diff options
| -rw-r--r-- | docs/manual/bind.xml.tr | 4 | ||||
| -rw-r--r-- | docs/manual/caching.xml.tr | 1048 | ||||
| -rw-r--r-- | docs/manual/misc/perf-tuning.xml.tr | 77 | ||||
| -rw-r--r-- | docs/manual/misc/security_tips.xml.tr | 85 | ||||
| -rw-r--r-- | docs/manual/mod/core.xml.tr | 17 | ||||
| -rw-r--r-- | docs/manual/mod/mod_alias.xml.tr | 147 | ||||
| -rw-r--r-- | docs/manual/mod/mod_autoindex.xml.tr | 283 | ||||
| -rw-r--r-- | docs/manual/mod/mod_dir.xml.tr | 66 | ||||
| -rw-r--r-- | docs/manual/mod/mod_env.xml.tr | 29 | ||||
| -rw-r--r-- | docs/manual/rewrite/index.xml.tr | 103 | ||||
| -rw-r--r-- | docs/manual/sections.xml.tr | 1011 | ||||
| -rw-r--r-- | docs/manual/server-wide.xml.tr | 39 | ||||
| -rw-r--r-- | docs/manual/ssl/index.xml.tr | 6 |
13 files changed, 1711 insertions, 1204 deletions
diff --git a/docs/manual/bind.xml.tr b/docs/manual/bind.xml.tr index 5ea364a71b..a8c3398e60 100644 --- a/docs/manual/bind.xml.tr +++ b/docs/manual/bind.xml.tr @@ -1,7 +1,7 @@ <?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?> <!DOCTYPE manualpage SYSTEM "./style/manualpage.dtd"> <?xml-stylesheet type="text/xsl" href="./style/manual.tr.xsl"?> -<!-- English Revision: 1174747:1301743 (outdated) --> +<!-- English Revision: 1301743 --> <!-- ===================================================== Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org> Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org> @@ -57,7 +57,7 @@ seçilmiÅŸ bazı adresleri ya da her ikisini de dinlemesi için bunun belirtilmesi gerekebilir. Bu çoÄŸunlukla, httpd’nin farklı IP adreslerine, konak isimlerine ve portlarına nasıl yanıt vereceÄŸinin - belirlendiÄŸi <a href="vhosts.html">sanal konak</a> özelliÄŸi ile birlikte + belirlendiÄŸi <a href="vhosts">sanal konak</a> özelliÄŸi ile birlikte yürür.</p> <p><directive module="mpm_common">Listen</directive> yönergesi sunucuya diff --git a/docs/manual/caching.xml.tr b/docs/manual/caching.xml.tr index 3ae426c14a..d7791b484c 100644 --- a/docs/manual/caching.xml.tr +++ b/docs/manual/caching.xml.tr @@ -1,7 +1,7 @@ <?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?> <!DOCTYPE manualpage SYSTEM "style/manualpage.dtd"> <?xml-stylesheet type="text/xsl" href="style/manual.tr.xsl"?> -<!-- English Revision: 1058639:1291840 (outdated) --> +<!-- English Revision: 1291840 --> <!-- ===================================================== Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org> Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org> @@ -41,39 +41,45 @@ <section id="introduction"> <title>GiriÅŸ</title> - <p>Apache HTTP sunucusunun 2.2 sürümünden itibaren - <module>mod_cache</module> ve <module>mod_file_cache</module> modülleri - deneysel olmaktan çıkarılmış ve üretim amaçlı kullanılabileceÄŸine karar - verilmiÅŸtir. Bu önbellekleme mimarileri gerek HTTP sunucusu gerekse - vekili olarak çalışmada HTTP iÅŸlemlerini hızlandırmak anlamında sunucuya - güç katarlar.</p> - - <p><module>mod_cache</module>, ortam saÄŸlayıcı modülü olan - <module>mod_cache_disk</module> ile birlikte HTTP önbelleklemesini - akıllıca yerine getirir. İçeriÄŸin kendisi önbellekte saklanırken - <module>mod_cache</module> içeriÄŸin önbelleklenebilmesini denetim - altında tutan HTTP baÅŸlıkları ve seçenekleri ile ilgilenir. Yerel ve - vekalet edilen içeriÄŸin her ikisinin de aynı anda iÅŸlem görmesi - saÄŸlanabilir. <module>mod_cache</module>, vekalet edilen içeriÄŸe, - devingen yerel içeriÄŸe veya zamanla deÄŸiÅŸen yerel dosyalara eriÅŸimi - hızlandırma ihtiyacına yönelik olarak hem basit hem de karmaşık - önbellekleme yapılandırmalarını mümkün kılar.</p> - - <p><module>mod_file_cache</module> ise biraz daha temel ancak bazen daha - kullanışlı olabilen bir önbellekleme ÅŸekli ile ilgilenir. URL’lerin - önbelleklenebilmesini mümkün kılmanın karmaşıklığıyla boÄŸuÅŸmak yerine - <module>mod_file_cache</module>, dosyaların httpd’nin son baÅŸlatıldığı - zamanki durumlarını saklamak için dosyaların belleÄŸe eÅŸlenmek üzere ele - alınmasını saÄŸlar. Böylelikle, <module>mod_file_cache</module>, çok sık - deÄŸiÅŸmeyen duraÄŸan yerel dosyalara eriÅŸim zamanını azaltmaya yardım - eder.</p> - - <p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> ve - <directive module="mod_file_cache">MMapFile</directive> yönergeleri ile - ilgili bölümlerde anlatılanları saymazsak - <module>mod_file_cache</module>, bu belgenin asıl konusu olan - <module>mod_cache</module> önbellekleme mimarisine göre daha basit bir - önbellekleme gerçeklenimidir.</p> + <p>Apache HTTP sunucusu, sunucunun baÅŸarımını çeÅŸitli yollarla arttırmak + üzere tasarlanmış bir dizi önbellekleme özelliÄŸine sahiptir.</p> + + <dl> + <dt>Üç durumlu RFC2616 HTTP önbelleklemesi</dt> + <dd> + <module>mod_cache</module> ve destek modülü + <module>mod_cache_disk</module> akılcı ve HTTP'ye uygun + önbellekleme saÄŸlar. İçeriÄŸin kendisi önbellekte saklanır ve + <module>mod_cache</module>, <a + href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html" + >RFC2616'nın 13. bölümü</a>nde açıklandığı gibi, içeriÄŸin + önbelleklenebilirliÄŸini denetleyen çeÅŸitli HTTP baÅŸlıklarının ve + seçeneklerinin tümünü onurlandırmayı hedefler. + Devingen yerel içerik veya vekalet edilen içerik ile ilgilendiÄŸiniz + durumda veya muhtemel bir yavaÅŸ disk üzerinde yerel dosyalara + eriÅŸimi hızlandırmak ihtiyacında olduÄŸunuz durumda + <module>mod_cache</module> hem basit hem de karmaşık önbellekleme + yapılandırmalarını hedefler. + </dd> + <dt>Ä°ki durumlu anahtar/deÄŸer paylaşımlı nesne önbellekleme</dt> + <dd> + <a href="socache.html">Paylaşımlı nesne önbellek API'si</a> + (socache) ve destek modülleri sunucu taraflı bir anahtar/deÄŸer + paylaşımlı nesne önbelleklemesi saÄŸlar. Bu modüller SSL oturumları + ve kimlik doÄŸrulama bilgileri gibi düşük seviyeli verileri + önbelleklemek için tasarlanmıştır. Destek modülleri verinin sunucu + tarafı bir paylaşımlı bellekte veya veri merkezi tarafı memcache + veya distcache gibi bir önbellekte saklanmasını mümkün kılar. + </dd> + <dt>UzmanlaÅŸmış dosya önbellekleme</dt> + <dd> + <module>mod_file_cache</module> dosyaların sunucunun baÅŸlatılması + sırasında belleÄŸe yüklenmesi ile ilgilenir. Böylece dosyalara + eriÅŸim zamanını kısaltabilir, sıkça eriÅŸilen dosyaların dosya + tanıtıcılarını kaydedebilir, her istekte diske gitme ihtiyacını + ortadan kaldırır. + </dd> + </dl> <p>Bu belgeden azami yararı saÄŸlayabilmek için temel bir HTTP bilginizin olması ve <a href="urlmapping.html">URL’lerin Dosya Sistemine @@ -82,160 +88,232 @@ </section> - <section id="overview"> + <section id="http-caching"> - <title>Önbelleklemeye Bir Bakış</title> + <title>Üç durumlu RFC2616 HTTP önbelleklemesi</title> <related> <modulelist> <module>mod_cache</module> <module>mod_cache_disk</module> - <module>mod_file_cache</module> </modulelist> <directivelist> <directive module="mod_cache">CacheEnable</directive> <directive module="mod_cache">CacheDisable</directive> - <directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> - <directive module="mod_file_cache">MMapFile</directive> <directive module="core">UseCanonicalName</directive> <directive module="mod_negotiation">CacheNegotiatedDocs</directive> </directivelist> </related> - <p>Bir istek sonuçlanıncaya kadar <module>mod_cache</module> modülünde iki - aÅŸamadan geçer. Ä°lkinde <module>mod_cache</module> bir URL eÅŸleme modülü - olarak çalışır ve URL önbellekteyse ve zaman aşımına uÄŸramamışsa isteÄŸin - doÄŸrudan <module>mod_cache</module> tarafından sunulmasını saÄŸlar.</p> - - <p>Yani isteÄŸin sunumu sırasında, isteÄŸin örneÄŸin, - <module>mod_proxy</module> veya <module>mod_rewrite</module> tarafından - ele alınması gerekse bile bu yapılmaz. Önbelleklenen içerik ilk alındığı - haliyle sunulur.</p> - - <p>EÄŸer URL önbellekte yoksa, <module>mod_cache</module> isteÄŸi bir <a - href="filter.html">süzgece</a> tabi tutar. httpd içeriÄŸin varlığını - saptamışsa içeriÄŸin süzgeç tarafından sunulmasını saÄŸladıktan sonra, - süzgeç içeriÄŸin önbelleklenebileceÄŸini saptamışsa gelecekte sunmak üzere - içeriÄŸi önbelleÄŸe kaydeder.</p> - - <p>EÄŸer URL önbellekte bulunmuÅŸ fakat içeriÄŸin zaman aşımına uÄŸradığı - anlaşılmışsa süzgeç yine de eklenir fakat bu kez - <module>mod_cache</module> önbellekteki sürümün hala geçerli olup - olmadığını saptamak için kaynağın bulunduÄŸu sunucuya bir koÅŸullu istek - gönderir. Önbellekteki sürüm hala geçerliyse temel verileri güncellenir - ve istek önbellekten sunulur. Önbellekteki sürüm artık geçerli deÄŸilse, - önbellekteki sürüm silinir ve süzgeç güncel içeriÄŸi önbelleÄŸe kaydeder - ve isteÄŸi oradan sunar.</p> + <p>HTTP protokolü + <a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html" + >RFC2616'nın 13. bölümü</a>nde açıklanan satıriçi önbellekleme + mekanizması için yerleÅŸik bir destek içerir ve bunun getirilerinden + yararlanmak için <module>mod_cache</module> modülü kullanılabilir.</p> + + <p>İçeriÄŸin taze olmadığı durumda içeriÄŸin kaybolmasına sebep olan basit + iki durumlu anahtar/deÄŸer önbelleklemesinin tersine, HTTP önbelleÄŸi + eskimiÅŸ içeriÄŸi tutan ve bu eski içeriÄŸin deÄŸiÅŸip deÄŸiÅŸmediÄŸini özgün + sunucuya soran ve duruma göre onu tekrar taze duruma getiren bir + mekanizma içerir.</p> + + <p>HTTP önbelleÄŸinde bulunan bir girdi ÅŸu üç durumdan birinde olabilir:</p> + + <dl> + <dt>Taze</dt> + <dd> + İçerik yeteri kadar yeni (<strong>tazelik ömrü</strong>nden daha genç) + ise <strong>taze</strong> sayılır. Bir HTTP önbelleÄŸi böyle bir içeriÄŸi + özgün sunucuya birÅŸey sormadan sunabilir. + </dd> + <dt>Bayat</dt> + <dd> + <p>İçerik çok eski (<strong>tazelik ömrü</strong>nden daha yaÅŸlı) + ise <strong>bayat</strong> sayılır. Bir HTTP önbelleÄŸi böyle bir + içeriÄŸi istemciye sunmadan önce özgün sunucuya baÄŸlanıp bayat içeriÄŸin + hala yeterince taze olup olmadığına bakmalıdır. Özgün sunucu, içerik + geçersizse yenisini gönderecektir, aksi takdirde, (ideal olanı budur) + içeriÄŸin hala geçerli olduÄŸunu belirten bir kod ile yanıt verecektir. + İçerik tekrar taze hale gelince süreç kaldığı yerden devam eder.</p> + + <p>HTTP protokolü belli koÅŸullar altında önbelleÄŸin bayat içeriÄŸi + sunmasına izin vermez. ÖrneÄŸin, bir içeriÄŸi özgün sunucuda tazeleme + çabasının bir 5xx hatasıyla baÅŸarısız olması veya baÅŸka bir tazeleme + isteÄŸinin henüz sonuçlanmamış olması bu çeÅŸit koÅŸullardandır. Bu + durumlarda yanıta bir <code>Warning</code> baÅŸlığı eklenir.</p> + </dd> + <dt>Yok</dt> + <dd> + Önbellekte yer kalmazsa yer açmak için içeriÄŸin silinmesi seçenek + dahilindedir. İçerik taze olsun olmasın her zaman silinebilir. Önlem + olarak <program>htcacheclean</program> elle veya bir artalan süreci + olarak çalıştırılabilir. Böylece önbelleÄŸin boyutunun belirtilen + boyutta veya belirtilen dosya düğümü sayısında kalması saÄŸlanabilir. + Araç içeriÄŸi silerken bayat içeriÄŸe öncelik verir. + </dd> + </dl> + + <p>HTTP önbelleklemesinin çalışması ile ilgili bütün ayrıntılar + <a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html" + >RFC2616'nın 13. bölümünde</a> bulunabilir.</p> + + <section> + <title>Sunucu ile etkileÅŸim</title> + + <p><module>mod_cache</module> modülü + <directive module="mod_cache">CacheQuickHandler</directive> yönergesinin + deÄŸerine baÄŸlı olarak iki olası yerde sunucuya baÄŸlanır: + </p> + + <dl> + <dt>Çabuk eylem aÅŸaması</dt> + <dd> + <p>Bu aÅŸama çok erken gerçekleÅŸen bir aÅŸama olup isteÄŸin iÅŸlenmesi + sırasında isteÄŸin çözümlenmesinin hemen sonrasıdır. İçerik + önbellekte mevcutsa hemen sunulur ve geri kalan istek iÅŸleme iÅŸlemi + iptal edilir.</p> + + <p>Bu senaryoda önbellek sunucunun önüne vidalanmış gibi + davranır.</p> + + <p>Sunucuda gerçekleÅŸecek bir dizi iÅŸlemin büyük çoÄŸunluÄŸunun + yapılmadan geçilmesi nedeniyle bu en yüksek baÅŸarımlı kiptir. + Bu kip ayrıca, sunucu iÅŸlemlerinin kimlik doÄŸrulama ve yetkilendirme + aÅŸamalarının da yapılmadan geçilmesini saÄŸlar. Bu bakımdan bu kip + seçilirken bu durum dikkate alınmalıdır.</p> + </dd> + <dt>Normal eylem aÅŸaması</dt> + <dd> + <p>Bu aÅŸama geç bir aÅŸama olup, isteÄŸin tamamen iÅŸlenmesinin + sonrasıdır.</p> + + <p>Bu senaryoda önbellek sunucunun arkasına vidalanmış gibi + davranır.</p> + + <p>Bu kip en esneÄŸidir. ÖnbelleÄŸin, süzme zincirinin hassas olarak + denetlenen bir noktasında oluÅŸması saÄŸlanabilir ve önbelleklenen + içerik istemciye gönderilmeden önce süzülüp + kiÅŸiselleÅŸtirilebilir.</p> + </dd> + </dl> + + <p>URL önbellekte yoksa <module>mod_cache</module> modülü yanıtı + önbelleÄŸe kaydetme aÅŸamasında süzgeç yığıtına bir + <a href="filter.html">süzgeç</a> ekler ve geri çekilerek normal istek + iÅŸlemlerinin devam etmesine izin verir. İçeriÄŸin önbelleklenebilir + olduÄŸu saptanırsa içerik gelecekte sunulmak üzere önbelleÄŸe + kaydedilir, aksi takdirde içerik yok sayılır.