini düzenli aralıklarla temizleyebilmeniz için htcacheclean adında bir araç içerir. Önbellek için azami ne kadar yer kullanılacağının ve bunun üzerinde htcacheclean’i hangi sıklıkta çalıştırılacağının tespiti biraz karmaşık bir işlem olup uygun değerler genellikle deneme yanılma yoluyla bulunur.

htcacheclean iki işlem kipine sahiptir. Kalıcı bir artalan süreci olarak çalışabileceği gibi cron üzerinden belli aralıklarla da çalıştırılabilir. Çok büyük (onlarca GB) önbelleklerde htcacheclean’in işini bitirmesi 1 saatten fazla sürebileceğinden, cron ile çalıştırma durumunda aynı anda birden fazla kopyanın çalışıyor durumda olmaması için htcacheclean’in çalıştırılma aralığını iyi belirlemek gerekir.

Şekil 1: Önbelleğin büyümesi ve düzenli aralıklarla temizlenmesi.

mod_cache_disk ne kadar önbellek alanı kullandığı ile ilgili bir bilgi vermediğinden htcacheclean’in bir temizlik sonrası yeterince büyük bir genişleme alanı kalacak şekilde yapılandırılması önemlidir.