Apache HTTP Sunucusu Sürüm 2.3
Apache HTTP Sunucusu Sürüm 2.3
Bir HTTP sunucusunu verimli şekilde yönetebilmek için oluşabilecek sorunlardan başka sunucunun başarımı ve etkinliği hakkında da bazı geri bildirimler almak gerekir. Apache HTTP Sunucusu çok kapsamlı ve esnek bir günlükleme yeteneğine sahiptir. Bu belgede sunucunun günlükleme yeteneğini nasıl yapılandıracağınızdan ve günlük kayıtlarını nasıl yorumlayacağınızdan bahsedilecektir.
Apache’nin günlük dosyalarını yazdığı dizine yazabilen birinin sunucuyu başlatan kullanıcı kimliğine (bu genellikle root olur) erişim kazanabileceğine hemen hemen kesin gözüyle bakılabilir. Sonuçlarının neler olacağını kestiremiyorsanız günlüklerin yazıldığı dizinde hiç kimseye yazma erişimi vermeyin; ayrıntılı bilgi için güvenlik ipuçları belgesine bakınız.
Buna ilaveten, günlük dosyaları istemci tarafından sağlanmış bilgiler de içerebilir. Bu nedenle, kötü niyetli istemcilerin günlük dosyalarına denetim karakterleri girmeleri olasılığına karşı ham günlükler ele alınırken dikkatli olunmalıdır.
| İlgili Modüller | İlgili Yönergeler |
|---|---|
İsmi ve yeri ErrorLog yönergesi
ile belirtilen sunucu hata günlüğü, en önemli günlük dosyasıdır. Apache
httpd tarafından istekler işlenirken saptanan hatalar ve tanı bilgileri
bu dosyaya gönderilir. Sunucuyu başlatırken veya sunucu çalışırken bir
sorunla karşılaşıldığında, neyin yanlış gittiğini öğrenmek için
bakılacak ilk yer burasıdır. Günlük kaydı çoğunlukla sorunun nasıl
düzeltileceği ile ilgili ayrıntıları da içerir.
Hata günlüğü normal olarak bir dosyaya yazılır (genellikle, dosyanın
ismi Unix sistemlerinde error_log, OS/2 ve Windows’ta ise
error.log’dur). Ayrıca, Unix sistemlerinde sunucunun
hataları syslog’a veya borulamak suretiyle
bir programa aktarması da mümkündür.
Hata günlüğünün biçemi anlaşılır olup içeriği kısmen serbestçe belirlenir. Çoğu hata günlüğü girdisinde bulunan belli başlı bilgiler vardır. Örnek tipik bir hata iletisi içermektedir:
[Wed Oct 11 14:32:52 2000] [error] [client 127.0.0.1]
client denied by server configuration:
/export/home/live/ap/htdocs/test
Günlük girdisinin ilk öğesi iletinin yazıldığı tarih ve saatten oluşur.
İkinci öğe raporlanan bilginin önem derecesini belirtir. Hata günlüğüne
gönderilecek hata türlerinin önem seviyesini belirlemek için LogLevel yönergesi kullanılır. Üçüncü öğe
hatanın üretilmesine sebep olan istemcinin IP adresini içerir. Kalanı
iletinin kendisidir (duruma bakılırsa sunucu istemci erişimini reddetmek
üzere yapılandırılmış). Sunucu istenen belgenin (belge yolunu değil)
dosya sistemindeki yolunu raporlamıştır.
Hata günlüğünde görünebilecek ileti çeşitliliği oldukça fazladır. Çoğu
yukarıdaki örneğin benzeridir. Hata günlüğü ayrıca, CGI betiklerinin
hata ayıklama çıktılarını da içerir. Bir CGI betiği tarafından standart
hataya (stderr) yazılan her türlü bilgi doğrudan hata
günlüğüne kopyalanır.
Hata günlüğünü bilgi ekleyerek veya kaldırarak kişiselleştirmek mümkündür. Bununla birlikte, hata günlüğü girdilerinin ilgili olduğu isteklerin erişim günlüğünde de girdileri vardır. Örneğin, yukarıdaki girdi, erişim günlüğünde 403 durum kodlu bir girdiyle ilgilidir. Erişim günlüğünü de kişiselleştirmek mümkün olduğundan hata durumlarında bu günlük dosyasını da kullanarak daha fazla bilgi sağlayabilirsiniz.
Sunucuyu denerken olası sorunlara karşı hata günlüğünü sürekli izlemelisiniz. Unix sistemlerinde bunu şöyle bir komutla sağlayabilirsiniz:
tail -f error_log
| İlgili Modüller | İlgili Yönergeler |
|---|---|
Sunucu erişim günlüğü sunucu tarafından işleme alınan tüm istekleri
kaydeder. Erişim günlüğünün yeri ve içeriği CustomLog yönergesi ile belirlenir.