</p> + + <p>Önbellekteki içerik bayatsa, <module>mod_cache</module> modülü + isteÄŸi bir <strong>koÅŸullu istek</strong> haline getirir. Özgün + sunucu normal bir yanıt verirse bu yanıt mevcut içeriÄŸin yerine + önbelleklenir. Özgün sunucu bir <code>304 Not Modified</code> yanıtı + verirse içerik tekrar taze olarak imlenir ve önbellekteki içerik + süzgeç tarafından kaydedilmeden sunulur.</p> + </section> <section> <title>ÖnbelleÄŸin Hızlandırılması</title> - <p>Yerel içerik önbelleklendiÄŸi takdirde <directive + <p>Bir sanal konak birçok farklı sunucu takma adından biri olarak + bilindiÄŸi takdirde <directive module="core">UseCanonicalName</directive> yönergesine <code>On</code> deÄŸeri atanmışsa önbellekten sunulan sayfa sayısında büyük bir artış - olduduÄŸu görülür. Bunun sebebi içeriÄŸi sunan sanal konağın isminin - önbellek anahtarının bir parçası olarak kullanılmasıdır. Yönergeye + olduÄŸu görülür. Bunun sebebi içeriÄŸi sunan sanal konağın isminin + önbellek anahtarının içinde kullanılmasıdır. Yönergeye <code>On</code> deÄŸerini atamak suretiyle çok isimli ve rumuzlu sanal konaklar için farklı önbellek girdileri oluÅŸturulmaz, bunun yerine her meÅŸru sanal konak için ayrı bir önbellek tutulur.</p> - - <p>Önbellekleme, URL’nin dosya ismine dönüştürülmesi aÅŸamasında - gerçekleÅŸtiÄŸinden önbelleklenen belgeler sadece URL isteklerine bir - yanıt olarak sunulurlar. <a href="howto/ssi.html">Sunucu Taraflı - İçerikleri</a> kullanmazsanız genellikle bunun fazla bir önemi - olmaz.</p> - - <example> - <!-- Bu içerik önbelleklenebilir. --><br /> - <!--#include virtual="/dipnot.html" --><br /> - <br /> - <!-- Bu içerik önbelleklenemez. --><br /> - <!--#include file="/bir/yol/dipnot.html" --> - </example> - - <p>Sunucu Taraflı İçerikleri kullanıyorsanız ve önbelleklemenin - saÄŸladığı hız artışından da yaralanmak istiyorsanız içerik - yerleÅŸtirmek için <code>virtual</code> içerik türünü kullanınız.</p> </section> <section> - <title>Zaman Aşımı Süreleri</title> + <title>Tazelik Ömrü</title> + + <p>Önbelleklenmek üzere tasarlanmış iyi biçimli bir içerik tazelik ömrünü + <code>Cache-Control</code> baÅŸlığının <code>max-age</code> veya + <code>s-maxage</code> alanlarıyla ya da bir <code>Expires</code> + baÅŸlığını içererek bildirmelidir.</p> + + <p>Aynı zamanda, özgün sunucunun tanımladığı tazelik ömrü, bir istemci + tarafından istekte bir <code>Cache-Control</code> baÅŸlığı kullanılarak + geçersiz kılınmak istenebilir. Bu durumda hangi tazelik ömrü daha + kısaysa o geçerli olur.</p> - <p>Önbellekli öğeler için öntanımlı zaman aşımı süresi bir saat olmakla - birlikte <directive module="mod_cache">CacheDefaultExpire</directive> - yönergesi kullanılarak bu deÄŸer kolaylıkla geçersiz kılınabilir. Bu - öntanımlı deÄŸer sadece içeriÄŸin özgün kaynağı bir zaman aşımı süresi - veya son deÄŸiÅŸiklik tarihi belirtmediÄŸi takdirde kullanılır.</p> + <p>Tazelik ömrü istekte veya yanıtta mevcut deÄŸilse öntanımlı bir tazelik + ömrü kullanılır. Öntanımlı tazelik ömrü önbellekli içerik için bir saat + olmakla birlikte <directive + module="mod_cache">CacheDefaultExpire</directive> yönergesi + kullanılarak kolayca deÄŸiÅŸtirilebilir.</p> <p>Bir yanıt <code>Expires</code> baÅŸlığını deÄŸil de <code>Last-Modified</code> baÅŸlığını içeriyorsa - <module>mod_cache</module> zaman aşımı süresini <directive - module="mod_cache">CacheLastModifiedFactor</directive> yönergesinin - nasıl kullanıldığına bakarak saptar.</p> + <module>mod_cache</module> tazelik ömrünü <directive + module="mod_cache">CacheLastModifiedFactor</directive> yönergesine + bakarak saptar.</p> - <p>Yerel içerik için, zaman aşımı süresini hassas olarak ayarlamak - gerekirse <module>mod_expires</module> kullanılabilir.</p> + <p>Yerel içerik için, ya da kendi <code>Expires</code> baÅŸlığını + tanımlamayan uzak içerik için tazelik ömrünü <code>max-age</code> ve + <code>Expires</code> ekleyerek hassas olarak ayarlamak + için <module>mod_expires</module> kullanılabilir.</p> - <p>Zaman aşımı süresinin üst sınırı <directive + <p>Tazelik ömrünün üst sınırı <directive module="mod_cache">CacheMaxExpire</directive> yönergesi ile belirlenebilir.</p> - </section> <section> <title>Åžartlı Ä°stekler için Özlü Kılavuz</title> - <p>Önbellekteki içerik zaman aşımına uÄŸrayıp, içerik saÄŸlayıcıya veya - arka sunucuya özgün isteÄŸi aktarmak yerine ayrı bir istek yapılması - gereÄŸi httpd’nin ÅŸartlı bir istek yapması sonucunu doÄŸurur.</p> - - <p>Bir istemcinin veya önbelleÄŸin aynı içeriÄŸin farklı sürümleri - arasında ayrım yapabilmesi için HTTP protokolü bazı baÅŸlık alanları - önerir. ÖrneÄŸin, "Etag:" baÅŸlığıyla sunulan bir özkaynak için - "If-None-Match:" baÅŸlığıyla bir ÅŸartlı istek yapmak mümkün olduÄŸu gibi - özkaynak "Last-Modified:" baÅŸlığıyla sunuluyorsa ÅŸartlı istek - "If-Modified-Since:" baÅŸlığıyla yapılabilir, vesaire.</p> - - <p>Böyle bir ÅŸartlı istek yapıldığında yanıt koÅŸulun içerikle eÅŸleÅŸip - eÅŸleÅŸmediÄŸine baÄŸlı olarak farklı olur. EÄŸer istek bir - "If-Modified-Since:" baÅŸlığıyla yapılmışsa ve içerik istekte - belirtilen zamandan önce deÄŸiÅŸtirilmemiÅŸse kısa ve öz olarak bir "304 - Not Modified" (Bir deÄŸiÅŸiklik yok) iletisiyle yanıt verilir.</p> - - <p>Aksi takdirde bir ÅŸartlı istek yapılmamış gibi içeriÄŸin kendisi + <p>Önbellekteki içeriÄŸin zaman aşımına uÄŸrayıp bayat hale gelmesi, + httpd’nin özgün isteÄŸi aktarmak yerine isteÄŸi deÄŸiÅŸikliÄŸe uÄŸratarak + ÅŸartlı bir istek yapması sonucunu doÄŸurur.</p> + + <p>Özgün önbellekli yanıtta bir <code>ETag</code> baÅŸlığı mevcutsa, + <module>mod_cache</module> modülü özgün sunucuya yapılan isteÄŸe + bir <code>If-None-Match</code> baÅŸlığı ekler. + Özgün önbellekli yanıtta bir <code>Last-Modified</code> baÅŸlığı + mevcutsa, <module>mod_cache</module> modülü özgün sunucuya yapılan + isteÄŸe bir <code>If-Modified-Since</code> baÅŸlığı ekler. Bunlardan + birinin varlığı isteÄŸi <strong>koÅŸullu</strong> yapar.</p> + + <p>Bir koÅŸullu istek özgün sunucu tarafından alındığında, özgün sunucu + <code>ETag</code> veya <code>Last-Modified</code> baÅŸlığının isteÄŸe + uygun olarak deÄŸiÅŸip deÄŸiÅŸmediÄŸine bakmalıdır. DeÄŸiÅŸmemiÅŸse, özgün + sunucu kısa ve öz bir "304 Not Modified" yanıtı ile yanıt vermelidir. + Bunun önbellekteki anlamı ÅŸudur: EskimiÅŸ içerik hala tazedir ve içerik + yeni tazelik ömrüne ulaşıncaya kadar sonraki isteklerde + kullanılmalıdır.</p> + + <p>İçerik deÄŸiÅŸmiÅŸse, bir ÅŸartlı istek yapılmamış gibi içeriÄŸin kendisi sunulur.</p> - <p>Önbellekleme ile ilgili ÅŸartlı istekler çifte yarar saÄŸlar. Birinci - olarak, böyle bir istek arkadaki sunucuya yapılıyorsa ve iki içerik de - aynıysa bunu saptamak kolay olur ve özkaynağın tamamını aktarma - külfetinden kurtulunur.</p> + <p>Åžartlı istekler çifte yarar saÄŸlar. Birinci olarak, böyle bir istek + özgün sunucuya yapılıyorsa ve iki içerik de aynıysa bunu saptamak kolay + olur ve özkaynağın tamamını aktarma külfetinden kurtulunur.</p> - <p>Ä°kinci olarak, ÅŸartlı istekler arka sunucuda normalden daha az - faaliyete sebep olur. DuraÄŸan dosyalar için bu genellikle + <p>Ä°kinci olarak, iyi tasarlanmış bir özgün sunucu, koÅŸullu istekler tam + bir yanıt üretmekten önemli ölçüde ucuz olacak ÅŸekilde tasarlanmış + olacaktır. DuraÄŸan dosyalar için bu genellikle <code>stat()</code> veya benzeri bir sistem çaÄŸrısıyla dosya boyutları ve deÄŸiÅŸiklik zamanına bakmak ÅŸeklinde gerçekleÅŸir. - Böylelikle httpd yerel içeriÄŸi önbellekliyor olsa bile ve hatta - içerik zaman aşımına da uÄŸrasa önbellekteki dosyada bir deÄŸiÅŸiklik - olmadığı takdirde içeriÄŸi önbellekten sunmak daha hızlı olacaktır. - Çünkü dosyayı önbellekten okumak, arka sunucudan okumaktan daha - hızlıdır (bu, bellekten okumayla diskten okumayı karşılaÅŸtırmak - gibidir).</p> + Böylelikle, yerel içeriÄŸi bir deÄŸiÅŸiklik olmadığı takdirde önbellekten + sunmak daha hızlı olacaktır.</p> + + <p>Özgün sunucular koÅŸullu istekleri desteklemek için her türlü çabayı + göstermelidir. Ancak, koÅŸullu istekler desteklenmiyorsa, özgün sunucu + istek koÅŸullu deÄŸilmiÅŸ gibi yanıt vermeli, önbellek ise, içerik + deÄŸiÅŸmiÅŸ ve yani içerik önbelleÄŸe kaydedilmiÅŸ gibi yanıt vermelidir. Bu + durumda, önbellek basit bir iki durumlu (içerik ya tazedir ya da + silinmiÅŸ) önbellek gibi davranacaktır.</p> </section> <section> <title>Neler Önbelleklenebilir?</title> - <p>Evvelce bahsedildiÄŸi gibi httpd’de iki tür önbellekleme yapılır ve - bunlar farklı yöntemlerle çalışır. <module>mod_file_cache</module> - önbelleklemesinde dosyalar httpd baÅŸlatıldığı zamanki içerikle - saklanır. Bu modül tarafından önbelleÄŸe alınmış bir dosya için istek - geldiÄŸinde isteÄŸin yolu kesilip önbellekteki dosya sunulur.</p> - - <p><module>mod_cache</module> önbelleklemesinde iÅŸler biraz daha - karışıktır. Bir isteÄŸe hizmet sunulurken istenen içerik evvelce - önbelleklenmemiÅŸse önbellekleme modülü önce içeriÄŸin - önbelleklenebilirliÄŸine bakar. Bir yanıtın önbelleklenebilirliÄŸini - belirleyen koÅŸullar ÅŸunlardır:</p> + <p>HTTP önbelleÄŸin tarafından önbelleklenebilecek içerik +<a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html#sec13.4"> + RFC2616 Section 13.4 Response Cacheability</a> belgesinde tanımlanmış + olup, bunlar şöyle özetlenebilir:</p> <ol> <li>Önbellekleme bu URL ile etkin kılınabilmelidir. <directive @@ -246,12 +324,10 @@ <li>Ä°stek bir HTTP GET isteÄŸi olmalıdır.</li> - <li>Ä°stek bir "Authorization:" baÅŸlığı içeriyorsa yanıt önbelleÄŸe - alınmayacaktır.</li> - <li>EÄŸer yanıt bir "Authorization:" baÅŸlığı içeriyorsa ayrıca "Cache-Control:" baÅŸlığında da "s-maxage", "must-revalidate" veya - "public" deÄŸerlerinden birini içermelidir.</li> + "public" deÄŸerlerinden birini içermelidir, aksi takdirde + önbelleklenmez.</li> <li>EÄŸer URL (GET yöntemi kullanan bir HTML formunun yaptığı gibi) bir sorgu dizgesi içeriyorsa yanıt, RFC2616’nın 13.9. bölümünde @@ -262,8 +338,8 @@ <li><directive module="mod_cache">CacheIgnoreNoLastMod</directive> yönergesinin kullanımını gerektiren bir durum olmadıkça 200 durum koduna sahip bir yanıtın "Etag", "Last-Modified" ve "Expires" - baÅŸlıklarından birini veya "Cache-Control:" baÅŸlığının max-age veya - max-age yönergelerinden birini (en azından) içermesi gerekir.</li> + baÅŸlıklarından birini veya "Cache-Control:" baÅŸlığının "max-age" veya + "s-maxage" yönergelerinden birini (en azından) içermesi gerekir.</li> <li><directive module="mod_cache">CacheStorePrivate</directive> yönergesinin kullanımını gerektiren bir durum olmadıkça yanıt @@ -283,26 +359,35 @@ <section> <title>Neler Önbelleklenmemeli?</title> - <p>Kısaca, istek zamana aşırı bağımlıysa ya da istek kısmen bile olsa - HTTP uzlaşımıyla baÄŸdaÅŸmıyorsa önbelleÄŸe alınmamalıdır.</p> + <p>İçerik zamana bağımlıysa ya da istek kısmen bile olsa HTTP uzlaşımıyla + baÄŸdaÅŸmıyorsa önbelleÄŸe alınmamalıdır. Bu içerik önbelleklenemeyeceÄŸini + <code>Cache-Control</code> baÅŸlığını kullanarak sunucuya + bildirmelidir.</p> - <p>İçeriÄŸi istekçinin IP adresine baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸen veya her beÅŸ - dakikada bir deÄŸiÅŸikliÄŸe uÄŸrayan bir devingen içeriÄŸe sahipseniz böyle - bir içerik asla önbelleÄŸe alınmamalıdır.</p> + <p>İçerik sıkça deÄŸiÅŸiyorsa, tazelik ömrü dakikalar veya saniyelerle + ifade ediliyorsa, içerik yine de önbelleklenebilir. Ancak, tam + yanıtların düzenli olarak üretilmemesinin temini için özgün sunucunun + <strong>koÅŸullu istekleri</strong> doÄŸru olarak desteklemesi + saÄŸlanmalıdır.</p> - <p>DiÄŸer taraftan, içerik HTTP baÅŸlığındaki deÄŸerlere baÄŸlı olarak - deÄŸiÅŸiyorsa içeriÄŸin bir "Vary" baÅŸlığı kullanılarak akıllıca - önbelleklenmesi imkanı mevcuttur.</p> + <p>Ä°stemcinin saÄŸladığı istek baÅŸlıklarına dayanarak deÄŸiÅŸen içerik, + <code>Vary</code> yanıt baÅŸlığının akıllıca kullanımıyla + önbelleklenebilir.</p> </section> <section> <title>DeÄŸiÅŸken/Uzlaşımlı İçerik</title> - <p>"Vary" baÅŸlıklı bir yanıt arka sunucudan istenirken - <module>mod_cache</module> tarafından alınmışsa akıllıca ele alınmaya - çalışılacaktır. Mümkünse, <module>mod_cache</module> gelecekte bu - içerikle ilgili isteklerin "Vary" baÅŸlıklı yanıtları olacağını - saptayacak ve önbellekten doÄŸru içerikle yanıt verecektir.</p> + <p>Özgün sunucu, istekteki baÅŸlık deÄŸerlerine dayanarak farklı + içeriklerle yanıt vermeye ayarlandığı takdirde, örneÄŸin aynı URL'de + farklı dillerde içerik sunmak gibi, HTTP'nin önbellekleme mekanizması + aynı URL'de aynı sayfanın deÄŸiÅŸik sürümlerini önbelleklemeyi mümkün + kılar.</p> + + <p>Bu özgün sunucu tarafından bir <code>Vary</code> baÅŸlığı eklenerek + yapılır. Bir sayfanın farklı sürümleri arasındaki farkları saptarken + önbellek tarafından hangi baÅŸlıkların hesaba katılacağını + <code>Vary</code> baÅŸlığı belirler.</p> <p>ÖrneÄŸin, bir yanıt şöyle bir baÅŸlık ile alınmışsa,</p> @@ -312,282 +397,35 @@ <p><module>mod_cache</module> sadece accept-language ve accept-charset baÅŸlıkları özgün istekle eÅŸleÅŸen önbellekli içeriÄŸi sunacaktır.