new Turkish translations.

Submitted by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>

git-svn-id: https://svn.apache.org/repos/asf/httpd/httpd/trunk@670227 13f79535-47bb-0310-9956-ffa450edef68

1 files changed, 617 insertions, 0 deletions

diff --git a/docs/manual/logs.xml.tr b/docs/manual/logs.xml.tr
new file mode 100644
index 0000000000..30bb12a72e
--- /dev/null
+++ b/docs/manual/logs.xml.tr
@@ -0,0 +1,617 @@
+<?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?>
+<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "./style/manualpage.dtd">
+<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="./style/manual.tr.xsl"?>
+<!-- English Revision: 659902 -->
+<!-- =====================================================
+ Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
+   Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
+========================================================== -->
+
+<!--
+ Licensed to the Apache Software Foundation (ASF) under one or more
+ contributor license agreements.  See the NOTICE file distributed with
+ this work for additional information regarding copyright ownership.
+ The ASF licenses this file to You under the Apache License, Version 2.0
+ (the "License"); you may not use this file except in compliance with
+ the License.  You may obtain a copy of the License at
+
+     http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0
+
+ Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
+ distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
+ WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
+ See the License for the specific language governing permissions and
+ limitations under the License.
+-->
+
+<manualpage metafile="logs.xml.meta">
+
+  <title>Günlük Dosyaları</title>
+
+  <summary>
+    <p>Bir HTTP sunucusunu verimli şekilde yönetebilmek için oluşabilecek
+      sorunlardan başka sunucunun başarımı ve etkinliği hakkında da bazı geri
+      bildirimler almak gerekir. Apache HTTP Sunucusu çok kapsamlı ve esnek
+      bir günlükleme yeteneğine sahiptir. Bu belgede sunucunun günlükleme
+      yeteneğini nasıl yapılandıracağınızdan ve günlük kayıtlarını nasıl
+      yorumlayacağınızdan bahsedilecektir.</p>
+  </summary>
+
+  <section id="security">
+    <title>Güvenlik Uyarısı</title>
+
+    <p>Apache’nin günlük dosyalarını yazdığı dizine yazabilen birinin sunucuyu
+      başlatan kullanıcı kimliğine (bu genellikle root olur) erişim
+      kazanabileceğine hemen hemen kesin gözüyle bakılabilir. Sonuçlarının
+      neler olacağını kestiremiyorsanız günlüklerin yazıldığı dizinde <em>hiç
+      kimseye</em> yazma erişimi vermeyin; ayrıntılı bilgi için <a
+      href="misc/security_tips.html">güvenlik ipuçları</a> belgesine
+      bakınız.</p>
+
+    <p>Buna ilaveten, günlük dosyaları istemci tarafından sağlanmış bilgiler
+      de içerebilir. Bu nedenle, kötü niyetli istemcilerin günlük dosyalarına
+      denetim karakterleri girmeleri olasılığına karşı ham günlükler ele
+      alınırken dikkatli olunmalıdır.</p>
+  </section>
+
+  <section id="errorlog">
+    <title>Hata Günlüğü</title>
+    <related>
+      <directivelist>
+        <directive module="core">ErrorLog</directive>
+        <directive module="core">LogLevel</directive>
+      </directivelist>
+    </related>
+
+    <p>İsmi ve yeri <directive module="core">ErrorLog</directive> yönergesi
+      ile belirtilen sunucu hata günlüğü, en önemli günlük dosyasıdır. Apache
+      httpd tarafından istekler işlenirken saptanan hatalar ve tanı bilgileri
+      bu dosyaya gönderilir. Sunucuyu başlatırken veya sunucu çalışırken bir
+      sorunla karşılaşıldığında, neyin yanlış gittiğini öğrenmek için
+      bakılacak ilk yer burasıdır. Günlük kaydı çoğunlukla sorunun nasıl
+      düzeltileceği ile ilgili ayrıntıları da içerir.</p>
+
+    <p>Hata günlüğü normal olarak bir dosyaya yazılır (genellikle, dosyanın
+      ismi Unix sistemlerinde <code>error_log</code>, Windows ve OS/2’de ise
+      <code>error.log</code>’dur). Ayrıca, Unix sistemlerinde sunucunun
+      hataları <code>syslog</code>’a veya <a href="#piped">borulamak suretiyle
+      bir programa</a> aktarması da mümkündür.</p>
+
+    <p>Hata günlüğünün biçemi anlaşılır olup içeriği kısmen serbestçe
+      belirlenir. Çoğu hata günlüğü girdisinde bulunan belli başlı bilgiler
+      vardır. Örnek tipik bir hata iletisi içermektedir:</p>
+
+    <example>
+      [Wed Oct 11 14:32:52 2000] [error] [client 127.0.0.1]
+      client denied by server configuration:
+      /export/home/live/ap/htdocs/test
+    </example>
+
+    <p>Günlük girdisinin ilk öğesi iletinin yazıldığı tarih ve saatten oluşur.