LogFormat yönergesi ile
günlük içeriğini kişiselleştirmek mümkündür. Bu bölümde sunucunun
bilgileri erişim günlüğüne kaydetmesi için nasıl yapılandırılacağından
bahsedilecektir.
Şüphesiz, bilginin erişim günlüğünde saklanması günlük yönetiminde ilk adımı oluşturur. Sonraki adım yararlı istatistikleri üretmek için bu bilgiyi incelemektir. Günlük incelemesi bu belgenin kapsamına dahil değildir ve aslında bu işlem sunucunun yaptığı işlerden biri değildir. Bu konu ve günlük incelemesi yapan uygulamalar hakkında daha ayrıntılı bilgi edinmek için dmoz.org veya Yahoo’ya bakınız.
Apache httpd’nin çeşitli sürümlerinde erişim günlüklerini denetlemek
için kullanılan diğer modüller ve yönergeler arasında mod_log_referer,
mod_log_agent modülleri ve TransferLog yönergesi
sayılabilir. Artık, daha eski tüm diğer yönergelerin işlevselliklerini
bir araya toplayan CustomLog yönergesi kullanılmaktadır.
Erişim günlüğünün girdi biçemi kolayca isteğe göre
düzenlenebilmektedir. Biçemi belirtmekte kullanılan biçem dizgesi, C
tarzı printf(1) biçem dizgesini andırır. Sonraki bölümlerde bazı
örneklere yer verilmiştir. Biçem dizgesini oluşturan belirteçlerin tam
listesi için mod_log_config belgesinin Günlük Girdilerinin
Kişiselleştirilmesi bölümüne bakınız.
Erişim günlüğü için sıklıkla kullanılan bir yapılandırma:
LogFormat "%h %l %u %t \"%r\" %>s %b" common
CustomLog logs/access_log common
İlk satırda belli bir biçem dizgesi için common diye bir
takma ad tanımlanmaktadır. Biçem dizgesi, sunucuya hangi
belli bir bilgi parçalarını günlükleyeceğini söyleyen % imli biçem
belirteçlerinden oluşur. Biçem dizgesine ayrıca dizgesel sabitler de
yerleştirilebilir ve bunlar erişim günlüğüne oldukları gibi
kopyalanırlar. Biçem dizgesi içinde çift tırnak karakteri (") biçem
dizgesini vaktinden önce sonlandırmaması için ters bölü çizgisi ile
öncelenmelidir. Biçem dizgesi ayrıca, satır sonlarını belirtmek için
"\n" ve sekmeleri belirtmek için "\t"
denetim karakterlerini de içerebilir.
CustomLog yönergesi
evvelce tanımlanmış bir takma adı kullanarak yeni bir günlük
dosyası tanımlar. Erişim günlüğünün dosya ismi bölü çizgisi ile
başlamadıkça dosya yolunun ServerRoot değerine göreli olduğu varsayılır.
Yukarıdaki yapılandırma günlük dosyasına girdileri Ortak Günlük Biçemi (Common Log Format) adı verilen standart biçemde yazar. Bu standart biçem başka HTTP sunucuları tarafından da kullanılır ve çoğu günlük inceleme yazılımı tarafından tanınır. Ortak Günlük Biçeminde üretilen günlük girdileri şöyle görünür:
127.0.0.1 - frank [10/Oct/2000:13:55:36 -0700] "GET
/apache_pb.gif HTTP/1.0" 200 2326
Bu günlük girdisini parça parça açıklayalım:
127.0.0.1 (%h)HostnameLookups
yönergesine On değeri atanmışsa sunucu bu IP adresi
için DNS sorgusu yapacak ve IP adresi yerine bulduğu konak ismini
yazmaya çalışacaktır. Bununla birlikte, bu işlem sunucuyu epeyce
yavaşlattığından önerilmemektedir. Konak isimlerini saptamak için en
iyisi günlük girdilerini logresolve gibi bir
günlük işlemcisinden geçirmektir. Burada raporlanan IP adresi
doğrudan istemcinin IP adresi olmayabilir. Eğer sunucu ile istemci
arasında bir vekil sunucu varsa bu IP adresi, vekil sunucunun IP
adresi olacaktır.- (%l)identd tarafından belirlenen istemcinin RFC
1413 kimliğidir. Bu bilgi oldukça güvenilmezdir ve sıkıca denetlenen
iç ağlar haricinde hemen hemen asla kullanılmamalıdır. Apache,
IdentityCheck yönergesine
On değeri atanmış olmadıkça bu bilgiyi saptamaya
uğraşmaz.frank (%u)REMOTE_USER ortam değişkeni ile sağlanır. Eğer istek
için durum kodu 401 ise (aşağıya bakınız) henüz kullanıcının kimliği
doğrulanmamış olacağından bu değere güvenilmemelidir. Eğer belge
parola korumalı değilse günlüğün bu kısmı da yukarıdaki gibi
"-" olacaktır.[10/Oct/2000:13:55:36 -0700]
(%t)
[gün/ay/yıl:saat:dakika:saniye dilim]
gün = 2 hane
ay = 3 harf
yıl = 4 hane
saat = 2 hane
dakika = 2 hane
saniye = 2 hane
dilim = (`+' | `-') 4 hane
%{biçem}t şeklinde belirtmek de mümkündür.