</p> - </section> - - </section> - - <section id="security"> - <title>Güvenlik Kaygıları</title> - - <section> - <title>EriÅŸim Denetimi ve Yetkilendirme</title> - - <p><module>mod_cache</module> çoÄŸunlukla bir karşı vekile sahip olmak - amacıyla kullanılır. Arka sunucunun sorgulanmasını gerektirmeyen tüm - istekler önbellekleme modülü tarafından karşılanacaktır. Yerel - özkaynakların önbelleklenmesi söz konusu olduÄŸunda httpd’nin güvenlik - modeli büyükçe bir deÄŸiÅŸikliÄŸe uÄŸrar.</p> - - <p>Olası <code>.htaccess</code> dosyalarının dosya sisteminin tamamında - taranması çok pahalı bir iÅŸlem olduÄŸundan <module>mod_cache</module>, - (iÅŸlemi hızlandırmak için) önbelleÄŸe almanın temel amacını kısmen - gözardı ederek, önbellekteki içeriÄŸin sunumu için gerekli - yetkilendirmenin olup olmadığı konusunda bir karar üretmez. BaÅŸka bir - deyiÅŸle, eÄŸer <module>mod_cache</module> bir kısım içeriÄŸi önbelleÄŸe - almışsa içerik zaman aşımına uÄŸramadığı sürece bu içerik önbellekten - sunulacaktır.</p> - - <p>ÖrneÄŸin, yapılandırmanız bir özkaynaÄŸa IP adresine göre eriÅŸime izin - veriyorsa bu içeriÄŸin önbelleÄŸe alınmayacağından emin olmalısınız. - Bunu <directive module="mod_cache">CacheDisable</directive> - yönergesini veya <module>mod_expires</module> kullanarak - yapabilirsiniz. Bunu yapmaz, olayı kendi haline bırakırsanız - <module>mod_cache</module> bir karşı vekil gibi çalışarak sunulan her - içeriÄŸi arabelleÄŸe alacak ve hangi IP adresinden gelirse gelsin her - istemciye bunu sunacaktır.</p> - </section> - - <section> - <title>Yerel Ä°stismarcılar</title> - - <p>Son kullanıcılarıın isteklerine önbellekten hizmet sunulduÄŸundan - önbelleÄŸin kendisi içerikle etkileÅŸime geçmek isteyenlerin veya - içeriÄŸi tahrif etmek isteyenlerin hedefi haline gelebilir. httpd’yi - çalıştıran kullanıcı tarafından her zaman önbelleÄŸe yazılabileceÄŸini - akıldan çıkarmamak önemlidir. Bu durumda alışılmışın tersine tüm - içeriÄŸin Apache kullanıcısı tarafından yazılamamasının saÄŸlanması - önerilir.</p> - - <p>EÄŸer Apache kullanıcısı, örneÄŸin bir CGI sürecindeki açık nedeniyle - tehlikeye atılırsa, önbellek hedef alınabilir. - <module>mod_cache_disk</module> kullanılırken önbellekteki bir öğeyi - deÄŸiÅŸtirmek veya önbelleÄŸe yeni bir öğe eklemek görece daha - kolaydır.</p> - - <p>Bu risk, Apache kullanıcısını kullanan diÄŸer saldırı türleriyle - karşılaÅŸtırıldığında daha yüksektir. <module>mod_cache_disk</module> - kullanıyorsanız ÅŸunları aklınızdan çıkarmayın: (1) httpd güvenlik - güncellemelerini takip edin ve sunucunuzu buna göre güncelleyin. (2) - Mümkünse <a href="suexec.html">suEXEC</a> kullanarak CGI süreçlerini - Apache kullanıcısı olmayan bir kullanıcının aidiyetinde çalıştırın.</p> - - </section> - - <section> - <title>Önbellek Zehirlenmeleri</title> - - <p>httpd bir önbellekli vekil sunucu olarak çalıştığında önbellek - zehirlenmesi adı verilen sorunla karşılaşılma olasılığı vardır. - Önbellek zehirlenmesi, vekil sunucunun arka sunucudan yanlış (ve - genellikle istenmeyen) içerik almasına sebep olan bir saldırı türünü - betimlemek için yaygın olarak kullanılan bir terimdir.</p> - - <p>ÖrneÄŸin httpd’nin çalıştığı sistemin kullandığı DNS sunucuları DNS - önbellek zehirlenmesinden etkilenebilecek durumdaysa, bir saldırgan - httpd’nin istekleri almak için baÅŸvuracağı kaynak sunucunun yerini - deÄŸiÅŸtirebilir. DiÄŸer bir örnek, HTTP istek kaçakçılığı adı verilen - bir saldırı türüdür.</p> - - <p>Bu belge HTTP istek kaçakçılığını derinliÄŸine incelenmesi için uygun - yer deÄŸildir (böyle kaynaklara arama motorunuzla eriÅŸebilirsiniz). - Bununla birlikte, vekil tarafından kaynak sunucudan alınan içeriÄŸi - tamamen denetim altına almak amacıyla kaynak sunucudaki bir açığı - istismar etmeye yönelik bir dizi istek yapılabileceÄŸinin olasılık - dahilinde olduÄŸunu bilmenizde yarar vardır.</p> - </section> - </section> - - <section id="filehandle"> - <title>Dosya Tanıtıcı Önbelleklemesi</title> - - <related> - <modulelist> - <module>mod_file_cache</module> - </modulelist> - <directivelist> - <directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> - <directive module="mod_cache">CacheEnable</directive> - <directive module="mod_cache">CacheDisable</directive> - </directivelist> - </related> - - <p>Bir dosyanın açılması iÅŸlemi, özellikle de aÄŸ dosya sistemlerinde - bulunan dosyalar için önemli bir gecikme kaynağı olabilir. Önbellekte, - çok sunulan dosyaların kendilerinin deÄŸil, açık dosya tanıtıcılarının - saklanması httpd’yi bu tür gecikmelerden koruyabilir. httpd’de tek türde - dosya tanıtıcı önbelleklemesi yapılabilmektedir.</p> - - <section> - <title><code>CacheFile</code> yönergesi ile</title> - - <p>httpd’de mevcut önbelleklemenin en temel ÅŸekli - <module>mod_file_cache</module> tarafından saÄŸlanan dosya tanıtıcı - önbelleklemesidir. Bu önbellek türü dosyaların kendilerini deÄŸil açık - dosya tanıtıcılarının bir listesini saklar. Dosyaların bu anlamda - önbelleklenmesi, <directive module="mod_file_cache" - >CacheFile</directive> yönergesi yapılandırma dosyasında belirtilerek - saÄŸlanabilir.</p> - - <p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> yönergesi - belirtilen dosyanın httpd baÅŸlatıldığında açılmasını ve dosya için - yapılan sonraki her istekte bu dosya tanıtıcısının kullanılmasını - saÄŸlar.</p> - - <example> - CacheFile /usr/local/apache2/htdocs/index.html - </example> - - <p>Büyük miktarda dosyayı bu anlamda önbelleklemeyi tasarlıyorsanız - iÅŸletim sisteminizin açık dosya tanıtıcılarının sayısı ile ilgili - sınırlamasını uygun bir deÄŸere ayarlamanız gerekebilir.</p> - - <p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> yönergesini - kullandığınız takdirde dosya içeriÄŸindeki deÄŸiÅŸiklikleri anında isteÄŸe - yansıtamazsınız. httpd dosyayı ilk baÅŸlatıldığındaki haliyle - sunar.</p> - - <p>EÄŸer httpd çalışırken dosya silinmiÅŸse httpd ilk baÅŸlatıldığındaki - haline iliÅŸkin dosya tanıtıcıyı saÄŸlamaya ve dolayısıyla dosya - içeriÄŸini sunmaya devam edecektir. Yani, dosya silinmiÅŸ ve artık dosya - sisteminde görünmüyor olsa bile httpd durdurulup dosya tanıtıcıları - kapanmadıkça dosyaların silinmesiyle açılan yer serbest - kalmayacaktır.</p> - </section> - </section> - - <section id="inmemory"> - <title>Sistem BelleÄŸinde Önbellekleme</title> - - <related> - <modulelist> - <module>mod_file_cache</module> - </modulelist> - <directivelist> - <directive module="mod_cache">CacheEnable</directive> - <directive module="mod_cache">CacheDisable</directive> - <directive module="mod_file_cache">MMapFile</directive> - </directivelist> - </related> - - <p>İçeriÄŸin sistem belleÄŸinden sunulması içerik sunmanın evrensel olarak - en hızlı yoludur. Dosyaların bir disk denetleyiciden okunması ya da daha - kötüsü uzak bir aÄŸdan okunması bellekten okumayla karşılaÅŸtırılamayacak - ölçüde yavaÅŸ iÅŸlemlerdir. Disk denetleyiciler genellikle fiziksel - süreçleri denetlerler. AÄŸ eriÅŸimi ise band geniÅŸliÄŸi sınırlamalarından - etkilenir. Halbuki bellek eriÅŸimi sadece nano saniyeler mertebesinde - gerçekleÅŸir.</p> - - <p>Sistem belleÄŸi en pahalı saklama ortamı olması sebebiyle en verimli - ÅŸekilde kullanımı önemlidir. Dosyaları sistem belleÄŸinde saklamakla - sistemin kullanabileceÄŸi bellek miktarını azaltmış olursunuz. Ä°ÅŸletim - sistemi önbelleklemesinde göreceÄŸiniz gibi bu öyle basit bir konu - deÄŸildir. httpd’nin kendi kullandığı belleÄŸin bir kısmını önbellek - olarak ayırırken çok fazla bellek kullanmamak önemlidir. Aksi takdirde - iÅŸletim sistemi belleÄŸin yetmediÄŸi noktada belleÄŸi diske - takaslayacağından istenen baÅŸarım artışı saÄŸlanamayacaktır.</p> - - <section> - <title>Ä°ÅŸletim Sistemi Önbelleklemesi</title> - - <p>Günümüz iÅŸtetim sistemlerinin hemen hemen tamamında bellek içi - dosya/veri saklama iÅŸlemlerini çekirdek yönetir. Bu güçlü bir - özelliktir ve iÅŸletim sistemlerinin büyük çoÄŸunluÄŸu bunu böyle yapar. - ÖrneÄŸin, Linux’ta bir dosyanın ilk defa okunduÄŸunda ve ikinci kez - okunduÄŸunda iÅŸlemcinin ne kadar meÅŸgul edildiÄŸine bakalım:</p> - <example> - colm@coroebus:~$ time cat testfile > /dev/null<br /> - real 0m0.065s<br /> - user 0m0.000s<br /> - sys 0m0.001s<br /> - colm@coroebus:~$ time cat testfile > /dev/null<br /> - real 0m0.003s<br /> - user 0m0.003s<br /> - sys 0m0.000s - </example> - - <p>Küçük bir dosya için bile okuma süresi bakımından büyük fark ortaya - çıkmaktadır. Bunun sebebi çekirdeÄŸin dosya içeriÄŸini bellek daha - güncel amaçlar için lazım olana dek bellek içinde saklamasıdır.</p> - - <p>Sisteminizde yeterince yedek bellek olduÄŸundan eminseniz, bu - önbellekte daha fazla dosya saklanacağından emin olabilirsiniz. - Bundan, önbelleÄŸin sistem belleÄŸinde verimli biçimde tutulması için - httpd’de ek bir yapılandırmaya gidilmesinin gerekmediÄŸi sonucu - çıkarılabilir.</p> - - <p>Bundan baÅŸka, iÅŸletim sistemi dosyaların deÄŸiÅŸtiÄŸi ve silindiÄŸi - zamanları bildiÄŸinden bu tür dosyaların içerikleri gerektiÄŸinde - önbellekten kendiliÄŸinden silinmiÅŸ olur. Bellek içinde dosya saklarken - dosyaların deÄŸiÅŸtirilme zamanlarını bilme olanağı olmadığından bu - durum httpd’ye büyük yarar saÄŸlar.</p> + <p>İçeriÄŸin farklı sürümleri yan yana önbelleklenebilir. + <module>mod_cache</module> modülü <code>Vary</code> baÅŸlığını + kullanarak baÅŸlıkta listelenmiÅŸ istek baÅŸlıklarının uygun deÄŸerlerini + saptar ve istemciye hangi sürümle yanıt verileceÄŸine karar verir.</p> </section> - <p>Ä°ÅŸletim sisteminin dosyaların önbelleklenmesi için saÄŸladığı bunca - yarara ve baÅŸarım artışına karşın bellek içinde dosya önbelleklemenin - httpd tarafından yerine getirilmesinin daha iyi olacağı bazı durumlar - vardır.</p> + <section id="disk"> + <title>Disk Ãœzerinde Önbellekleme</title> - <section> - <title><code>MMapFile</code> yönergesi ile</title> + <p><module>mod_cache</module> modülü önbelleÄŸi yönetmek için çeÅŸitli + depolama ortamlarına özgü gerçeklenimleri kullanır. Diske önbellekleme + desteÄŸini <module>mod_cache_disk</module> saÄŸlar.</p> - <p><module>mod_file_cache</module> modülü, bir duraÄŸan dosyanın - içeriÄŸini sunucunun baÅŸlatılması sırasında (mmap sistem çaÄŸrısıyla) - belleÄŸe eÅŸlenmesini mümkün kılmak için <directive - module="mod_file_cache" >MMapFile</directive> yönergesini saÄŸlar. - httpd bu dosyaya gelecek sonraki istekler için dosyanın bellekiçi - içeriÄŸini kullanacaktır.</p> + <p>Tipik olarak modül şöyle yapılandırılır:</p> <example> - MMapFile /usr/local/apache2/htdocs/index.html +CacheRoot /var/cache/apache/<br /> +CacheEnable disk /<br /> +CacheDirLevels 2<br /> +CacheDirLength 1 </example> - <p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> yönergesinde - olduÄŸu gibi bu dosyalarda httpd baÅŸlatıldıktan sonra yapılacak bir - deÄŸiÅŸiklikten httpd’nin haberi olmayacaktır.</p> - - <p><directive module="mod_file_cache">MMapFile</directive> yönergesi - ayırdığı belleÄŸin toplam miktarı ile ilgilenmez, dolayısıyla - yönergenin aşırı kullanımından kaçınmalısınız. httpd’nin çocuk - süreçlerinin her biri bu belleÄŸin kendilerine ait birer kopyasını - yapacağından belleÄŸe eÅŸlenen dosyaların çok yer kaplamaması büyük önem - taşımaktadır; aksi takdirde iÅŸletim sistemi belleÄŸi diske - takaslayacağından beklenen fayda saÄŸlanamayacaktır.</p> + <p>En önemlisi önbelleklenen dosyaların yerel olarak saklanması olup + iÅŸletim sisteminin saÄŸladığı bellekiçi önbelleklemeden de ayrıca + faydalanılmış olur. Bu bakımdan, dosyalar disk üzerinde saklansa bile + sıkça eriÅŸilen dosyalar iÅŸletim sistemi sayesinde aslında bellekten + sunulmuÅŸ olacaklardır.</p> </section> - </section> - - <section id="disk"> - <title>Disk Ãœzerinde Önbellekleme</title> - - <related> - <modulelist> - <module>mod_cache_disk</module> - </modulelist> - <directivelist> - <directive module="mod_cache">CacheEnable</directive> - <directive module="mod_cache">CacheDisable</directive> - </directivelist> - </related> - - <p><module>mod_cache_disk</module> modülü önbelleklemenin - <module>mod_cache</module> için disk üzerinde yapılmasını mümkün - kılar. Bbu önbellekleme akıllıca yapılır ve önbellekteki içerik - sadece geçerli kabul edildiÄŸi sürece sunulabilir.</p> - - <p>Modül bu amaçla genelde şöyle kullanılır:</p> - - <example> - CacheRoot /var/cache/apache/<br /> - CacheEnable disk /<br /> - CacheDirLevels 2<br /> - CacheDirLength 1 - </example> - - <p>En önemlisi önbelleklenen dosyaların yerel olarak saklanması olup - iÅŸletim sisteminin saÄŸladığı bellekiçi önbelleklemeden de ayrıca - faydalanılmış olur. Bu bakımdan, dosyalar disk üzerinde saklansa bile - sıkça eriÅŸilen dosyalar iÅŸletim sistemi sayesinde aslında bellekten - sunulmuÅŸ olacaklardır.