+      İkinci öğe raporlanan bilginin önem derecesini belirtir. Hata günlüğüne
+      gönderilecek hata türlerinin önem seviyesini belirlemek için <directive
+      module="core">LogLevel</directive> yönergesi kullanılır. Üçüncü öğe
+      hatanın üretilmesine sebep olan istemcinin IP adresini içerir. Kalanı
+      iletinin kendisidir (duruma bakılırsa sunucu istemci erişimini reddetmek
+      üzere yapılandırılmış). Sunucu istenen belgenin (belge yolunu değil)
+      dosya sistemindeki yolunu raporlamıştır.</p>
+
+    <p>Hata günlüğünde görünebilecek ileti çeşitliliği oldukça fazladır. Çoğu
+      yukarıdaki örneğin benzeridir. Hata günlüğü ayrıca, CGI betiklerinin
+      hata ayıklama çıktılarını da içerir. Bir CGI betiği tarafından standart
+      hataya (<code>stderr</code>) yazılan her türlü bilgi doğrudan hata
+      günlüğüne kopyalanır.</p>
+
+    <p>Hata günlüğünü bilgi ekleyerek veya kaldırarak kişiselleştirmek
+      mümkündür. Bununla birlikte, hata günlüğü girdilerinin ilgili olduğu
+      isteklerin <a href="#accesslog">erişim günlüğünde</a> de girdileri
+      vardır. Örneğin, yukarıdaki girdi, erişim günlüğünde 403 durum kodlu bir
+      girdiyle ilgilidir. Erişim günlüğünü de kişiselleştirmek mümkün
+      olduğundan hata durumlarında bu günlük dosyasını da kullanarak daha
+      fazla bilgi sağlayabilirsiniz.</p>
+
+    <p>Sunucuyu denerken olası sorunlara karşı hata günlüğünü sürekli
+      izlemelisiniz. Unix sistemlerinde bunu şöyle bir komutla
+      sağlayabilirsiniz:</p>
+
+    <example>
+      tail -f error_log
+    </example>
+  </section>
+
+  <section id="accesslog">
+    <title>Erişim Günlüğü</title>
+
+    <related>
+      <modulelist>
+        <module>mod_log_config</module>
+        <module>mod_setenvif</module>
+      </modulelist>
+      <directivelist>
+        <directive module="mod_log_config">CustomLog</directive>
+        <directive module="mod_log_config">LogFormat</directive>
+        <directive module="mod_setenvif">SetEnvIf</directive>
+      </directivelist>
+    </related>
+
+    <p>Sunucu erişim günlüğü sunucu tarafından işleme alınan tüm istekleri
+      kaydeder. Erişim günlüğünün yeri ve içeriği  <directive
+      module="mod_log_config">CustomLog</directive> yönergesi ile belirlenir.
+      <directive module="mod_log_config">LogFormat</directive> yönergesi ile
+      günlük içeriğini kişiselleştirmek mümkündür. Bu bölümde sunucunun
+      bilgileri erişim günlüğüne kaydetmesi için nasıl yapılandırılacağından
+      bahsedilecektir.</p>
+
+    <p>Şüphesiz, bilginin erişim günlüğünde saklanması günlük yönetiminde ilk
+      adımı oluşturur.  Sonraki adım yararlı istatistikleri üretmek için bu
+      bilgiyi incelemektir. Günlük incelemesi bu belgenin kapsamına dahil
+      değildir ve aslında bu işlem sunucunun yaptığı işlerden biri değildir.