Buradaki biçem dizgesi, stardart C
kütüphanesindeki strftime(3) işlevi için tanımlanmış
biçem belirteçleriyle oluşturulabilir.
"GET /apache_pb.gif HTTP/1.0"
(\"%r\")GET’miş. İkinci olarak istemci
/apache_pb.gif dosyasını istemiş ve üçüncü olarak
istemci HTTP/1.0 protokolünü kullanmış. İstek satırının
bazı parçalarını bağımsız olarak da günlüklemek mümkündür. Örneğin,
"%m %U%q %H" dizgesi, yöntem, yol, sorgu dizgesi ve
protokolü kaydedecektir; bu dizge "%r" biçem
belirtecinin tek başına yaptığı işi yapar.200 (%>s)2326 (%b)-" olacaktır. Bunun yerine günlüğe "0"
yazdırmak için %B belirtecini kullanınız.Sıklıkla kullanılan diğer bir biçem dizgesi Birleşik Günlük Biçemi (Combined Log Format) olup şöyle kullanılabilir:
LogFormat "%h %l %u %t \"%r\" %>s %b \"%{Referer}i\"
\"%{User-agent}i\"" combined
CustomLog log/access_log combined
Bu biçem ilaveten 2 alan içermesi dışında Ortak Günlük Biçemi ile
aynıdır. İlave alanların ikisi de %{başlık}i
biçeminde olup buradaki başlık, HTTP isteğindeki
başlık alanlarından biridir. Bu biçemin kullanıldığı bir erişim
günlüğü girdisi şöyle olurdu:
127.0.0.1 - frank [10/Oct/2000:13:55:36 -0700] "GET
/apache_pb.gif HTTP/1.0" 200 2326
"http://www.example.com/start.html" "Mozilla/4.08 [en]
(Win98; I ;Nav)"
Ek alanlar:
"http://www.example.com/start.html"
(\"%{Referer}i\")"Mozilla/4.08 [en] (Win98; I ;Nav)"
(\"%{User-agent}i\")Yapılandırma dosyasında çok sayıda CustomLog yönergesi kullanarak çok
sayıda erişim günlüğü kolayca oluşturulabilir. Örneğin aşağıdaki
yönergelerle 3 tane erişim günlüğü oluşturulacaktır. İlki temel OGB
bilgisini içerirken diğer ikisi isteğin kaynaklandığı yeri ve tarayıcı
kimliğini içerir. Son iki CustomLog satırı ayrıca, ReferLog ve
AgentLog yönergelerinin etkilerinin nasıl taklit
edileceğini de göstermektedir.
LogFormat "%h %l %u %t \"%r\" %>s %b" common
CustomLog logs/access_log common
CustomLog logs/referer_log "%{Referer}i -> %U"
CustomLog logs/agent_log "%{User-agent}i"
Bu örnek ayrıca, LogFormat yönergesi ile bir takma ad tanımlamanın şart
olmadığını da göstermektedir. Günlük biçemi doğrudan CustomLog yönergesinde
belirtilebilir.
Bazı durumlarda istemcinin yaptığı isteğe bağlı olarak erişim
günlüğünde belli girdilerin dışlanması gerekebilir. Bu, ortam değişkenleri sayesinde kolayca yerine
getirilebilir. Önce isteğin belli koşulları sağladığını belirten bir
ortam değişkeni ataması yapılır. Bu işlem SetEnvIf yönergesi ile yapılır.