</p> <section> <title>Önbellekte Saklamanın Anlamı</title> @@ -595,7 +433,8 @@ <p><module>mod_cache_disk</module> öğeleri önbellekte saklamak için istek yapılan URL’nin 22 karakterlik özetini oluÅŸturur. Bu özet, çok sayıda URL’nin aynı özeti oluÅŸturmaması için konak ismi, protokol, - port ve varsa CGI argümanlarından oluÅŸur.</p> + port ve varsa CGI argümanlarından baÅŸka <code>Vary</code> baÅŸlığında + tanımlı elemanlardan oluÅŸur.</p> <p>Özeti oluÅŸturan karakterler 64 karakterlik bir karakter kümesinden seçildiÄŸinden oluÅŸturulması olası farklı özet sayısı 64^22’dir. @@ -608,7 +447,9 @@ deÄŸerlerine göre önce dizinlere ayrılır.</p> <p><directive module="mod_cache_disk">CacheDirLevels</directive> - yönergesi kaç alt seviye dizin olacağını belirler. ÖrneÄŸin, yukarıdaki + yönergesi kaç alt seviye dizin olacağını ve <directive + module="mod_cache_disk">CacheDirLength</directive> her dizinde kaç + karakter olacağını belirler. ÖrneÄŸin, yukarıdaki özete sahip bir dosyanın isminin başına yukarıdaki yapılandırma örneÄŸine uygun olarak <code>/var/cache/apache/x/y/TGxSMO2b68mBCykqkp1w</code> gibi bir önek @@ -664,18 +505,367 @@ <program>htcacheclean</program>’in çalıştırılma aralığını iyi belirlemek gerekir.</p> + <p>Ayrıca, <program>htcacheclean</program> için uygun bir "nice" seviyesi + seçilmesi önerilr. Böylece, sunucu çalışırken aracın ölçüsüz disk g/ç + yapmasına sebebiyet verilmemiÅŸ olur.</p> + <p class="figure"> <img src="images/caching_fig1.tr.png" alt="" width="600" height="406" /><br /> <a id="figure1" name="figure1"><dfn>Åžekil 1</dfn></a>: ÖnbelleÄŸin büyümesi ve düzenli aralıklarla temizlenmesi.</p> - <p><module>mod_cache_disk</module> ne kadar önbellek alanı kullandığı - ile ilgili bir bilgi vermediÄŸinden <program>htcacheclean</program>’in - bir temizlik sonrası yeterince büyük bir geniÅŸleme alanı kalacak - ÅŸekilde yapılandırılması önemlidir.</p> + <p><module>mod_cache_disk</module> ne kadar bellek kullanıldığı hakkında + bilgi vermediÄŸinden, <program>htcacheclean</program>'in bir temizliÄŸin + ardından yeterli bir büyüme alanı kalacak ÅŸekilde yapılandırılması + temin edilmelidir.</p> + </section> + + </section> + + <section id="socache-caching"> + <title>Ä°ki durumlu Anahtar/DeÄŸer Paylaşımlı Nesne Önbellekleme</title> + + <related> + <modulelist> + <module>mod_authn_socache</module> + <module>mod_socache_dbm</module> + <module>mod_socache_dc</module> + <module>mod_socache_memcache</module> + <module>mod_socache_shmcb</module> + <module>mod_ssl</module> + </modulelist> + <directivelist> + <directive module="mod_authn_socache">AuthnCacheSOCache</directive> + <directive module="mod_ssl">SSLSessionCache</directive> + <directive module="mod_ssl">SSLStaplingCache</directive> + </directivelist> + </related> + + <p>Apache HTTP sunucusu, SSL oturumları, kimlik doÄŸrulama bilgileri gibi + önbelleklenebilen özel bilgiler için <a href="socache.html">socache</a> + arayüzü içinde düşük seviyeli bir paylaşımlı nesne önbelleÄŸine + sahiptir.</p> + + <p>Her gerçeklenime uygun ek modüller de saÄŸlanmıştır:</p> + + <dl> + <dt><module>mod_socache_dbm</module></dt> + <dd>DBM tabanlı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.</dd> + <dt><module>mod_socache_dc</module></dt> + <dd>Distcache tabanlı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.</dd> + <dt><module>mod_socache_memcache</module></dt> + <dd>Memcache tabanlı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.</dd> + <dt><module>mod_socache_shmcb</module></dt> + <dd>Paylaşımlı belleÄŸe dayalı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.</dd> + </dl> + + <section id="mod_authn_socache-caching"> + <title>Kimlik DoÄŸrulama Bilgilerinin Önbelleklenmesi</title> + + <related> + <modulelist> + <module>mod_authn_socache</module> + </modulelist> + <directivelist> + <directive module="mod_authn_socache">AuthnCacheSOCache</directive> + </directivelist> + </related> + + <p><module>mod_authn_socache</module> modülü kimlik doÄŸrulama araçlarının + yükünün hafifletilmesini, kimlik doÄŸrulama sonucunun önbelleklenmesini + saÄŸlar.</p> + </section> + + <section id="mod_ssl-caching"> + <title>SSL Oturumlarının Önbelleklenmesi</title> + + <related> + <modulelist> + <module>mod_ssl</module> + </modulelist> + <directivelist> + <directive module="mod_ssl">SSLSessionCache</directive> + <directive module="mod_ssl">SSLStaplingCache</directive> + </directivelist> + </related> + + <p><module>mod_ssl</module> modülü, oturum önbelleÄŸi ve önbellek + zımbalaması saÄŸlamak için <code>socache</code> arayüzünü kullanır.</p> + </section> + </section> + + <section id="file-caching"> + <title>UzmanlaÅŸmış Dosya Önbellekleme</title> + + <related> + <modulelist> + <module>mod_file_cache</module> + </modulelist> + <directivelist> + <directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> + <directive module="mod_file_cache">MMapFile</directive> + </directivelist> + </related> + + <p>Dosya sisteminin yavaÅŸ olabildiÄŸi veya dosya tanıtıcılarının + kullanımının pahalıya mal olduÄŸu sistemlerde, sunucunun baÅŸlatılması + sırasında dosyaların belleÄŸe yüklenmesi seçeneÄŸi vardır.</p> + + <p>Dosyaların açılmasının yavaÅŸ olduÄŸu sistemlerde, dosyaların sunucunun + baÅŸlatılması sırasında açılması ve dosya tanıtıcısını önbelleklenmesi + seçeneÄŸi vardır. Bu seçeneklerin duruk dosyalara eriÅŸimin yavaÅŸ olduÄŸu + sistemlere de bir yardımı olabilir.</p> + + <section id="filehandle"> + <title>Dosya Tanıtıcı Önbelleklemesi</title> + + <p>Bir dosyanın açılması iÅŸlemi, özellikle de aÄŸ dosya sistemlerinde + bulunan dosyalar için önemli bir gecikme kaynağı olabilir. Önbellekte, + çok sunulan dosyaların kendilerinin deÄŸil, açık dosya tanıtıcılarının + saklanması httpd’yi bu tür gecikmelerden koruyabilir. httpd’de tek + türde dosya tanıtıcı önbelleklemesi yapılabilmektedir.</p> + + <section> + <title><code>CacheFile</code> yönergesi ile</title> + + <p>httpd’de mevcut önbelleklemenin en temel ÅŸekli + <module>mod_file_cache</module> tarafından saÄŸlanan dosya tanıtıcı + önbelleklemesidir. Bu önbellek türü dosyaların kendilerini deÄŸil açık + dosya tanıtıcılarının bir listesini saklar. Dosyaların bu anlamda + önbelleklenmesi, <directive module="mod_file_cache" + >CacheFile</directive> yönergesi yapılandırma dosyasında belirtilerek + saÄŸlanabilir.</p> + + <p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> yönergesi + belirtilen dosyanın httpd baÅŸlatıldığında açılmasını ve dosya için + yapılan sonraki her istekte bu dosya tanıtıcısının kullanılmasını + saÄŸlar.</p> + + <example> + CacheFile /usr/local/apache2/htdocs/index.html + </example> + + <p>Büyük miktarda dosyayı bu anlamda önbelleklemeyi tasarlıyorsanız + iÅŸletim sisteminizin açık dosya tanıtıcılarının sayısı ile ilgili + sınırlamasını uygun bir deÄŸere ayarlamanız gerekebilir.</p> + + <p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> yönergesini + kullandığınız takdirde dosya içeriÄŸindeki deÄŸiÅŸiklikleri anında + isteÄŸe yansıtamazsınız. httpd dosyayı ilk baÅŸlatıldığındaki haliyle + sunar.</p> + + <p>EÄŸer httpd çalışırken dosya silinmiÅŸse httpd ilk baÅŸlatıldığındaki + haline iliÅŸkin dosya tanıtıcıyı saÄŸlamaya ve dolayısıyla dosya + içeriÄŸini sunmaya devam edecektir. Yani, dosya silinmiÅŸ ve artık + dosya sisteminde görünmüyor olsa bile httpd durdurulup dosya + tanıtıcıları kapanmadıkça dosyaların silinmesiyle açılan yer serbest + kalmayacaktır.</p> + </section> + </section> + <section id="inmemory"> + <title>Sistem BelleÄŸinde Önbellekleme</title> + + <p>İçeriÄŸin sistem belleÄŸinden sunulması içerik sunmanın evrensel olarak + en hızlı yoludur. Dosyaların bir disk denetleyiciden okunması ya da daha + kötüsü uzak bir aÄŸdan okunması bellekten okumayla karşılaÅŸtırılamayacak + ölçüde yavaÅŸ iÅŸlemlerdir. Disk denetleyiciler genellikle fiziksel + süreçleri denetlerler. AÄŸ eriÅŸimi ise band geniÅŸliÄŸi sınırlamalarından + etkilenir. Halbuki bellek eriÅŸimi sadece nano saniyeler mertebesinde + gerçekleÅŸir.</p> + + <p>Sistem belleÄŸi en pahalı saklama ortamı olması sebebiyle en verimli + ÅŸekilde kullanımı önemlidir. Dosyaları sistem belleÄŸinde saklamakla + sistemin kullanabileceÄŸi bellek miktarını azaltmış olursunuz. Ä°ÅŸletim + sistemi önbelleklemesinde göreceÄŸiniz gibi bu öyle basit bir konu + deÄŸildir. httpd’nin kendi kullandığı belleÄŸin bir kısmını önbellek + olarak ayırırken çok fazla bellek kullanmamak önemlidir. Aksi takdirde + iÅŸletim sistemi belleÄŸin yetmediÄŸi noktada belleÄŸi diske + takaslayacağından istenen baÅŸarım artışı saÄŸlanamayacaktır.</p> + + <section> + <title>Ä°ÅŸletim Sistemi Önbelleklemesi</title> + + <p>Günümüz iÅŸtetim sistemlerinin hemen hemen tamamında bellek içi + dosya/veri saklama iÅŸlemlerini çekirdek yönetir. Bu güçlü bir + özelliktir ve iÅŸletim sistemlerinin büyük çoÄŸunluÄŸu bunu böyle yapar. + ÖrneÄŸin, Linux’ta bir dosyanın ilk defa okunduÄŸunda ve ikinci kez + okunduÄŸunda iÅŸlemcinin ne kadar meÅŸgul edildiÄŸine bakalım:</p> + + <example> + colm@coroebus:~$ time cat testfile > /dev/null<br /> + real 0m0.065s<br /> + user 0m0.000s<br /> + sys 0m0.001s<br /> + colm@coroebus:~$ time cat testfile > /dev/null<br /> + real 0m0.003s<br /> + user 0m0.003s<br /> + sys 0m0.000s + </example> + + <p>Küçük bir dosya için bile okuma süresi bakımından büyük fark ortaya + çıkmaktadır. Bunun sebebi çekirdeÄŸin dosya içeriÄŸini bellek daha + güncel amaçlar için lazım olana dek bellek içinde saklamasıdır.</p> + + <p>Sisteminizde yeterince yedek bellek olduÄŸundan eminseniz, bu + önbellekte daha fazla dosya saklanacağından emin olabilirsiniz. + Bundan, önbelleÄŸin sistem belleÄŸinde verimli biçimde tutulması için + httpd’de ek bir yapılandırmaya gidilmesinin gerekmediÄŸi sonucu + çıkarılabilir.</p> + + <p>Bundan baÅŸka, iÅŸletim sistemi dosyaların deÄŸiÅŸtiÄŸi ve silindiÄŸi + zamanları bildiÄŸinden bu tür dosyaların içerikleri gerektiÄŸinde + önbellekten kendiliÄŸinden silinmiÅŸ olur. Bellek içinde dosya + saklarken dosyaların deÄŸiÅŸtirilme zamanlarını bilme olanağı + olmadığından bu durum httpd’ye büyük yarar saÄŸlar.</p> + </section> + + <p>Ä°ÅŸletim sisteminin dosyaların önbelleklenmesi için saÄŸladığı bunca + yarara ve baÅŸarım artışına karşın bellek içinde dosya önbelleklemenin + httpd tarafından yerine getirilmesinin daha iyi olacağı bazı durumlar + vardır.</p> + + <section> + <title><code>MMapFile</code> yönergesi ile</title> + + <p><module>mod_file_cache</module> modülü, bir duraÄŸan dosyanın + içeriÄŸini sunucunun baÅŸlatılması sırasında (mmap sistem çaÄŸrısıyla) + belleÄŸe eÅŸlenmesini mümkün kılmak için <directive + module="mod_file_cache" >MMapFile</directive> yönergesini saÄŸlar. + httpd bu dosyaya gelecek sonraki istekler için dosyanın bellekiçi + içeriÄŸini kullanacaktır.</p> + + <example> + MMapFile /usr/local/apache2/htdocs/index.html + </example> + + <p><directive module="mod_file_cache">CacheFile</directive> + yönergesinde olduÄŸu gibi bu dosyalarda httpd baÅŸlatıldıktan sonra + yapılacak bir deÄŸiÅŸiklikten httpd’nin haberi olmayacaktır.</p> + + <p><directive module="mod_file_cache">MMapFile</directive> yönergesi + ayırdığı belleÄŸin toplam miktarı ile ilgilenmez, dolayısıyla + yönergenin aşırı kullanımından kaçınmalısınız. httpd’nin çocuk + süreçlerinin her biri bu belleÄŸin kendilerine ait birer kopyasını + yapacağından belleÄŸe eÅŸlenen dosyaların çok yer kaplamaması büyük + önem taşımaktadır; aksi takdirde iÅŸletim sistemi belleÄŸi diske + takaslayacağından beklenen fayda saÄŸlanamayacaktır.</p> + </section> + </section> + </section> + + <section id="security"> + <title>Güvenlik Kaygıları</title> + + <section> + <title>EriÅŸim Denetimi ve Yetkilendirme</title> + + <p><directive module="mod_cache">CacheQuickHandler</directive> + yönergesine <code>On</code> deÄŸerinin atandığı öntanımlı durumda + <module>mod_cache</module> kullanımı, daha çok sunucunun önüne + vidalanmış önbelleklemeli bir karşı vekile sahip olmak gibidir. Özgün + sunucunun bir harici önbellekmiÅŸ gibi sorgulanmasını gerektirmeyen tüm + istekler önbellekleme modülü tarafından karşılanacaktır. Bu durum + httpd'nin güvenlik modelini büyük ölçüde deÄŸiÅŸtirir.</p> + + <p>Olası <code>.htaccess</code> dosyalarının dosya sisteminin tamamında + taranması çok pahalı bir iÅŸlem olduÄŸundan <module>mod_cache</module>, + (iÅŸlemi hızlandırmak için) önbelleÄŸe almanın temel amacını kısmen + gözardı ederek, önbellekteki içeriÄŸin sunumu için gerekli + yetkilendirmenin olup olmadığı konusunda bir karar üretmez. BaÅŸka bir + deyiÅŸle, eÄŸer <module>mod_cache</module> bir kısım içeriÄŸi önbelleÄŸe + almışsa içerik zaman aşımına uÄŸramadığı sürece bu içerik önbellekten + sunulacaktır.</p> + + <p>ÖrneÄŸin, yapılandırmanız bir özkaynaÄŸa IP adresine göre eriÅŸime izin + veriyorsa bu içeriÄŸin önbelleÄŸe alınmayacağından emin olmalısınız. + Bunu <directive module="mod_cache">CacheDisable</directive> + yönergesini veya <module>mod_expires</module> modülünü kullanarak + yapabilirsiniz. Bunu yapmaz, olayı kendi haline bırakırsanız + <module>mod_cache</module> bir karşı vekil gibi çalışarak sunulan her + içeriÄŸi önbelleÄŸe alacak ve hangi IP adresinden gelirse gelsin her + istemciye bunu sunacaktır.