+      Bu konu ve günlük incelemesi yapan uygulamalar hakkında daha ayrıntılı
+      bilgi edinmek için <a
+      href="http://dmoz.org/Computers/Software/Internet/Site_Management/Log_analysis/"
+      >dmoz.org</a> veya <a
+      href="http://dir.yahoo.com/Computers_and_Internet/Software/Internet/World_Wide_Web/Servers/Log_Analysis_Tools/"
+      >Yahoo</a>’ya bakınız.</p>
+
+    <p>Apache httpd’nin çeşitli sürümlerinde erişim günlüklerini denetlemek
+      için kullanılan diğer modüller ve yönergeler arasında mod_log_referer,
+      mod_log_agent modülleri ve <code>TransferLog</code> yönergesi
+      sayılabilir. Artık, daha eski tüm diğer yönergelerin işlevselliklerini
+      bir araya toplayan <directive module="mod_log_config"
+      >CustomLog</directive> yönergesi kullanılmaktadır.</p>
+
+    <p>Erişim günlüğünün girdi biçemi kolayca isteğe göre
+      düzenlenebilmektedir. Biçemi belirtmekte kullanılan biçem dizgesi, C
+      tarzı printf(1) biçem dizgesini andırır. Sonraki bölümlerde bazı
+      örneklere yer verilmiştir. Biçem dizgesini oluşturan belirteçlerin tam
+      listesi için <module>mod_log_config</module> belgesinin <a
+      href="mod/mod_log_config.html#formats">Günlük Girdilerinin
+      Kişiselleştirilmesi</a> bölümüne bakınız.</p>
+
+    <section id="common">
+      <title>Ortak Günlük Biçemi (OGB)</title>
+
+      <p>Erişim günlüğü için sıklıkla kullanılan bir yapılandırma:</p>
+
+      <example>
+        LogFormat "%h %l %u %t \"%r\" %&gt;s %b" common<br />
+        CustomLog logs/access_log common
+      </example>
+
+      <p>İlk satırda belli bir biçem dizgesi için <code>common</code> diye bir
+        <em>takma ad</em> tanımlanmaktadır. Biçem dizgesi, sunucuya hangi
+        belli bir bilgi parçalarını günlükleyeceğini söyleyen % imli biçem
+        belirteçlerinden oluşur. Biçem dizgesine ayrıca dizgesel sabitler de
+        yerleştirilebilir ve bunlar erişim günlüğüne oldukları gibi
+        kopyalanırlar. Biçem dizgesi içinde çift tırnak karakteri (") biçem
+        dizgesini vaktinden önce sonlandırmaması için ters bölü çizgisi ile
+        öncelenmelidir. Biçem dizgesi ayrıca, satır sonlarını belirtmek için
+        "<code>\n</code>" ve sekmeleri belirtmek için "<code>\t</code>"
+        denetim karakterlerini de içerebilir.</p>
+
+      <p><directive module="mod_log_config">CustomLog</directive> yönergesi
+        evvelce tanımlanmış bir <em>takma adı</em> kullanarak yeni bir günlük
+        dosyası tanımlar. Erişim günlüğünün dosya ismi bölü çizgisi ile
+        başlamadıkça dosya yolunun <directive module="core"
+        >ServerRoot</directive> değerine göreli olduğu varsayılır.</p>
+
+      <p>Yukarıdaki yapılandırma günlük dosyasına girdileri Ortak Günlük
+        Biçemi (Common Log Format) adı verilen standart biçemde yazar.
+        Bu standart biçem başka HTTP sunucuları tarafından da kullanılır ve
+        çoğu günlük inceleme yazılımı tarafından tanınır. Ortak Günlük
+        Biçeminde üretilen günlük girdileri şöyle görünür:</p>
+
+      <example>
+        127.0.0.1 - frank [10/Oct/2000:13:55:36 -0700] "GET
+        /apache_pb.gif HTTP/1.0" 200 2326
+      </example>
+
+      <p>Bu günlük girdisini parça parça açıklayalım:</p>
+
+      <dl>
+        <dt><code>127.0.0.1</code> (<code>%h</code>)</dt>
+
+        <dd>Bu, sunucuya istek yapan istemcinin (uzak konağın) IP adresidir.