Sonra da, ortam değişkenine bağlı olarak isteklerin günlüğe dahil
edilip edilmeyeceği CustomLog yönergesinin
env= deyimi kullanılarak belirtilir. Bazı örnekler:
# yerel konaktan kaynaklanan istekleri imleyelim
SetEnvIf Remote_Addr "127\.0\.0\.1" kaydetme
# robots.txt dosyası isteklerini imleyelim
SetEnvIf Request_URI "^/robots\.txt$" kaydetme
# Kalanları günlüğe kaydedelim
CustomLog logs/access_log common env=!kaydetme
Başka bir örnek olarak, Türkçe belge isteklerini bir dosyaya diğer dillerdeki istekleri başka bir dosyaya kaydedelim.
SetEnvIf Accept-Language "tr" turkce
CustomLog logs/turkce_log common env=turkce
CustomLog logs/diger_diller_log common env=!turkce
Şarta bağlı günlük kaydının çok esnek ve güçlü olabileceğini göstermiş olsak da günlük içeriğini denetlemenin tek yolu bu değildir. Günlük dosyaları sunucu etkinliğini eksiksiz olarak kaydedebildikleri takdirde daha yararlı olurlar. Günlük dosyalarını sonradan işleme tabi tutarak istenmeyen girdileri kaldırılmış bir kopya almak hem kolay hem de daha yararlıdır.
Yükü ağır sunucularda günlük dosyalarına kaydedilen bilginin miktarı çok büyük boyutlara ulaşabilir. 10.000 istek içeren bir erişim günlüğü yaklaşık 1MB yer kaplar. Etkin günlük dosyasını belirli aralıklarla değiştirmek veya silmek gerekebilir. Apache çalışırken dosyayı sürekli açık tuttuğu ve yazdığı için bu işlem sunucu çalışırken yapılamaz. Bu bakımdan, günlük dosyası değiştirildikten veya silindikten sonra yeni dosyanın açılması için sunucunun yeniden başlatılması gerekir.
Nazikçe yeniden başlatmak suretiyle sunucunun, mevcut ve bekleyen bağlantıları kaybetmeden yeni günlük dosyalarını açması sağlanabilir. Bununla birlikte, bu işlem sırasında sunucunun eski isteklere sunumu bitirene kadar eski günlük dosyalarına yazmaya devam edebilmesi gerekir. Bu bakımdan, yeniden başlatmanın ardından eski günlük dosyaları üzerinde bir işlem yapmadan önce biraz beklemek gerekir. Günlük dosyalarını döndürürken kullanılan senaryolarda genellikle eski günlük dosyaları yer kazanmak için sıkıştırılırlar:
mv access_log access_log.old
mv error_log error_log.old
apachectl graceful
sleep 600
gzip access_log.old error_log.old
Günlük çevrimi yapmanın başka bir yolu da sonraki bölümde açıklandığı gibi borulu günlükler kullanmaktır.
Apache httpd hata ve erişim günlüklerini doğrudan bir dosyaya yazmak
yerine bir boru üzerinden başka bir sürece yazabilir. Bu yetenek ana
sunucuya herhangi bir kod eklemeksizin günlükleme esnekliğini şaşırtıcı
derecede arttırır. Günlükler boruya yazılmak istenirse dosya ismini boru
karakteriyle ("|") değiştirip ardına günlük girdilerini
standart girdisinden kabul edecek programın ismini eklemek yeterlidir.
Apache sunucusu başlatıldığı zaman borulu günlük işlemini de
başlatacaktır. Eğer sunucu çalışırken günlükleri kabul eden süreç
çökerse Apache bu programı yeniden başlatır. (Bu son özelliği sebebiyle
bu tekniğe “güvenilir borulu günlükleme” adını veriyoruz.)
Borulu günlük süreçleri ana Apache httpd süreci tarafından başlatılır ve bu süreçler ana Apache httpd sürecinin kullanıcı kimliğini miras alırlar. Yani borulu günlükleme programları aslında root tarafından çalıştırılmış gibi olur. Bu bakımdan, bu programları basit ve güvenilir kılmak çok önemlidir.
Borulu günlüklerin önemli kullanım alanlarından biri de sunucuyu
yeniden başlatmak gerekmeksizin günlük çevrimini mümkün kılmaktır.
Apache HTTP sunucusu bu amaçla kullanılmak üzere
rotatelogs diye bir program içerir. Örneğin,
günlükleri 24 saatte bir döndürmek isterseniz bunu şöyle
yapabilirsiniz:
CustomLog "|/usr/local/apache/bin/rotatelogs
/var/log/access_log 86400" common
Borunun diğer ucundaki süreci başlatacak komutun tırnak içine alındığına dikkat ediniz. Bu örnekler erişim günlüğü için verilmişse de aynı teknik hata günlüğü için de kullanılabilir.