</p> + + <p><directive module="mod_cache">CacheQuickHandler</directive> + yönergesine <code>Off</code> atandığı takdirde, istek iÅŸleme + aÅŸamalarının tamamı yerine getirilir ve güvenlik modeli deÄŸiÅŸmeden + kalır.</p> + </section> + + <section> + <title>Yerel Ä°stismarcılar</title> + + <p>Son kullanıcılarıın isteklerine önbellekten hizmet sunulduÄŸundan + önbelleÄŸin kendisi içerikle etkileÅŸime geçmek isteyenlerin veya + içeriÄŸi tahrif etmek isteyenlerin hedefi haline gelebilir. httpd’yi + çalıştıran kullanıcı tarafından her zaman önbelleÄŸe yazılabileceÄŸini + akıldan çıkarmamak önemlidir. Bu durumda alışılmışın tersine tüm + içeriÄŸin Apache kullanıcısı tarafından yazılamamasının saÄŸlanması + önerilir.</p> + + <p>EÄŸer Apache kullanıcısı, örneÄŸin bir CGI sürecindeki açık nedeniyle + tehlikeye atılırsa, önbellek hedef alınabilir. + <module>mod_cache_disk</module> kullanılırken önbellekteki bir öğeyi + deÄŸiÅŸtirmek veya önbelleÄŸe yeni bir öğe eklemek görece daha + kolaydır.</p> + + <p>Bu risk, Apache kullanıcısını kullanan diÄŸer saldırı türleriyle + karşılaÅŸtırıldığında daha yüksektir. <module>mod_cache_disk</module> + kullanıyorsanız ÅŸunları aklınızdan çıkarmayın: (1) httpd güvenlik + güncellemelerini takip edin ve sunucunuzu buna göre güncelleyin. (2) + Mümkünse <a href="suexec.html">suEXEC</a> kullanarak CGI süreçlerini + Apache kullanıcısı olmayan bir kullanıcının aidiyetinde çalıştırın.</p> + </section> + + <section> + <title>Önbellek Zehirlenmeleri</title> + + <p>httpd bir önbellekli vekil sunucu olarak çalıştığında önbellek + zehirlenmesi adı verilen sorunla karşılaşılma olasılığı vardır. + Önbellek zehirlenmesi, vekil sunucunun özgün sunucudan yanlış (ve + genellikle istenmeyen) içerik almasına sebep olan bir saldırı türünü + betimlemek için yaygın olarak kullanılan bir terimdir.</p> + + <p>ÖrneÄŸin httpd’nin çalıştığı sistemin kullandığı DNS sunucuları DNS + önbellek zehirlenmesinden etkilenebilecek durumdaysa, bir saldırgan + httpd’nin istekleri almak için baÅŸvuracağı kaynak sunucunun yerini + deÄŸiÅŸtirebilir. DiÄŸer bir örnek, HTTP istek kaçakçılığı adı verilen + bir saldırı türüdür.</p> + + <p>Bu belge HTTP istek kaçakçılığını derinliÄŸine incelenmesi için uygun + yer deÄŸildir (böyle kaynaklara arama motorunuzla eriÅŸebilirsiniz). + Bununla birlikte, vekil tarafından kaynak sunucudan alınan içeriÄŸi + tamamen denetim altına almak amacıyla kaynak sunucudaki bir açığı + istismar etmeye yönelik bir dizi istek yapılabileceÄŸinin olasılık + dahilinde olduÄŸunu bilmenizde yarar vardır.</p> + </section> + + <section> + <title>Hizmet Reddi / ÖnbelleÄŸin Engellenmesi</title> + + <p>Vary mekanizması aynı URL'nin çok sayıda sürümünün yan yana + önbelleklenmesini mümkün kılar. Ä°stemci tarafından saÄŸlanan baÅŸlık + deÄŸerlerine baÄŸlı olarak, önbellek istemciye gönderilecek doÄŸru yanıtı + bulacaktır. Normal kullanımda olası deÄŸerlerin çok geniÅŸ olduÄŸunun + bilindiÄŸi durumda bir baÅŸlığı (örn, <code>User-Agent</code>) + deÄŸiÅŸikliÄŸe uÄŸratma çabası bu mekanizmayı bir sorun haline getirebilir. + Sitenin tanınırlığına baÄŸlı olarak aynı URL'nin binlerce hatta + milyonlarca önbellek girdisi oluÅŸabilir ve bunlar önbellekteki diÄŸer + girdilerin yerini alabilir.</p> + + <p>DiÄŸer yandan, belli bir özkaynağın URL'sinin her istekte + deÄŸiÅŸtirilmesi ihtiyacı ortaya çıkabilir. Bu normalde URL dizgesine bir + "cachebuster" dizgesi eklenerek yapılır. Bu içerik sunucu tarafından + anlamlı bir tazelik ömrüyle önbelleklenebilir olarak imlenmiÅŸse bu + girdiler kısa zamanda önbellekteki meÅŸru girdilerin yerini alabilir. + <module>mod_cache</module> modülü bunun önlenmesi için <directive + module="mod_cache">CacheIgnoreURLSessionIdentifiers</directive> + yönergesine sahipse de bu yönerge, yoldaki vekillerin veya tarayıcı + önbelleklerinin aynı hizmet reddi saldırısına maruz kalmamaları için + dikkatle kullanılmalıdır.</p> + </section> </section> </manualpage> diff --git a/docs/manual/misc/perf-tuning.xml.tr b/docs/manual/misc/perf-tuning.xml.tr index 345751d68b..6c5893809d 100644 --- a/docs/manual/misc/perf-tuning.xml.tr +++ b/docs/manual/misc/perf-tuning.xml.tr @@ -1,7 +1,7 @@ <?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?> <!DOCTYPE manualpage SYSTEM "../style/manualpage.dtd"> <?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?> -<!-- English Revision: 805049:1174747 (outdated) --> +<!-- English Revision: 1174747 --> <!-- ===================================================== Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org> Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org> @@ -60,7 +60,7 @@ kullanıcının "yeterince hız" umduÄŸu noktada sunumun gecikmesine sebep olur. Böyle bir durumda kullanıcılar yüklemeyi durdurup tekrar baÅŸlatma eÄŸilimindedirler; sonuçta yük daha da artar. <directive - module="mpm_common" >MaxClients</directive> yönergesinin deÄŸerini + module="mpm_common" >MaxRequestWorkers</directive> yönergesinin deÄŸerini deÄŸiÅŸtirerek takaslamaya sebep olabilecek kadar çok çocuk süreç oluÅŸturulmasını engelleyebilirsiniz ve böyle bir durumda bunu mutlaka yapmalısınız. Bunun için yapacağınız iÅŸlem basittir: <code>top</code> @@ -419,7 +419,7 @@ kılavuz olarak kullanabilirsiniz.</p> <p>Süreç oluÅŸturmayla ilgili olarak süreç ölümü <directive - module="mpm_common">MaxRequestsPerChild</directive> deÄŸeri ile + module="mpm_common">MaxConnectionsPerChild</directive> deÄŸeri ile saÄŸlanır. Bu deÄŸer öntanımlı olarak <code>0</code> olup, çocuk süreç başına istek sayısının sınırsız olduÄŸu anlamına gelir. EÄŸer yapılandırmanızda bu deÄŸeri <code>30</code> gibi çok düşük bir @@ -725,69 +725,10 @@ module="mpm_common">Listen</directive> yönergesi kullanmak güvenilir olmayacaktır.</p> - <p><directive module="mpm_common">AcceptMutex</directive> yönergesi, - seçilen muteks gerçeklenimini çalışma anında deÄŸiÅŸtirmek için - kullanılabilir.</p> - - <dl> - <dt><code>AcceptMutex flock</code></dt> - - <dd> - <p>Bu yöntem, bir kilit dosyasını kilitlemek için - <code>flock(2)</code> sistem çaÄŸrısını kullanır (Kilit dosyasının - yeri <directive module="mpm_common" >LockFile</directive> - yönergesiyle belirtilir).</p> - </dd> - - <dt><code>AcceptMutex fcntl</code></dt> - - <dd> - <p>Bu yöntem, bir kilit dosyasını kilitlemek için - <code>fcntl(2)</code> sistem çaÄŸrısını kullanır (Kilit dosyasının - yeri <directive module="mpm_common" >LockFile</directive> - yönergesiyle belirtilir).</p> - </dd> - - <dt><code>AcceptMutex sysvsem</code></dt> - - <dd> - <p>(1.3 ve sonrası) Bu yöntem muteksi gerçeklemek için SysV tarzı - semaforları kullanır. Maalesef, SysV tarzı semaforların bazı yan - etkileri vardır. Bunlardan biri Apache'nin semaforu temizlemeden - ölme ihtimalidir (<code>ipcs(8)</code> kılavuz sayfasına bakınız). - DiÄŸer biri, CGI'lerin sunucu ile aynı kullanıcı kimliÄŸini - kullanmaları nedeniyle semafor arayüzünün hizmet reddi - saldırılarına açık olmasıdır (<program>suexec</program> veya - <code>cgiwrapper</code> gibi bir ÅŸeyler kullanmadıkça bütün - CGI'ler için söz konusudur).</p> - </dd> - - <dt><code>AcceptMutex pthread</code></dt> - - <dd> - <p>(1.3 ve sonrası) Bu yöntem POSIX mutekslerini kullanır ve POSIX - evreleri belirtiminin tamamen gerçeklendiÄŸi mimarilerde çalışması - gerekirse de sadece Solaris (2.5 ve sonrası) üzerinde ve sadece - belli yapılandırmalarla çalışmakta gibi görünmektedir. Bunu - denemiÅŸseniz sunucunuzun çöktüğünü ve yanıt vermediÄŸini - görmüşsünüzdür. Sadece duruk içerikli sunucular iyi - çalışmaktadır.</p> - </dd> - - <dt><code>AcceptMutex posixsem</code></dt> - - <dd> - <p>(2.0 ve sonrası) Bu yöntem POSIX semaforlarını kullanır. EÄŸer - iÅŸlem sırasında bir evre muteks kaynaklı parçalama arızalarıyla - karşı karşıya kalırsa HTTP sunucusunun çökmesiyle semaforun sahibi - kurtarılamaz.</p> - </dd> - - </dl> - - <p>EÄŸer sisteminiz yukarıda bahsedilenler dışında baÅŸka bir dizgileme - yöntemi kullanıyorsa bununla ilgili kodun APR'ye eklenmesi girilen - zahmete deÄŸecektir.</p> + <p><directive module="core">Mutex</directive> yönergesi, + <code>mpm-accept</code> muteks gerçeklenimini çalışma anında deÄŸiÅŸtirmek + için kullanılabilir. Farklı muteks gerçeklenimleri ile ilgili hususlar + bu yönergede belgelenmiÅŸtir.</p> <p>BaÅŸka bir çözüm daha vardır ancak döngü kısmen dizgilenmeyeceÄŸinden (yani belli sayıda sürece izin verilemeyeceÄŸinden) asla @@ -851,9 +792,7 @@ bahsedildiÄŸi gibi, bir HTTP sunucusunun protokolü <strong>güvenilir ÅŸekilde</strong> gerçeklemesi için her iki yöndeki iletiÅŸimi birbirinden bağımsız olarak (iki yönlü bir TCP baÄŸlantısının her - yarısını diÄŸerinden bağımsız olarak) kapatması gerekir. Bu olgu baÅŸka - sunucular tarafından çoÄŸunlukla dikkate alınmaz fakat Apache'nin 1.2 - sürümünden beri gerektiÄŸi gibi gerçeklenmektedir.</p> + yarısını diÄŸerinden bağımsız olarak) kapatması gerekir.</p> <p>Bu özellik Apache'ye eklendiÄŸinde Unix'in çeÅŸitli sürümlerinde uzgörüsüzlükten dolayı bir takım geçici telaÅŸ sorunlarına sebep oldu. diff --git a/docs/manual/misc/security_tips.xml.tr b/docs/manual/misc/security_tips.xml.tr index 51a85d94c8..b41f340d7a 100644 --- a/docs/manual/misc/security_tips.xml.tr +++ b/docs/manual/misc/security_tips.xml.tr @@ -1,7 +1,7 @@ <?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?> <!DOCTYPE manualpage SYSTEM "../style/manualpage.dtd"> <?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?> -<!-- English Revision: 805049:1300924 (outdated) --> +<!-- English Revision: 1300924 --> <!-- ===================================================== Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org> Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org> @@ -75,6 +75,10 @@ tedbirler alınmasını saÄŸlayacak bazı yapılandırmaları vardır:</p> <ul> + <li><directive module="mod_reqtimeout">RequestReadTimeout</directive> + yönergesi bir istemcinin isteÄŸi göndermek için harcadığı zamanı + sınırlamayı saÄŸlar.</li> + <li>HRS’ye maruz kalması olası sitelerde <directive module="core" >TimeOut</directive> yönergesinin deÄŸeri düşürülmelidir. Birkaç saniye gibi mümkün olduÄŸunca düşük bir ayar uygun olabilir. Ancak @@ -108,17 +112,18 @@ <li>Sunucu tarafından özkaynakları tüketmeden aynı anda iÅŸlenebilecek baÄŸlantıların sayısını sınırlamak için <directive module="mpm_common" - >MaxClients</directive> yönergesini kullanın. Ayrıca, <a + >MaxRequestWorkers</directive> yönergesini kullanın. Ayrıca, <a href="perf-tuning.html">baÅŸarım arttırma belgesine</a> de bakabilirsiniz.</li> <li>HRS’lerin etkilerini azaltmak için aynı andaki baÄŸlantı sayısını arttırabilecek evreli <a href="../mpm.html">MPM</a>’lerden birini - kullanmak iyi olabilir. Dahası, deneysel <module>event</module> MPM’i + kullanmak iyi olabilir. Dahası, <module>event</module> MPM’i her baÄŸlantıya yeni bir evre atanmaması için eÅŸzamansız iÅŸlem yapar. - Ancak bu çalışma henüz tamamlanmamıştır. Özellikle de, + OpenSSL kütüphanesinin doÄŸası nedeniyle <module>event</module> MPM’i <module>mod_ssl</module> ve diÄŸer girdi - süzgeçleri ile henüz uyumlu deÄŸildir.</li> + süzgeçleri ile henüz uyumlu deÄŸildir. Bu durumlarda, + <module>worker</module> MPM'inin davranışına geri döner.</li> <li><a href="http://modules.apache.org/">http://modules.apache.org/</a> adresinde, belli istemci davranışlarını sınırlayacak ve HRS ile @@ -132,7 +137,7 @@ <title><code>ServerRoot</code> Dizinlerinin Ä°zinleri</title> <p>Normalde, Apache root kullanıcı tarafından baÅŸlatılır ve hizmetleri - sunarken <directive module="mpm_common">User</directive> yönergesi + sunarken <directive module="mod_unixd">User</directive> yönergesi tarafından tanımlanan kullanıcının aidiyetinde çalışır. Root tarafından çalıştırılan komutlarda olduÄŸu gibi, root olmayan kullanıcıların yapacakları deÄŸiÅŸikliklerden korunmak konusunda da dikkatli @@ -283,7 +288,7 @@ <p>Sunucunun bir parçası gibi çalışan, <code>mod_php</code>, <code>mod_perl</code>, <code>mod_tcl</code> ve <code>mod_python</code> gibi gömülü betik çalıştırma seçenekleri sunucuyu çalıştıran - kullanıcının aidiyetinde çalışırlar (<directive module="mpm_common" + kullanıcının aidiyetinde çalışırlar (<directive module="mod_unixd" >User</directive> yönergesine bakınız). Bu bakımdan bu betik yorumlayıcılar tarafından çalıştırılan betikler, sunucu kullanıcısının eriÅŸtiÄŸi herÅŸeye eriÅŸebilirler. Bazı betik yorumlayıcıların getirdiÄŸi @@ -341,7 +346,10 @@ <section id="protectserverfiles"> <title>Sunucu dosyalarının öntanımlı olarak korunması</title> - <p>Apache’nin ister istemez yanlış anlaşılan yönlerinden biri öntanımlı eriÅŸim özelliÄŸidir. Yani siz aksine bir ÅŸeyler yapmadıkça, sunucu normal URL eÅŸleme kurallarını kullanarak bir dosyayı bulabildiÄŸi sürece onu istemciye sunacaktır.