+          Eğer <directive module="core">HostnameLookups</directive>
+          yönergesine <code>On</code> değeri atanmışsa sunucu bu IP adresi
+          için DNS sorgusu yapacak ve IP adresi yerine bulduğu konak ismini
+          yazmaya çalışacaktır. Bununla birlikte, bu işlem sunucuyu epeyce
+          yavaşlattığından önerilmemektedir. Konak isimlerini saptamak için en
+          iyisi günlük girdilerini <program>logresolve</program> gibi bir
+          günlük işlemcisinden geçirmektir. Burada raporlanan IP adresi
+          doğrudan istemcinin IP adresi olmayabilir. Eğer sunucu ile istemci
+          arasında bir vekil sunucu varsa bu IP adresi, vekil sunucunun IP
+          adresi olacaktır.</dd>
+
+        <dt><code>-</code> (<code>%l</code>)</dt>
+
+        <dd>Çıktıdaki bir "tire" imi istenen bilgi parçasının mevcut olmadığı
+          anlamına gelir. Bu durumda, mevcut olmayan bilgi istemci makine
+          üzerinde <code>identd</code> tarafından belirlenen istemcinin RFC
+          1413 kimliğidir. Bu bilgi oldukça güvenilmezdir ve sıkıca denetlenen
+          iç ağlar haricinde hemen hemen asla kullanılmamalıdır. Apache,
+          <directive module="core">IdentityCheck</directive> yönergesine
+          <code>On</code> değeri atanmış olmadıkça bu bilgiyi saptamaya
+          uğraşmaz.</dd>
+
+        <dt><code>frank</code> (<code>%u</code>)</dt>
+
+        <dd>Bu, belge isteğinde bulunan kişinin HTTP kimlik doğrulamasıyla
+          saptanan kullanıcı kimliğidir. Bu değer CGI betiklerine
+          <code>REMOTE_USER</code> ortam değişkeni ile sağlanır. Eğer istek
+          için durum kodu 401 ise (aşağıya bakınız) henüz kullanıcının kimliği
+          doğrulanmamış olacağından bu değere güvenilmemelidir. Eğer belge
+          parola korumalı değilse günlüğün bu kısmı da yukarıdaki gibi
+          "<code>-</code>" olacaktır.</dd>
+
+        <dt><code>[10/Oct/2000:13:55:36 -0700]</code>
+        (<code>%t</code>)</dt>
+
+        <dd>İsteğin alındığı tarih ve saat. Biçemi şöyledir:
+
+          <p class="indent">
+            <code>[gün/ay/yıl:saat:dakika:saniye dilim]<br />
+             gün    = 2 hane<br />
+             ay     = 3 harf<br />
+             yıl    = 4 hane<br />
+             saat   = 2 hane<br />
+             dakika = 2 hane<br />
+             saniye = 2 hane<br />
+             dilim  = (`+' | `-') 4 hane</code>
+          </p>
+          Günlük biçem dizgesinde zaman gösterim biçemini
+          <code>%{<em>biçem</em>}t</code> şeklinde belirtmek de mümkündür.
+          Buradaki <code><em>biçem</em></code> dizgesi, stardart C
+          kütüphanesindeki <code>strftime(3)</code> işlevi için tanımlanmış
+          biçem belirteçleriyle oluşturulabilir.
+        </dd>
+
+        <dt><code>"GET /apache_pb.gif HTTP/1.0"</code>
+        (<code>\"%r\"</code>)</dt>
+
+        <dd>İstemciden alınan istek satırının çift tırnaklar arasında
+          gösterilmesi istenmiştir. İstek satırı en yararlı bilgi parçalarını
+          içerir. Birincisi, istemci tarafından kullanılan yöntem
+          <code>GET</code>’miş. İkinci olarak istemci
+          <code>/apache_pb.gif</code> dosyasını istemiş ve üçüncü olarak
+          istemci <code>HTTP/1.0</code> protokolünü kullanmış. İstek satırının
+          bazı parçalarını bağımsız olarak da günlüklemek mümkündür. Örneğin,
+          "<code>%m %U%q %H</code>" dizgesi, yöntem, yol, sorgu dizgesi ve
+          protokolü kaydedecektir; bu dizge "<code>%r</code>" biçem
+          belirtecinin tek başına yaptığı işi yapar.</dd>
+
+        <dt><code>200</code> (<code>%&gt;s</code>)</dt>
+
+        <dd>Bu, sunucunun istemciye gönderdiği durum kodudur. İsteğin
+          başarıyla yerine getirilip getirilmediğini gösterdiği için bu bilgi
+          çok değerlidir. Durum kodu 2 ile başlıyorsa istek başarıyla yerine
+          getirilmiştir, 3 ile başlıyorsa yönlendirilmiştir, 4 ile başlıyorsa
+          istemci tarafında bir hata oluşmuştur, 5 ile başlıyorsa sunucuda bir
+          hata oluşmuştur. Olası hata kodlarının tam listesi <a