Hariçten bir uygulama olarak cronolog isminde buna benzer ancak çok daha esnek bir program daha vardır.
Borulu günlükler de şarta bağlı günlükleme kadar güçlü olmakla beraber çevrimdışı ardıl işlemler gibi daha basit çözümler için kullanılmamalıdır.
Bir sunucu çok sayıda sanal konak ile hizmet
sunarken bunların günlük kayıtları için çeşitli seçenekler mevcuttur.
İlk seçenekte, sanki sunucu tek bir konakla hizmet sunuyormuş gibi
günlük kaydı yapılır. Günlükleme yönergelerini <VirtualHost> bölümlerinin dışına, ana sunucu
bağlamına yerleştirerek tüm isteklerin aynı erişim ve hata günlüğüne
yazılmasını sağlamak olasıdır. Bu teknik, tek tek sanal konaklar için
kolayca istatistik toplamaya izin vermez.
Eğer CustomLog
veya ErrorLog yönergesi bir
<VirtualHost> bölümüne
yerleştirilirse bu sanal konağa bütün erişimler veya hatalar belirtilen
dosyaya günlüklenecektir. Böyle günlükleme yönergeleri içermeyen sanal
konakların günlükleri hala ana sunucunun hata ve erişim günlüklerine
yazılmaya devam edecektir. Bu teknik az sayıda sanal konak barındıran
sunucular için çok kullanışlıdır. Fakat sanal konak sayısı çok fazlaysa
bu teknikle günlük dosyalarını yönetmek çok karmaşık bir hal alabilir.
Ayrıca, yetersiz dosya tanıtıcısı
sorunlarıyla çok sık karşılaşılabilir.
Erişim günlükleri için çok az bir fedakarlıkla çok iyi bir çözüm vardır. Günlük biçemine sanal konaklarla ilgili bilgi eklemek suretiyle tüm konakların aynı günlük dosyasını kullanmaları olasıdır. Böylece günlük dosyası sonradan her sanal konak için ayrı bir dosya oluşturmak üzere ayrıştırılabilir. Örneğin, bu işlem için şu yönergeler kullanılıyor olsun:
LogFormat "%v %l %u %t \"%r\" %>s %b"
ortaksankon
CustomLog logs/access_log ortaksankon
%v belirteci isteği sunan sanal konağın ismini günlüğe
yazmak için kullanılır. Daha sonra split-logfile gibi bir program
kullanarak, bu dosyadan her sanal konak için ayrı birer dosya elde
edilebilir.
| İlgili Modüller | İlgili Yönergeler |
|---|---|
mod_logio modülü LogFormat yönergesinde kullanılan
biçem belirteçlerine alınan ve gönderilen bayt sayıları için iki
belirteç (%I ve %O) ekler.
mod_log_forensic modülü istemci isteklerinin kanıt
olarak kullanılmak amacıyla günlüklenmesini sağlar. Günlükleme her
istek için isteğe hizmet sunmadan önce ve sonra olmak üzere iki defa
yapılır. Böylece günlük dosyasında başarılı her istek için iki satır
bulunur. Adli günlükleme çok sıkı kurallara tabi olup
kişiselleştirilemez. Güvenlik ve hata ayıklama aracı olarak yararlı
değildir.
Apache httpd başlatıldığında, ana httpd sürecinin kimliği (PID)
logs/httpd.pid dosyasına kaydedilir. Bu dosyanın ismi
PidFile yönergesi ile
değiştirilebilir. Bu süreç kimliği sistem yöneticisi tarafından ana
sürece sinyal göndererek artalan sürecini sonlandırmak veya yeniden
başlatmak için kullanılır. Windows üzerinde bu işlem için
-k komut satırı seçeneği kullanılır. Bu konuda daha
ayrıntılı bilgi edinmek için Durdurma ve
Yeniden Başlatma belgesine bakınız.
ScriptLog yönergesi CGI
betiklerinin girdi ve çıktılarını kaydetmenizi mümkün kılmak suretiyle
hata ayıklamaya yardımcı olur. Bu sadece deneysel amaçla kullanılmalı,
asıl sunucuya uygulanmamalıdır. mod_cgi
belgesinde daha fazla bilgi bulunabilir.
Güçlü ve karmaşık mod_rewrite
özellikleri kullanılırken, hata ayıklamaya yardımcı olmak için
RewriteLog yönergesini
kullanmak gerekebilir. Yönerge, günlük dosyasında yeniden yazım
motorunun istekleri nasıl dönüştürdüğüyle ilgili ayrıntılı bir döküm
üretir. Ayrıntı seviyesi RewriteLogLevel yönergesi ile belirlenir.