</p> + <p>Apache’nin ister istemez yanlış anlaşılan yönlerinden biri öntanımlı + eriÅŸim özelliÄŸidir. Yani siz aksine bir ÅŸeyler yapmadıkça, sunucu normal + URL eÅŸleme kurallarını kullanarak bir dosyayı bulabildiÄŸi sürece onu + istemciye sunacaktır.</p> <p>ÖrneÄŸin, aÅŸağıdaki durumu ele alalım:</p> @@ -351,7 +359,9 @@ <p>Ve, tarayıcınıza <code>http://localhost/~root/</code> yazın.</p> - <p>Böylece, istemcilerin tüm dosya sisteminizi gezmelerine izin vermiÅŸ olursunuz. Bu iÅŸlemin sonuçlarının önünü almak için sunucu yapılandırma dosyanıza ÅŸunları yazın:</p> + <p>Böylece, istemcilerin tüm dosya sisteminizi gezmelerine izin vermiÅŸ + olursunuz. Bu iÅŸlemin sonuçlarının önünü almak için sunucu yapılandırma + dosyanıza ÅŸunları yazın:</p> <example> <Directory /> @@ -362,7 +372,10 @@ </Directory> </example> - <p>Bu suretle, dosya sisteminize öntanımlı eriÅŸimi yasaklamış olursunuz. EriÅŸime izin vermek istediÄŸiniz dizinler için uygun <directive module="core">Directory</directive> bölümleri eklemeniz yeterli olacaktır. Örnek:</p> + <p>Bu suretle, dosya sisteminize öntanımlı eriÅŸimi yasaklamış olursunuz. + EriÅŸime izin vermek istediÄŸiniz dizinler için uygun <directive + module="core">Directory</directive> bölümleri eklemeniz yeterli + olacaktır. Örnek:</p> <example> <Directory /usr/users/*/public_html> @@ -380,9 +393,16 @@ </example> <p><directive module="core">Location</directive> ve <directive - module="core">Directory</directive> yönergelerinin etkileÅŸimine de özellikle önem vermelisiniz; örneÄŸin <code><Directory /></code> eriÅŸimi yasaklarken bir <code><Location /></code> yönergesi bunu ortadan kaldırabilir.</p> + module="core">Directory</directive> yönergelerinin etkileÅŸimine de + özellikle önem vermelisiniz; örneÄŸin <code><Directory /></code> + eriÅŸimi yasaklarken bir <code><Location /></code> yönergesi bunu + ortadan kaldırabilir.</p> - <p><directive module="mod_userdir">UserDir</directive> yönergesi de size buna benzer bir oyun oynayabilir; yönergeye <code>./</code> atamasını yaparsanız, root kullanıcısı söz konusu olduÄŸunda yukarıda ilk örnekteki durumla karşılaşırız. Apache 1.3 veya üstünü kullanıyorsanız, sunucu yapılandırma dosyanızda aÅŸağıdaki satırın mutlaka bulunmasını öneririz:</p> + <p><directive module="mod_userdir">UserDir</directive> yönergesi de size + buna benzer bir oyun oynayabilir; yönergeye <code>./</code> atamasını + yaparsanız, root kullanıcısı söz konusu olduÄŸunda yukarıda ilk örnekteki + durumla karşılaşırız. Sunucu yapılandırma dosyanızda aÅŸağıdaki satırın + mutlaka bulunmasını öneririz:</p> <example> UserDir disabled root @@ -393,7 +413,11 @@ <section id="watchyourlogs"> <title>Günlüklerin Ä°zlenmesi</title> - <p>Sunucunuzda olup biteni günü gününe bilmek istiyorsanız <a href="../logs.html">günlük dosyalarına</a> bakmalısınız. Günlük dosyaları sadece olup biteni raporlamakla kalmaz, sunucunuza ne tür saldırılar yapıldığını ve güvenlik seviyenizin yeterli olup olmadığını anlamanızı da saÄŸlarlar.</p> + <p>Sunucunuzda olup biteni günü gününe bilmek istiyorsanız <a + href="../logs.html">günlük dosyalarına</a> bakmalısınız. Günlük dosyaları + sadece olup biteni raporlamakla kalmaz, sunucunuza ne tür saldırılar + yapıldığını ve güvenlik seviyenizin yeterli olup olmadığını anlamanızı da + saÄŸlarlar.</p> <p>Bazı örnekler:</p> @@ -402,31 +426,52 @@ grep "client denied" error_log | tail -n 10 </example> - <p>Ä°lk örnek, <a href="http://online.securityfocus.com/bid/4876/info/">Apache Tomcat - Source.JSP Bozuk Ä°stek Bilgilerini Ä°fÅŸa Açığı</a>nı istismar etmeyi deneyen saldırıların sayısını verirken ikinci örnek, reddedilen son on istemciyi listeler; örnek:</p> + <p>Ä°lk örnek, <a href="http://online.securityfocus.com/bid/4876/info/" + >Apache Tomcat Source.JSP Bozuk Ä°stek Bilgilerini Ä°fÅŸa Açığı</a>nı + istismar etmeyi deneyen saldırıların sayısını verirken ikinci örnek, + reddedilen son on istemciyi listeler; örnek:</p> <example> - [Thu Jul 11 17:18:39 2002] [error] [client falan.filan.dom] client denied + [Thu Jul 11 17:18:39 2002] [error] [client foo.example.com] client denied by server configuration: /usr/local/apache/htdocs/.htpasswd </example> - <p>Gördüğünüz gibi günlük dosyaları sadece ne olup bittiÄŸini raporlar, bu bakımdan eÄŸer istemci <code>.htpasswd</code> dosyasına eriÅŸebiliyorsa <a href="../logs.html#accesslog">eriÅŸim günlüğünüzde</a> ÅŸuna benzer bir kayıt görürsünüz:</p> + <p>Gördüğünüz gibi günlük dosyaları sadece ne olup bittiÄŸini raporlar, bu + bakımdan eÄŸer istemci <code>.htpasswd</code> dosyasına eriÅŸebiliyorsa <a + href="../logs.html#accesslog">eriÅŸim günlüğünüzde</a> ÅŸuna benzer bir + kayıt görürsünüz:</p> <example> - falan.filan.dom - - [12/Jul/2002:01:59:13 +0200] "GET /.htpasswd HTTP/1.1" + foo.example.com - - [12/Jul/2002:01:59:13 +0200] "GET /.htpasswd HTTP/1.1" </example> - <p>Bu, sunucu yapılandırma dosyanızda aÅŸağıdaki yapılandırmayı iptal ettiÄŸiniz anlamına gelir:</p> + <p>Bu, sunucu yapılandırma dosyanızda aÅŸağıdaki yapılandırmayı iptal + ettiÄŸiniz anlamına gelir:</p> <example> - <Files "^.ht*"> + <Files ".ht*"> <indent> Order allow,deny <br /> Deny from all </indent> </Files> </example> + </section> + + <section id="merging"> + + <title>Yapılandırma bölümlerinin birleÅŸtirilmesi</title> + + <p>Yapılandırma bölümlerinin birleÅŸtirilmesi karmaşık bir iÅŸlem olup bazı + durumlarda yönergelere baÄŸlıdır. Yönergeleri bir araya getirirken + aralarındaki bağımlılıkları daima sınayın.</p> + <p><directive>mod_access_compat</directive> gibi henüz yönerge katıştırma + mantığını gerçeklememiÅŸ modüller için sonraki bölümlerdeki davranış, bu + modüllerin yönergelerini içerip içermemesine baÄŸlıdır. Yapılandırmada + yönergelerin <em>yerleri deÄŸiÅŸtirildiÄŸinde</em> fakat bir katıştırma + yapılmadığında, yapılandırma bir deÄŸiÅŸiklik yapılana kadar miras + alınır.</p> </section> </manualpage> diff --git a/docs/manual/mod/core.xml.tr b/docs/manual/mod/core.xml.tr index 6729be8f24..d0de431d60 100644 --- a/docs/manual/mod/core.xml.tr +++ b/docs/manual/mod/core.xml.tr @@ -1225,7 +1225,7 @@ için iptal edilmiÅŸtir.</compatibility> bir ileti de belirtilebilir. Örnekler:</p> <example> - ErrorDocument 500 http://hata.meselae.dom/cgi-bin/dnmci<br /> + ErrorDocument 500 http://hata.example.com/cgi-bin/dnmci<br /> ErrorDocument 404 /cgi-bin/bad_urls.pl<br /> ErrorDocument 401 /subscription_info.html<br /> ErrorDocument 403 "Kusura bakmayın, bugün hizmet veremiyoruz." @@ -2670,7 +2670,7 @@ sınırlar.</description> <p><directive type="section">Location</directive> iÅŸlevselliÄŸi özellikle <directive module="core">SetHandler</directive> yönergesi ile birlikte kullanışlı olur. ÖrneÄŸin, durum isteklerini etkin kılmak ama sadece - <code>mesela.dom</code>’dan gelen isteklere izin vermek için şöyle bir + <code>example.com</code>’dan gelen isteklere izin vermek için şöyle bir uygulama yapabilirsiniz:</p> <example> @@ -4334,16 +4334,17 @@ gerçekleÅŸmesi için sunucunun geçmesini bekleyeceÄŸi süre.</description> <p>Ä°steÄŸe baÄŸlı port numarasını belirtmeyi mümkün kılmak için IPv6 - adresleri köşeli ayraç içine alınır. IPv6 adresi kullanılan bir örnek:</p> + adresleri köşeli ayraç içine alınır. IPv6 adresi kullanılan bir + örnek:</p> <example> <VirtualHost [2001:db8::a00:20ff:fea7:ccea]><br /> <indent> - ServerAdmin webmaster@konak.mesela.dom<br /> - DocumentRoot /www/docs/konak.mesela.dom<br /> - ServerName konak.mesela.dom<br /> - ErrorLog logs/konak.mesela.dom-error_log<br /> - TransferLog logs/konak.mesela.dom-access_log<br /> + ServerAdmin webmaster@host.example.com<br /> + DocumentRoot /www/docs/host.example.com<br /> + ServerName host.example.com<br /> + ErrorLog logs/host.example.com-error_log<br /> + TransferLog logs/host.example.com-access_log<br /> </indent> </VirtualHost> </example> diff --git a/docs/manual/mod/mod_alias.xml.tr b/docs/manual/mod/mod_alias.xml.tr index ef2a081b26..0e3213838a 100644 --- a/docs/manual/mod/mod_alias.xml.tr +++ b/docs/manual/mod/mod_alias.xml.tr @@ -1,7 +1,7 @@ <?xml version="1.0"?> <!DOCTYPE modulesynopsis SYSTEM "../style/modulesynopsis.dtd"> <?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?> -<!-- English Revision: 770506:1174747 (outdated) --> +<!-- English Revision: 1174747 --> <!-- ===================================================== Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org> Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org> @@ -102,8 +102,8 @@ eÅŸlenmesini saÄŸlar ve URL yönlendirmesi yapar.</description> <directivesynopsis> <name>Alias</name> <description>URL’leri dosya sistemi konumlarıyla eÅŸler.</description> -<syntax>Alias <var>URL-yolu</var> -<var>dosya-yolu</var>|<var>dizin-yolu</var></syntax> +<syntax>Alias <var>URL-yolu</var> <var>dosya-yolu</var> | +<var>dizin-yolu</var></syntax> <contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context> </contextlist> @@ -121,11 +121,11 @@ eÅŸlenmesini saÄŸlar ve URL yönlendirmesi yapar.</description> Alias /image /ftp/pub/image </example> - <p><code>http://sunucum/image/foo.gif</code> ÅŸeklinde bir istek, sunucunun - <code>/ftp/pub/image/foo.gif</code> dosyasıyla yanıt vermesine sebep - olurdu. Sadece tam yol parçaları eÅŸleÅŸtirilir; bu bakımdan yukarıdaki - <directive>Alias</directive> yapılandırması - <code>http://sunucum/imagefoo.gif</code> ile eÅŸleÅŸmez. Düzenli + <p><code>http://example.com/image/foo.gif</code> ÅŸeklinde bir istek, + sunucunun <code>/ftp/pub/image/foo.gif</code> dosyasıyla yanıt vermesine + sebep olurdu. Sadece tam yol parçaları eÅŸleÅŸtirilir; bu bakımdan + yukarıdaki <directive>Alias</directive> yapılandırması + <code>http://example.com/imagefoo.gif</code> ile eÅŸleÅŸmez. Düzenli ifadelerin kullanıldığı daha karmaşık eÅŸleÅŸmeler için <directive module="mod_alias" >AliasMatch</directive> yönergesine bakınız.</p> @@ -136,8 +136,9 @@ eÅŸlenmesini saÄŸlar ve URL yönlendirmesi yapar.</description> <dl><dd><code>Alias /icons/ /usr/local/apache/icons/</code></dd></dl> - <p>diye bir tanım yaparsanız <code>/icons</code> URL’si için bir - <directive>Alias</directive> kullanılmayacaktır.</p> + <p>diye bir tanım yaparsanız sona bir / ekleme ihtiyacından dolayı + <code>/icons</code> URL’si için bir <directive>Alias</directive> + kullanılmayacaktır.</p> <p><directive>Alias</directive> <em>hedefleri</em> için ek <directive type="section" module="core" >Directory</directive> bölümleri @@ -158,8 +159,7 @@ eÅŸlenmesini saÄŸlar ve URL yönlendirmesi yapar.</description> Alias /image /ftp/pub/image<br /> <Directory /ftp/pub/image><br /> <indent> - Order allow,deny<br /> - Allow from all<br /> + Require all granted<br /> </indent> </Directory> </example> @@ -188,12 +188,61 @@ eÅŸler.</description> AliasMatch ^/icons(.*) /usr/local/apache/icons$1 </example> - <p>Ayrıca, <code><em>URL-yolu</em></code> ile harf büyüklüğüne duyarsız - eÅŸleÅŸmeler saÄŸlayacak düzenli ifadeler de kullanılabilir:</p> + <p><glossary ref="regex">Düzenli ifadeler</glossary>in tamamı + kullanılabilmektedir. ÖrneÄŸin, <code><em>URL-yolu</em></code> ile harf + büyüklüğüne duyarsız eÅŸleÅŸmeler saÄŸlayacak takma adlar + kullanılabilir:</p> <example> AliasMatch (?i)^/image(.*) /ftp/pub/image$1 </example> + + <p><directive module="mod_alias">Alias</directive> + ve <directive module="mod_alias">AliasMatch</directive> yönergeleri + arasındaki baÅŸlıca fark <directive module="mod_alias">Alias</directive> + yönergesinin, URI'nin ek parçasını, eÅŸleÅŸen parçayı geçip saÄŸ tarafta + dosya yolunun ucuna kendiliÄŸinden kopyalamasıdır. <directive + module="mod_alias">AliasMatch</directive> bunu böyle yapmaz. Yani hemen + her durumda, düzenli ifadenin istenen URI'nin tamamıyla baÅŸtan sona + eÅŸleÅŸmesi ve yer deÄŸiÅŸtirmeyi saÄŸ tarafta yapması istenir.</p> + + <p>BaÅŸka bir deyiÅŸle, basitçe + <directive module="mod_alias">Alias</directive> yerine + <directive module="mod_alias">AliasMatch</directive> yazmakla aynı etkiyi + alamazsınız. En azından düzenli ifadenin başına bir <code>^</code> ve + sonuna bir <code>(.*)$</code>, ikinci deÄŸiÅŸtirgenin sonuna da bir + <code>$1</code> eklemeniz gerekir.</p> + + <p>ÖrneÄŸin aÅŸağıdakini AliasMatch ile deÄŸiÅŸtirmek isteyelim:</p> + + <example> + Alias /image/ /ftp/pub/image/ + </example> + + <p>Bu eÅŸdeÄŸer DEĞİLdir - bunu yapmayın! Bu herhangi bir yerinde /image/ + dizgesi bulunan tüm istekleri /ftp/pub/image/ altına gönderecektir:</p> + + <example> + AliasMatch /image/ /ftp/pub/image/ + </example> + + <p>Aynı etkiyi elde etmek için bu gerekiyor:</p> + + <example> + AliasMatch ^/image/(.