+          href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616.txt">RFC2616 Hiper
+          Metin Aktarım Protokolü</a>nün 10. bölümünde bulunabilir.</dd>
+
+        <dt><code>2326</code> (<code>%b</code>)</dt>
+
+        <dd>Son parça istemciye döndürülen nesnenin yanıt başlığı hariç
+          uzunluğudur. Eğer istemciye bir içerik döndürülmemişse bu değer
+          "<code>-</code>" olacaktır. Bunun yerine günlüğe "<code>0</code>"
+          yazdırmak için <code>%B</code> belirtecini kullanınız.</dd>
+      </dl>
+    </section>
+
+    <section id="combined">
+      <title>Birleşik Günlük Biçemi</title>
+
+      <p>Sıklıkla kullanılan diğer bir biçem dizgesi Birleşik Günlük Biçemi
+        (Combined Log Format) olup şöyle kullanılabilir:</p>
+
+      <example>
+        LogFormat "%h %l %u %t \"%r\" %&gt;s %b \"%{Referer}i\"
+        \"%{User-agent}i\"" combined<br />
+         CustomLog log/access_log combined
+      </example>
+
+      <p>Bu biçem ilaveten 2 alan içermesi dışında Ortak Günlük Biçemi ile
+        aynıdır. İlave alanların ikisi de <code>%{<em>başlık</em>}i</code>
+        biçeminde olup buradaki <code><em>başlık</em></code>, HTTP isteğindeki
+        başlık alanlarından biridir. Bu biçemin kullanıldığı bir erişim
+        günlüğü girdisi şöyle olurdu:</p>
+
+      <example>
+        127.0.0.1 - frank [10/Oct/2000:13:55:36 -0700] "GET
+        /apache_pb.gif HTTP/1.0" 200 2326
+        "http://www.example.com/start.html" "Mozilla/4.08 [en]
+        (Win98; I ;Nav)"
+      </example>
+
+      <p>Ek alanlar:</p>
+
+      <dl>
+        <dt><code>"http://www.example.com/start.html"</code>
+        (<code>\"%{Referer}i\"</code>)</dt>
+
+        <dd>HTTP istek başlığı "Referer". İstemcinin raporladığı isteğin
+          kaynaklandığı URI. (Bu isteğin yapılmasını sağlayan bağlantıyı
+          içeren URL veya istek bir sayfanın bileşenleri ile ilgiliyse istenen
+          sayfanın URL’si olabilir.)</dd>
+
+        <dt><code>"Mozilla/4.08 [en] (Win98; I ;Nav)"</code>
+        (<code>\"%{User-agent}i\"</code>)</dt>
+
+        <dd>Tarayıcı kimliğini içeren HTTP istek başlığı. Bu istemcinin
+          tarayıcısının raporladığı kendi tanıtım bilgisidir.</dd>
+      </dl>
+    </section>
+
+    <section id="multiple">
+      <title>Çok Sayıda Erişim Günlüğü</title>
+
+      <p>Yapılandırma dosyasında çok sayıda <directive
+        module="mod_log_config">CustomLog</directive> yönergesi kullanarak çok
+        sayıda erişim günlüğü kolayca oluşturulabilir. Örneğin aşağıdaki
+        yönergelerle 3 tane erişim günlüğü oluşturulacaktır. İlki temel OGB
+        bilgisini içerirken diğer ikisi isteğin kaynaklandığı yeri ve tarayıcı
+        kimliğini içerir. Son iki <directive module="mod_log_config"
+        >CustomLog</directive> satırı ayrıca, <code>ReferLog</code> ve
+        <code>AgentLog</code> yönergelerinin etkilerinin nasıl taklit
+        edileceğini de göstermektedir.</p>
+
+      <example>
+        LogFormat "%h %l %u %t \"%r\" %&gt;s %b" common<br />
+        CustomLog logs/access_log common<br />
+        CustomLog logs/referer_log "%{Referer}i -&gt; %U"<br />
+        CustomLog logs/agent_log "%{User-agent}i"
+      </example>
+
+      <p>Bu örnek ayrıca, <directive module="mod_log_config"
+        >LogFormat</directive> yönergesi ile bir takma ad tanımlamanın şart
+        olmadığını da göstermektedir. Günlük biçemi doğrudan <directive
+        module="mod_log_config">CustomLog</directive> yönergesinde
+        belirtilebilir.</p>
+    </section>
+
+    <section id="conditional">
+      <title>Şarta Bağlı Günlükler</title>
+
+      <p>Bazı durumlarda istemcinin yaptığı isteğe bağlı olarak erişim
+        günlüğünde belli girdilerin dışlanması gerekebilir. Bu, <a
+        href="env.html" >ortam değişkenleri</a> sayesinde kolayca yerine
+        getirilebilir. Önce isteğin belli koşulları sağladığını belirten bir
+        ortam değişkeni ataması yapılır. Bu işlem <directive
+        module="mod_setenvif">SetEnvIf</directive> yönergesi ile yapılır.
+        Sonra da, ortam değişkenine bağlı olarak isteklerin günlüğe dahil
+        edilip edilmeyeceği <directive
+        module="mod_log_config">CustomLog</directive> yönergesinin
+        <code>env=</code> deyimi kullanılarak belirtilir. Bazı örnekler:</p>
+
+      <example>
+        # yerel konaktan kaynaklanan istekleri imleyelim<br />
+        SetEnvIf Remote_Addr "127\.0\.0\.1" kaydetme<br />
+        # robots.txt dosyası isteklerini imleyelim<br />
+        SetEnvIf Request_URI "^/robots\.txt$" kaydetme<br />
+        # Kalanları günlüğe kaydedelim<br />
+        CustomLog logs/access_log common env=!kaydetme
+      </example>
+
+      <p>Başka bir örnek olarak, Türkçe belge isteklerini bir dosyaya diğer
+        dillerdeki istekleri başka bir dosyaya kaydedelim.</p>
+
+      <example>
+        SetEnvIf Accept-Language "tr" turkce<br />
+        CustomLog logs/turkce_log common env=turkce<br />
+        CustomLog logs/diger_diller_log common env=!turkce
+      </example>
+
+      <p>Şarta bağlı günlük kaydının çok esnek ve güçlü olabileceğini
+        göstermiş olsak da günlük içeriğini denetlemenin tek yolu bu değildir.
+        Günlük dosyaları sunucu etkinliğini eksiksiz olarak kaydedebildikleri
+        takdirde daha yararlı olurlar. Günlük dosyalarını sonradan işleme tabi
+        tutarak istenmeyen girdileri kaldırılmış bir kopya almak hem kolay hem
+        de daha yararlıdır.</p>
+    </section>
+  </section>
+
+  <section id="rotation">
+    <title>Günlük Çevrimi</title>
+
+    <p>Yükü ağır sunucularda günlük dosyalarına kaydedilen bilginin miktarı
+      çok büyük boyutlara ulaşabilir. 10.000 istek içeren bir erişim günlüğü
+      yaklaşık 1MB yer kaplar. Etkin günlük dosyasını belirli aralıklarla
+      değiştirmek veya silmek gerekebilir. Apache çalışırken dosyayı sürekli
+      açık tuttuğu ve yazdığı için bu işlem sunucu çalışırken yapılamaz. Bu
+      bakımdan, günlük dosyası değiştirildikten veya silindikten sonra yeni
+      dosyanın açılması için <a href="stopping.html">sunucunun yeniden
+      başlatılması</a> gerekir.</p>
+
+    <p><a href="stopping.html#graceful">Nazikçe yeniden başlatmak</a>
+      suretiyle sunucunun, mevcut ve bekleyen bağlantıları kaybetmeden yeni
+      günlük dosyalarını açması sağlanabilir. Bununla birlikte, bu işlem
+      sırasında sunucunun eski isteklere sunumu bitirene kadar eski günlük
+      dosyalarına yazmaya devam edebilmesi gerekir. Bu bakımdan, yeniden
+      başlatmanın ardından eski günlük dosyaları üzerinde bir işlem yapmadan
+      önce biraz beklemek gerekir. Günlük dosyalarını döndürürken kullanılan
+      senaryolarda genellikle eski günlük dosyaları yer kazanmak için
+      sıkıştırılırlar:</p>
+
+    <example>
+      mv access_log access_log.old<br />
+      mv error_log error_log.old<br />
+      apachectl graceful<br />
+      sleep 600<br />
+      gzip access_log.old error_log.old
+    </example>
+
+    <p>Günlük çevrimi yapmanın başka bir yolu da sonraki bölümde açıklandığı
+      gibi <a href="#piped">borulu günlükler</a> kullanmaktır.</p>
+  </section>
+
+  <section id="piped">
+    <title>Borulu Günlükler</title>
+
+    <p>Apache httpd hata ve erişim günlüklerini doğrudan bir dosyaya yazmak
+      yerine bir boru üzerinden başka bir sürece yazabilir. Bu yetenek ana
+      sunucuya herhangi bir kod eklemeksizin günlükleme esnekliğini şaşırtıcı
+      derecede arttırır. Günlükler boruya yazılmak istenirse dosya ismini boru
+      karakteriyle ("<code>|</code>") değiştirip ardına günlük girdilerini
+      standart girdisinden kabul edecek programın ismini eklemek yeterlidir.