*)$ /ftp/pub/image/$1 + </example> + + <p>Şüphesiz, <directive module="mod_alias">Alias</directive> yönergesini + çalıştığı yerde <directive module="mod_alias">AliasMatch</directive> + kullanmanın hiç gereÄŸi yoktur. <directive module="mod_alias" + >AliasMatch</directive> daha karmaşık ÅŸeyler yapmamızı saÄŸlar. ÖrneÄŸin + farklı dosya çeÅŸitlerini farklı dizinlerden sunmak isteyelim:</p> + + <example> + AliasMatch ^/image/(.*)\.jpg$ /files/jpg.images/$1.jpg<br/> + AliasMatch ^/image/(.*)\.gif$ /files/gif.images/$1.gif + </example> + </usage> </directivesynopsis> @@ -216,7 +265,9 @@ yönlendirir.</description> <code><em>URL-yolu</em></code> olarak göreli yollara izin verilmez.</p> <p><code><em>URL</em></code> ise ya bir ÅŸema ve konak ismi ile baÅŸlayan - bir mutlak URL ya da bir bölü çizgisi ile baÅŸlayan bir URL yolu olabilir. Ä°kinci durumda URL yolunun başına geçerli sunucu ismi ve ÅŸemayı sunucu ekler.</p> + bir mutlak URL ya da bir bölü çizgisi ile baÅŸlayan bir URL yolu olabilir. + Ä°kinci durumda URL yolunun başına geçerli sunucu ismi ve ÅŸemayı sunucu + ekler.</p> <p><code><em>URL-yolu</em></code> ile baÅŸlayan istekler istemciye hedef <code><em>URL</em></code> konumuna bir yönlendirme isteÄŸi olarak @@ -225,17 +276,21 @@ yönlendirir.</description> <example><title>Örnek:</title> # Farklı bir konaktaki bir URL'ye yönlendirme<br /> - Redirect /hizmet http://iki.mesela.dom/hizmet<br /> + Redirect /hizmet http://iki.example.com/hizmet<br /> <br /> # Aynı konak üzerinde yönlendirme<br /> Redirect /bir /iki </example> - <p>Ä°stemcinin yaptığı <code>http://mesela.dom/hizmet/fesmekan.txt</code> + <p>Ä°stemcinin yaptığı <code>http://example.com/hizmet/fesmekan.txt</code> isteÄŸine karşılık istemciye isteÄŸi - <code>http://iki.mesela.dom/hizmet/fesmekan.txt</code> olarak yapması - söylenecektir. Sadece tam yol parçaları eÅŸleÅŸtirilir, bu nedenle - <code>http://mesela.dom/hizmetfesmekan.txt</code> isteÄŸi yukarıdaki + <code>http://iki.example.com/hizmet/fesmekan.txt</code> olarak yapması + söylenecektir. Bu <code>GET</code> isteklerinde de geçerlidir. ÖrneÄŸin, + <code>http://example.com/hizmet/foo.pl?q=23&a=42</code> isteÄŸi + <code>http://iki.example.com/hizmet/foo.pl?q=23&a=42</code> adresine + yönlendirilir. <code>POST</code>'ların iptal edileceÄŸini unutmayın.<br /> + Sadece tam yol parçaları eÅŸleÅŸtirilir, bu nedenle + <code>http://example.com/hizmetfesmekan.txt</code> isteÄŸi yukarıdaki yönlendirme ile eÅŸleÅŸmeyecektir. Düzenli ifadelerin kullanıldığı daha karmaşık eÅŸleÅŸmeler için <directive module="mod_alias" >RedirectMatch</directive> yönergesine bakınız.</p> @@ -272,16 +327,17 @@ yönlendirir.</description> belirtilmez.</dd> </dl> - <p>DiÄŸer durum kodları için <code><em>durum</em></code> olarak sayısal - durum kodu belirtilir. EÄŸer durum 300 ile 399 arasındaysa bir - <code><em>URL</em></code> belirtmek gereklidir, yoksa belirtilmez. - Belirtilecek durum kodunu Apache’nin bilmesi gerektiÄŸine dikkat ediniz - (<code>http_protocol.c</code> dosyasında bulunan + <p>DiÄŸer durum kodları için <code><em>durum</em></code> deÄŸiÅŸtirgesiyle + sayısal durum kodu belirtilir. EÄŸer durum 300 ile 399 arasındaysa bir + <code><em>URL</em></code> belirtmek gereklidir. Aksi takdirde, + <var>URL</var> bileÅŸeni ihmal edilmelidir. Belirtilecek durum kodunun + geçerli bir HTTP Status kodu olmalı ve Apache HTTP Sunucusu kodu + bilmelidir (<code>http_protocol.c</code> dosyasında bulunan <code>send_error_response</code> iÅŸlevine bakınız).</p> <example><title>Örnek:</title> - Redirect permanent /bir http://mesela.dom/iki<br /> - Redirect 303 /yedi http://mesela.dom/baskabisey + Redirect permanent /bir http://example.com/iki<br /> + Redirect 303 /yedi http://example.com/baskabisey </example> </usage> </directivesynopsis> @@ -307,9 +363,17 @@ yönlendirme gönderir.</description> yazılabilir:</p> <example> - RedirectMatch (.*)\.gif$ http://baska.sunucu.dom$1.jpg + RedirectMatch (.*)\.gif$ http://baska.example.com$1.jpg </example> - </usage> + + <p><directive module="mod_alias">Alias</directive> ve + <directive module="mod_alias">AliasMatch</directive> arasındaki farklarla + ilgili hususlar <directive module="mod_alias">Redirect</directive> ve + <directive module="mod_alias">RedirectMatch</directive> arasındakilere de + uygulanır. Ayrıntılar için <directive module="mod_alias" + >AliasMatch</directive> yönergesine bakınız.</p> + +</usage> </directivesynopsis> <directivesynopsis> @@ -363,9 +427,9 @@ URL’ye yönlendirir.</description> ScriptAlias /cgi-bin/ /siteler/cgi-bin/ </example> - <p><code>http://sunucum/cgi-bin/foo</code> ÅŸeklindeki bir istek sunucunun - <code>/siteler/cgi-bin/foo</code> betiÄŸini çalıştırmasına sebep olur. Bu - yapılandırma aslında ÅŸuna eÅŸdeÄŸerdir:</p> + <p><code>http://example.com/cgi-bin/foo</code> ÅŸeklindeki bir istek + sunucunun <code>/siteler/cgi-bin/foo</code> betiÄŸini çalıştırmasına sebep + olur. Bu yapılandırma aslında ÅŸuna eÅŸdeÄŸerdir:</p> <example> Alias /cgi-bin/ /siteler/cgi-bin/<br /> @@ -442,7 +506,24 @@ eÅŸler ve hedefi bir CGI betiÄŸi olarak çalıştırır.</description> <example> ScriptAliasMatch ^/cgi-bin(.*) /usr/local/apache/cgi-bin$1 </example> - </usage> + + <p>AliasMatch yönergesindeki gibi, <glossary ref="rexex">düzenli + ifadeler</glossary>in tamamı tüm güçleriyle kullanılabilmektedir. + ÖrneÄŸin, <code><em>URL-yolu</em></code> için harf büyüklüğüne duyarsız + eÅŸleÅŸmeli bir takma ad oluÅŸturmak mümkünür:</p> + + <example> + ScriptAliasMatch (?i)^/cgi-bin(.*) /usr/local/apache/cgi-bin$1 + </example> + + <p><directive module="mod_alias">Alias</directive> ve + <directive module="mod_alias">AliasMatch</directive> arasındaki farklarla + ilgili hususlar <directive module="mod_alias">ScriptAlias</directive> ve + <directive module="mod_alias">ScriptAliasMatch</directive> arasındakilere + de uygulanır. Ayrıntılar için <directive module="mod_alias" + >AliasMatch</directive> yönergesine bakınız.</p> + +</usage> </directivesynopsis> </modulesynopsis> diff --git a/docs/manual/mod/mod_autoindex.xml.tr b/docs/manual/mod/mod_autoindex.xml.tr index d0ed4a8b00..9b353546fe 100644 --- a/docs/manual/mod/mod_autoindex.xml.tr +++ b/docs/manual/mod/mod_autoindex.xml.tr @@ -1,7 +1,7 @@ <?xml version="1.0"?> <!DOCTYPE modulesynopsis SYSTEM "../style/modulesynopsis.dtd"> <?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?> -<!-- English Revision: 807930:1303788 (outdated) --> +<!-- English Revision: 1303788 --> <!-- ===================================================== Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org> Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org> @@ -37,10 +37,10 @@ yaptığı gibi dizin içeriÄŸini listeler.</description> <p>Bir dizin içerik dosyası iki kaynaktan gelebilir:</p> <ul> - <li>Kullanıcı tarafından yazılmış ve genellikle <code>index.html</code> - adında bir dosya olarak. Dosyanın ismi <directive module="mod_dir" - >DirectoryIndex</directive> yönergesi ile belirlenir ve - <module>mod_dir</module> tarafından denetlenir.</li> + <li>Bu dizinde bulunan ve genellikle <code>index.html</code> + adında bir dosya olarak. Kullanılan dosyanın veya dosyaların ismi + <directive module="mod_dir">DirectoryIndex</directive> yönergesi ile + belirlenir ve <module>mod_dir</module> tarafından denetlenir.</li> <li>Kullanıcı tarafından böyle bir dosya saÄŸlanmadığı takdirde dizin içerik listesini sunucu üretir. DiÄŸer yönergeler bu listenin biçemini @@ -80,8 +80,9 @@ yaptığı gibi dizin içeriÄŸini listeler.</description> <section id="query"> <title>Sütun Sıralamada Sorgu Seçenekleri</title> - <p>Apache 2.0.23’te Sütun Sıralama için Sorgu Seçenekleri yeniden - düzenlenip tamamen yeni bir sorgu seçenekleri grubu oluÅŸturulmuÅŸtur. + <p>Ä°stemciye, dizin içeriÄŸini listelerken neleri hangi sırada + listeleyeceÄŸini belirleyebilmesi için içerik üzerinde biraz denetim + saÄŸlayabileceÄŸi çeÅŸitli sorgu dizgesi bileÅŸenleri saÄŸlanmıştır. Çıktı üzerinde kullanıcı denetimini tamamen ortadan kaldırmak için <directive module="mod_autoindex">IndexOptions</directive> yönergesinin <code><a href="#indexoptions.ignoreclient">IgnoreClient</a></code> @@ -277,7 +278,8 @@ metni belirler.</description> (<code>"</code>) içine alınmalıdır.</p> <example><title>Örnek</title> - AddDescription "Mars Gezegeni" /resimler/mars.gif + AddDescription "Mars Gezegeni" mars.gif <br/> + AddDescription "Dostum Marshall" dostlar/mars.gif </example> <p>Normalde öntanımlı açıklama alanının geniÅŸliÄŸi 23 bayttır. <code><a @@ -289,6 +291,15 @@ metni belirler.</description> ekler. Böylece en fazla 55 karakterlik öntanımlı sütun geniÅŸliÄŸine ulaşılabilir.</p> + <p><var>dosya</var> kısmî dosya ismi içerebileceÄŸinden çok kısa dosya ismi + belirtilmesi yüzünden istemeden de olsa baÅŸka dosyalarla + eÅŸleÅŸebileceÄŸini unutmayın. ÖrneÄŸin, <code>le.html</code> doÄŸrudan + <code>le.html</code> ile eÅŸleÅŸebileceÄŸi gibi <code>example.html</code> + ile de eÅŸleÅŸecektir. Şüpheli durumların ortaya çıkabileceÄŸi durumlarda + mümkün olduÄŸunca dosya isminin tamamını kullanın ve saptanan ilk + eÅŸleÅŸmenin kullanılacağını aklınızdan çıkarmayın ayrıca, + <code>AddDescription</code> listesini de uygun ÅŸekilde sıralayın.</p> + <p>Açıklama sütununun öntanımlı geniÅŸliÄŸi geçersiz kılınabilir hatta sınırsız açıklama uzunluÄŸu atanabilir. Bu konu için <directive module="mod_autoindex" >IndexOptions</directive> yönergesinin <a @@ -302,6 +313,14 @@ metni belirler.</description> kırpılırsa bu durum dizin listesinin kalanını etkileyebilir (örneÄŸin, kalın gösterim listenin kalanına yayılabilir).</p> </note> + + <note><title>Yol bilgisi içeren deÄŸiÅŸtirgeler</title> + <p>Mutlak yollar henüz desteklenmemetedir ve çalışma anında hiçbir ÅŸeyle + eÅŸleÅŸmeyeceklerdir. Normalde sadece htaccess baÄŸlamında kullanılan, + göreli yol bilgisi içeren deÄŸiÅŸtirgeler, kısmi dizin isimleriyle + eÅŸleÅŸmemeleri için örtük olarak '*/' öneki alırlar.</p> + </note> + </usage> </directivesynopsis> @@ -321,7 +340,8 @@ metni belirler.</description> >FancyIndexing</a></code> seçeneÄŸiyle üretilen dizin listesinde adı <code><em>isim</em></code> ile biten bir dosya için gösterilecek simgeyi belirler. <code><em>simge</em></code> ya simgenin göreli URL’si (% - öncelemeli) ya da <code>(<var>alt-metin</var>,<var>url</var>)</code> + öncelemeli), tam nitelenmiÅŸ bir uzak URL ya da + <code>(<var>alt-metin</var>,<var>url</var>)</code> biçeminde olmalıdır; buradaki <code><em>alt-metin</em></code> simge gösterilemediÄŸi durumda tarayıcı tarafından simgenin yerinde gösterilecek metindir.</p> @@ -332,10 +352,14 @@ metni belirler.</description> uzantısı, dosya isminin bir kısmı, bir dosya ismi kalıbı veya tam yoluyla bir dosya ismi belirtilebilir.</p> + <p><code>^^BLANKICON^^</code> sadece biçemleme için kullanılır, + dolayısıyla <code>IndexOptions HTMLTable</code> kullanıyorsanız + gereksizdir.</p> + <example><title>Örnekler</title> - AddIcon (IMG,/icons/image.xbm) .gif .jpg .xbm<br /> - AddIcon /icons/dir.xbm ^^DIRECTORY^^<br /> - AddIcon /icons/backup.xbm *~ + AddIcon (IMG,/icons/image.png) .gif .jpg .png<br /> + AddIcon /icons/dir.png ^^DIRECTORY^^<br /> + AddIcon /icons/backup.png *~ </example> <p>Mümkünse <directive>AddIcon</directive> yerine <directive @@ -359,7 +383,7 @@ göre belirler.</description> <p>Yönerge, <code><a href="#indexoptions.fancyindexing" >FancyIndexing</a></code> seçeneÄŸiyle üretilen dizin listesinde bir dosya için gösterilecek simgeyi belirler. <code><em>simge</em></code> ya - simgenin göreli URL’si (% öncelemeli) ya da + simgenin göreli URL’si (% öncelemeli), tam nitelenmiÅŸ uzak bir URL ya da <code>(<var>alt-metin</var>,<var>url</var>)</code> biçeminde olmalıdır; buradaki <code><em>alt-metin</em></code> simge gösterilemediÄŸi durumda tarayıcı tarafından simgenin yerinde gösterilecek metindir.</p> @@ -368,7 +392,7 @@ göre belirler.</description> gibi geçerli bir içerik kodlaması belirtilmelidir.</p> <example><title>Örnek</title> - AddIconByEncoding /icons/compress.xbm x-compress + AddIconByEncoding /icons/compress.png x-compress </example> </usage> </directivesynopsis> @@ -389,7 +413,7 @@ belirler.</description> >FancyIndexing</a></code> seçeneÄŸiyle üretilen dizin listesinde MIME türü <code><em>MIME-türü</em></code> olarak belirtilen bir dosya için gösterilecek simgeyi belirler. <code><em>simge</em></code> ya simgenin - göreli URL’si (% öncelemeli) ya da + göreli URL’si (% öncelemeli), tam nitelenmiÅŸ uzak bir URL ya da <code>(<var>alt-metin</var>,<var>url</var>)</code> biçeminde olmalıdır; buradaki <code><em>alt-metin</em></code> simge gösterilemediÄŸi durumda tarayıcı tarafından simgenin yerinde gösterilecek metindir.</p> @@ -418,10 +442,11 @@ belirler.</description> href="#indexoptions.fancyindexing" >FancyIndexing</a></code> seçeneÄŸiyle üretilen dizin listesinde özel bir simge atanmamış dosyalar için gösterilecek simgeyi belirler. <code><em>URL-yolu</em></code> simgeye - bir göreli URL (% öncelemeli) belirtir.</p> + bir göreli URL (% öncelemeli) veya tam nitelenmiÅŸ uzak bir URL + belirtir.