+      Apache sunucusu başlatıldığı zaman borulu günlük işlemini de
+      başlatacaktır. Eğer sunucu çalışırken günlükleri kabul eden süreç
+      çökerse Apache bu programı yeniden başlatır. (Bu son özelliği sebebiyle
+      bu tekniğe “güvenilir borulu günlükleme” adını veriyoruz.)</p>
+
+    <p>Borulu günlük süreçleri ana Apache httpd süreci tarafından başlatılır
+      ve bu süreçler ana Apache httpd sürecinin kullanıcı kimliğini miras
+      alırlar. Yani borulu günlükleme programları aslında root tarafından
+      çalıştırılmış gibi olur. Bu bakımdan, bu programları basit ve güvenilir
+      kılmak çok önemlidir.</p>
+
+    <p>Borulu günlüklerin önemli kullanım alanlarından biri de sunucuyu
+      yeniden başlatmak gerekmeksizin günlük çevrimini mümkün kılmaktır.
+      Apache HTTP sunucusu bu amaçla kullanılmak üzere
+      <program>rotatelogs</program> diye bir program içerir. Örneğin,
+      günlükleri 24 saatte bir döndürmek isterseniz bunu şöyle
+      yapabilirsiniz:</p>
+
+    <example>
+      CustomLog "|/usr/local/apache/bin/rotatelogs
+      /var/log/access_log 86400" common
+    </example>
+
+    <p>Borunun diğer ucundaki süreci başlatacak komutun tırnak içine
+      alındığına dikkat ediniz. Bu örnekler erişim günlüğü için verilmişse de
+      aynı teknik hata günlüğü için de kullanılabilir.</p>
+
+    <p>Hariçten bir uygulama olarak <a
+      href="http://www.cronolog.org/">cronolog</a> isminde buna benzer ancak
+      çok daha esnek bir program daha vardır.</p>
+
+    <p>Borulu günlükler de şarta bağlı günlükleme kadar güçlü olmakla beraber
+      çevrimdışı ardıl işlemler gibi daha basit çözümler için
+      kullanılmamalıdır.</p>
+  </section>
+
+  <section id="virtualhost">
+    <title>Sanal Konaklar</title>
+
+    <p>Bir sunucu çok sayıda <a href="vhosts/">sanal konak</a> ile hizmet
+      sunarken bunların günlük kayıtları için çeşitli seçenekler mevcuttur.
+      İlk seçenekte, sanki sunucu tek bir konakla hizmet sunuyormuş gibi
+      günlük kaydı yapılır. Günlükleme yönergelerini <directive module="core"
+      type="section">VirtualHost</directive> bölümlerinin dışına, ana sunucu
+      bağlamına yerleştirerek tüm isteklerin aynı erişim ve hata günlüğüne
+      yazılmasını sağlamak olasıdır. Bu teknik, tek tek sanal konaklar için
+      kolayca istatistik toplamaya izin vermez.</p>
+
+    <p>Eğer  <directive module="mod_log_config">CustomLog</directive>
+      veya <directive module="core">ErrorLog</directive> yönergesi bir
+      <directive module="core" type="section">VirtualHost</directive> bölümüne
+      yerleştirilirse bu sanal konağa bütün erişimler veya hatalar belirtilen
+      dosyaya günlüklenecektir. Böyle günlükleme yönergeleri içermeyen sanal
+      konakların günlükleri hala ana sunucunun hata ve erişim günlüklerine
+      yazılmaya devam edecektir. Bu teknik az sayıda sanal konak barındıran
+      sunucular için çok kullanışlıdır. Fakat sanal konak sayısı çok fazlaysa
+      bu teknikle günlük dosyalarını yönetmek çok karmaşık bir hal alabilir.
+      Ayrıca, <a href="vhosts/fd-limits.html">yetersiz dosya tanıtıcısı</a>
+      sorunlarıyla çok sık karşılaşılabilir.</p>
+
+    <p>Erişim günlükleri için çok az bir fedakarlıkla çok iyi bir çözüm vardır.
+      Günlük biçemine sanal konaklarla ilgili bilgi eklemek suretiyle tüm
+      konakların aynı günlük dosyasını kullanmaları olasıdır. Böylece günlük
+      dosyası sonradan her sanal konak için ayrı bir dosya oluşturmak üzere
+      ayrıştırılabilir. Örneğin, bu işlem için şu yönergeler kullanılıyor
+      olsun:</p>
+
+    <example>
+      LogFormat "%v %l %u %t \"%r\" %&gt;s %b"
+      ortaksankon<br />
+      CustomLog logs/access_log ortaksankon
+    </example>
+
+    <p><code>%v</code> belirteci isteği sunan sanal konağın ismini günlüğe
+      yazmak için kullanılır. Daha sonra <a
+      href="programs/other.html">split-logfile</a> gibi bir program
+      kullanarak, bu dosyadan her sanal konak için ayrı birer dosya elde
+      edilebilir.</p>
+  </section>
+
+  <section id="other">
+    <title>Diğer Günlük Dosyaları</title>
+
+    <related>
+      <modulelist>
+        <module>mod_logio</module>
+        <module>mod_log_forensic</module>
+        <module>mod_cgi</module>
+        <module>mod_rewrite</module>
+      </modulelist>
+      <directivelist>
+        <directive module="mod_log_config">LogFormat</directive>
+        <directive module="mod_log_forensic">ForensicLog</directive>
+        <directive module="mpm_common">PidFile</directive>
+        <directive module="mod_rewrite">RewriteLog</directive>
+        <directive module="mod_rewrite">RewriteLogLevel</directive>
+        <directive module="mod_cgi">ScriptLog</directive>
+        <directive module="mod_cgi">ScriptLogBuffer</directive>
+        <directive module="mod_cgi">ScriptLogLength</directive>
+      </directivelist>
+    </related>
+
+    <section>
+      <title>Gönderilen ve alınan bayt sayısının günlüklenmesi</title>
+
+      <p><module>mod_logio</module> modülü <directive
+        module="mod_log_config">LogFormat</directive> yönergesinde kullanılan
+        biçem belirteçlerine alınan ve gönderilen bayt sayıları için iki
+        belirteç (%I ve %O) ekler.</p>
+    </section>
+
+    <section>
+      <title>Adli Günlük</title>
+
+      <p><module>mod_log_forensic</module> modülü istemci isteklerinin kanıt
+        olarak kullanılmak amacıyla günlüklenmesini sağlar. Günlükleme her
+        istek için isteğe hizmet sunmadan önce ve sonra olmak üzere iki defa
+        yapılır. Böylece günlük dosyasında başarılı her istek için iki satır
+        bulunur. Adli günlükleme çok sıkı kurallara tabi olup
+        kişiselleştirilemez. Güvenlik ve hata ayıklama aracı olarak yararlı
+        değildir.</p>
+    </section>
+
+    <section id="pidfile">
+      <title>PID Dosyası</title>
+
+      <p>Apache httpd başlatıldığında, ana httpd sürecinin kimliği (PID)
+        <code>logs/httpd.pid</code> dosyasına kaydedilir. Bu dosyanın ismi
+        <directive module="mpm_common">PidFile</directive> yönergesi ile
+        değiştirilebilir. Bu süreç kimliği sistem yöneticisi tarafından ana
+        sürece sinyal göndererek artalan sürecini sonlandırmak veya yeniden
+        başlatmak için kullanılır. Windows üzerinde bu işlem için
+        <code>-k</code> komut satırı seçeneği kullanılır. Bu konuda daha
+        ayrıntılı bilgi edinmek için <a href="stopping.html">Durdurma ve
+        Yeniden Başlatma</a> belgesine bakınız.</p>
+    </section>
+
+    <section id="scriptlog">
+      <title>Betik Günlüğü</title>
+
+      <p><directive module="mod_cgi">ScriptLog</directive> yönergesi CGI
+        betiklerinin girdi ve çıktılarını kaydetmenizi mümkün kılmak suretiyle
+        hata ayıklamaya yardımcı olur. Bu sadece deneysel amaçla kullanılmalı,
+        asıl sunucuya uygulanmamalıdır. <a href="mod/mod_cgi.html">mod_cgi</a>
+        belgesinde daha fazla bilgi bulunabilir.</p>
+    </section>
+
+    <section id="rewritelog">
+      <title>Yeniden Yazım Günlüğü</title>
+
+      <p>Güçlü ve karmaşık  <a href="mod/mod_rewrite.html">mod_rewrite</a>
+        özellikleri kullanılırken, hata ayıklamaya yardımcı olmak için
+        <directive module="mod_rewrite">RewriteLog</directive> yönergesini
+        kullanmak gerekebilir. Yönerge, günlük dosyasında yeniden yazım
+        motorunun istekleri nasıl dönüştürdüğüyle ilgili ayrıntılı bir döküm
+        üretir. Ayrıntı seviyesi <directive module="mod_rewrite"
+        >RewriteLogLevel</directive> yönergesi ile belirlenir.</p>
+    </section>
+  </section>
+</manualpage>