</p> <example><title>Örnek</title> - DefaultIcon /icon/unknown.xbm + DefaultIcon /icon/unknown.png </example> </usage> </directivesynopsis> @@ -486,6 +511,7 @@ belirler.</description> ><code>IndexOptions +SuppressHTMLPreamble</code></a> ataması yapmanız gerekecektir.</p> </usage> +<seealso><directive module="mod_autoindex">ReadmeName</directive></seealso> </directivesynopsis> <directivesynopsis> @@ -493,6 +519,7 @@ belirler.</description> <description>Dizin içerik listesinden gizlenecek dosyaların listesi belirtilir. </description> <syntax>IndexIgnore <var>dosya</var> [<var>dosya</var>] ...</syntax> +<default>IndexIgnore "."</default> <contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context> <context>directory</context><context>.htaccess</context> </contextlist> @@ -508,8 +535,46 @@ belirler.</description> öntanımlı olarak içinde bulunulan dizini (<code>./</code>) içerir.</p> <example> - IndexIgnore README .htaccess *.bak *~ + IndexIgnore .??* *~ *# HEADER* README* RCS CVS *,v *,t + </example> + + <note><title>Düzenli Ä°fadeler</title> + <p>Bu yönerge, <directive module="core" type="section" + >DirectoryMatch</directive> gibidüzenli ifadeler içeren yapılandırma + bölümlerinde henüz çalışmamaktadır.</p> + </note> +</usage> +</directivesynopsis> + +<directivesynopsis> +<name>IndexIgnoreReset</name> +<description>Bir dizini listelerken gizlenecek dosyalar listesini boÅŸaltır +</description> +<syntax>IndexIgnoreReset ON|OFF</syntax> +<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context> +<context>directory</context><context>.htaccess</context> +</contextlist> +<override>Indexes</override> +<compatibility>Apache HTTP Sunucusunun 2.3.10 ve sonraki sürümlerinde kullanılabilmektedir.</compatibility> + +<usage> + <p>Bu yönerge, diÄŸer yapılandırma bölümlerince bir ÅŸekilde miras alınmayan + ve <directive>IndexIgnore</directive> tarafından yoksayılan dosyaları + kaldırır. </p> + + <example> + <Directory /var/www> + IndexIgnore *.bak .??* *~ *# HEADER* README* RCS CVS *,v *,t + </Directory> + <Directory /var/www/backups> + IndexIgnoreReset ON + IndexIgnore .??* *# HEADER* README* RCS CVS *,v *,t + </Directory> </example> + + <note type="warning"><p>Bu yönergeyi kullandıktan sonra, açıkça yoksaymak + istediÄŸiniz kalıpların bir listesi için öntanımlı yapılandırmayı gözden + geçirin.</p></note> </usage> </directivesynopsis> @@ -519,6 +584,7 @@ belirler.</description> </description> <syntax>IndexOptions [+|-]<var>seçenek</var> [[+|-]<var>seçenek</var>] ...</syntax> +<default>Öntanımlı olarak hiçbir seçenek etkin deÄŸildir.</default> <contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context> <context>directory</context><context>.htaccess</context> </contextlist> @@ -530,36 +596,38 @@ belirler.</description> belirtilebilir:</p> <dl> + <dt><a name="indexoptions.addaltclass" + id="indexoptions.addaltclass">AddAltClass</a></dt> + <dd><code>IndexOptions HTMLTable</code> etkin ve bir + <code>IndexStyleSheet</code> tanımlı olduÄŸunda dizin listesi + tablosunun her satırına fazladan bir CSS sınıfı bildirimi ekler. + Tablonun her satırına uygulanmaması için standart <code>even</code> ve + <code>odd</code> sınıfları yerine <code>even-<em>ALT</em></code> ve + <code>odd-<em>ALT</em></code> bildirimleri kullanılabilir. Burada + <em>ALT</em> ya bir dosya biçimiyle iliÅŸkili standat bir alt + dizgesidir ya da <code>AddAlt*</code> yönergeleriyle tanımlanan bir + alt dizgesidir. + </dd> + <dt><a name="indexoptions.charset" id="indexoptions.charset" - ><code>Charset=<em>karakter-kümesi</em></code></a> (<em>Apache 2.0.61 - ve sonrası</em>)</dt> + ><code>Charset=<em>karakter-kümesi</em></code></a> (<em>Apache HTTP + Sunucusunun 2.0.61 ve sonraki sürümleri</em>)</dt> <dd><code>Charset</code> seçeneÄŸi üretilen sayfa için bir karakter kümesi belirtebilmenizi saÄŸlar. Dizinin bulunduÄŸu dosya sisteminin - karakter kodlamasına baÄŸlı olarak öntanımlı deÄŸeri ya - <var>ISO-8859-1</var> ya da <var>UTF-8</var>’dir. + karakter kodlamasına baÄŸlı olarak öntanımlı deÄŸeri Windows ve Mac OS + X'te <var>UTF-8</var>, diÄŸerlerinde <var>ISO-8859-1</var>’dir (Ä°lgili + dosya sisteminin Unicode dosya isimleri kullanıp kullanmamasına + baÄŸlıdır). <example><title>Örnek</title> IndexOptions Charset=UTF-8 </example> </dd> - <dt><a name="indexoptions.type" id="indexoptions.type" - ><code>Type=<em>MIME-türü</em></code></a> (<em>Apache 2.0.61 ve - sonrası</em>)</dt> - - <dd><code>Type</code> seçeneÄŸi üretilen sayfa için bir MIME türü - belirtebilmenizi saÄŸlar. Öntanımlı deÄŸer <var>text/html</var>’dir. - - <example><title>Örnek</title> - IndexOptions Type=text/plain - </example> - </dd> - <dt><a name="indexoptions.descriptionwidth" id="indexoptions.descriptionwidth" - ><code>DescriptionWidth=[<em>n</em> | *]</code></a> - (<em>Apache 2.0.23 ve sonrası</em>)</dt> + ><code>DescriptionWidth=[<em>n</em> | *]</code></a></dt> <dd><p><code>DescriptionWidth</code> seçeneÄŸi üretilen sayfada açıklama sütununun geniÅŸliÄŸini sizin belirleyebilmenizi saÄŸlar. Bu seçenek @@ -586,8 +654,7 @@ belirler.</description> <dt><a name="indexoptions.foldersfirst" id="indexoptions.foldersfirst" - ><code>FoldersFirst</code></a> - (<em>Apache 2.0.23 ve sonrası</em>)</dt> + ><code>FoldersFirst</code></a></dt> <dd>Bu seçenek etkin kılındığında dizin içerik listesinde alt dizinler dosyalardan önce listelenir. Listelemede genel olarak iki bileÅŸen @@ -603,15 +670,14 @@ belirler.</description> <dt><a name="indexoptions.htmltable" id="indexoptions.htmltable" - ><code>HTMLTable</code></a> - (<em>Deneysel, Apache 2.0.23 ve sonrası</em>)</dt> + ><code>HTMLTable</code></a></dt> - <dd>Bu deneysel seçenek <a href="#indexoptions.fancyindexing" - ><code>FancyIndexing</code></a> seçeneÄŸi ile birlikte süslü listeleme - için basit bir tablo oluÅŸturur. Fakat bu eski tarayıcıları yanıltır. - Bununla birlikte, Linux, WinNT gibi saÄŸdan sola veya soldan saÄŸa yazım - yönünün UTF-8 karakter koduna göre deÄŸiÅŸtiÄŸi platformlarda dosya - isimleri ve açıklamalar için bu özellikle gerekli olabilir.</dd> + <dd><a href="#indexoptions.fancyindexing"><code>FancyIndexing</code></a> + seçeneÄŸi ile birlikte süslü listeleme için basit bir tablo oluÅŸturur. + UTF-8'in etkin olduÄŸu platformlarda gereklidir. Bununla birlikte, + Linux, WinNT gibi saÄŸdan sola veya soldan saÄŸa yazım yönünün deÄŸiÅŸtiÄŸi + platformlarda dosya isimleri ve açıklamalar için bu özellikle gerekli + olabilir.</dd> <dt><a name="indexoptions.iconsarelinks" id="indexoptions.iconsarelinks" @@ -629,8 +695,8 @@ belirler.</description> <code>height</code> ve <code>width</code> özniteliklerini içermesine sebep olur. Böylece tarayıcının tüm simgelerin yüklenmesini beklemeden sayfa yerleÅŸimi için bir ön hesaplama yapabilmesi mümkün olur. Seçenek - bir deÄŸer belirtilmeksizin kullanıldığında Apache tarafından atanmış - standart simge yüksekliÄŸi öntanımlıdır.</dd> + bir deÄŸer belirtilmeksizin kullanıldığında Apache http tarafından + atanmış standart simge yüksekliÄŸi öntanımlıdır.</dd> <dt><a name="indexoptions.iconwidth" id="indexoptions.iconwidth" ><code>IconWidth[=<em>benek-sayısı</em>]</code></a></dt> @@ -640,8 +706,8 @@ belirler.</description> <code>height</code> ve <code>width</code> özniteliklerini içermesine sebep olur. Böylece tarayıcının tüm simgelerin yüklenmesini beklemeden sayfa yerleÅŸimi için bir ön hesaplama yapabilmesi mümkün olur. Seçenek - bir deÄŸer belirtilmeksizin kullanıldığında Apache tarafından atanmış - standart simge geniÅŸliÄŸi öntanımlıdır.</dd> + bir deÄŸer belirtilmeksizin kullanıldığında Apache httpd tarafından + atanmış standart simge geniÅŸliÄŸi öntanımlıdır.</dd> <dt><a name="indexoptions.ignorecase" id="indexoptions.ignorecase" ><code>IgnoreCase</code></a></dt> @@ -667,7 +733,7 @@ belirler.</description> <p>Hiç belirtilmediÄŸinde veya <code>-NameWidth</code> biçeminde belirtildiÄŸinde <module>mod_autoindex</module> uygun geniÅŸliÄŸi kendisi - hesaplayacaktır.</p> + hesaplayacaktır, fakat en fazla 20 karakter olabilir.</p> <p><code>NameWidth=<em>n</em></code> ile sütun geniÅŸliÄŸi <code><em>n</em></code> bayt geniÅŸlikte sabitlenir.</p> @@ -681,8 +747,8 @@ belirler.</description> <dd>Bu seçenek süslü listeleme için HTML belgelerden sayfa baÅŸlığının okunmasını saÄŸlar. Dosya için <directive module="mod_autoindex" - >AddDescription</directive> ile bir açıklama tanımlanmımışsa httpd - belgenin <code>title</code> etiketinin içeriÄŸini okuyacaktır. Bu + >AddDescription</directive> ile bir açıklama tanımlanmımışsa Apache + httpd belgenin <code>title</code> etiketinin içeriÄŸini okuyacaktır. Bu seçenek iÅŸlemciyi ve diski fazla meÅŸgul eder.</dd> <dt><a name="indexoptions.showforbidden" @@ -701,11 +767,8 @@ belirler.</description> baÅŸlıklarını sıralama için hiper baÄŸ haline getirmeyecektir. Sütun baÅŸlıkları için öntanımlı davranış hiper baÄŸ olmak olup bunlar seçilerek dizin listesinin o sütundaki deÄŸerlere göre sıralanması - saÄŸlanır. <strong>Apache 2.0.23 öncesinde, bu seçenek ayrıca, sıralama - dizgesi için sorgu sözcüklerinin çözümlenmesini de iptal - ederdi.</strong> Bu davranış Apache 2.0.23’ten beri <a - href="#indexoptions.ignoreclient" ><code>IndexOptions - IgnoreClient</code></a> ile saÄŸlanmaktadır.</dd> + saÄŸlanır. Bu davranış <a href="#indexoptions.ignoreclient" + ><code>IndexOptions IgnoreClient</code></a> ile saÄŸlanmaktadır.</dd> <dt><a name="indexoptions.suppressdescription" id="indexoptions.suppressdescription" @@ -732,11 +795,15 @@ belirler.</description> vs.) yerleÅŸtirir. Bu seçenek bu davranışı iptal ederek modülün dosya içeriÄŸinin baÅŸlangıcına bir ÅŸey eklememesini saÄŸlar. Bu durumda baÅŸlık dosyasının uygun HTML etiketlerini içermesi gerekir. Böyle bir baÅŸlık - dosyası yoksa normal olarak HTML baÅŸlangıç etiketleri üretilir.</dd> + dosyası yoksa normal olarak HTML baÅŸlangıç etiketleri üretilir. EÄŸer + bir <directive module="mod_autoindex">ReadmeName</directive> yönergesi + de belirtilirse ve bu dosya mevcutsa, kapayan + </body></html> etiketleri de çıktı bulunmaz. Buna + dayanarak bu etiketleri de sizin koymanız gerekebilir.</dd> <dt><a name="indexoptions.suppressicon" id="indexoptions.suppressicon"><code>SuppressIcon</code></a> - (<em>Apache 2.0.23 ve sonrası</em>)</dt> + </dt> <dd>Süslü dizin listesinde dosya simgelerinin gösterilmesini engeller. Son belirtim, süslü dizin listelemede kullanılan <code>pre</code> @@ -754,7 +821,7 @@ belirler.</description> <dt><a name="indexoptions.suppressrules" id="indexoptions.suppressrules"><code>SuppressRules</code></a> - (<em>Apache 2.0.23 ve sonrası</em>)</dt> + </dt> <dd>Dizin listelemede <code>hr</code> etiketinin kullanımını engeller. Son belirtim, süslü dizin listelemede kullanılan <code>pre</code> @@ -766,11 +833,12 @@ belirler.</description> <dt><a name="indexoptions.suppresssize" id="indexoptions.suppresssize" ><code>SuppressSize</code></a></dt> - <dd>Süslü dizin listelemede dosya boyutunun gösterilmesi engellenir.</dd> + <dd>Süslü dizin listelemede dosya boyutunun gösterilmesi engellenir. + </dd> <dt><a name="indexoptions.trackmodified" id="indexoptions.trackmodified"><code>TrackModified</code></a> - (<em>Apache 2.0.23 ve sonrası</em>)</dt> + </dt> <dd>Bu seçenek listelenen dizin için HTTP baÅŸlığında <code>Last-Modified</code> ve <code>ETag</code> alanlarının dönmesini @@ -787,9 +855,19 @@ belirler.</description> sistemlerinde saÄŸlamaz</strong>. Bu gibi durumlarda bu seçeneÄŸin kapalı kalması daha iyidir.</dd> + <dt><a name="indexoptions.type" id="indexoptions.type" + >Type=<var>MIME-türü</var></a></dt> + + <dd><code>Type</code> anahtar sözcüğü üretilen sayfanın MIME içerik + türünün belirtilebilmesini saÄŸlar. <var>text/html</var> öntanımlıdır. + + <example><title>Örnek:</title> + IndexOptions Type=text/plain + </example> + </dd> <dt><a name="indexoptions.versionsort" id="indexoptions.versionsort"><code>VersionSort</code></a> - (<em>Apache 2.0a3 ve sonrası</em>)</dt> + </dt> <dd><code>VersionSort</code> seçeneÄŸi isimlerinde sürüm numarası bulunan dosyaların sayısal sıralamaya uygun olarak sıralanmalarını saÄŸlar. @@ -817,8 +895,7 @@ belirler.</description> </dd> <dt><a name="indexoptions.xhtml" - id="indexoptions.xhtml"><code>XHTML</code></a> - (<em>Apache 2.0.49 ve sonrası</em>)</dt> + id="indexoptions.xhtml"><code>XHTML</code></a></dt> <dd><code>XHTML</code> seçeneÄŸi <module>mod_autoindex</module>’in kodu HTML 3.2’ye deÄŸil XHTML 1.0’a uygun üretmesini saÄŸlar.</dd> @@ -830,8 +907,8 @@ belirler.</description> --> <dl><dt><code>+</code> veya <code>-</code> Önekli Seçenekler</dt> <dd> - <p>Apache 1.3.3’te <directive>IndexOptions</directive> yönergelerinin ele - alınışıyla ilgili önemil deÄŸiÅŸiklikler yapılmıştır. Bunlar:</p> + <p>Çok sayıda <directive>IndexOptions</directive> yönergesinin + iÅŸlenebileceÄŸine dikkat edin.</p> <ul> <li>Tek bir dizin için çok sayıda <directive>IndexOptions</directive> @@ -865,17 +942,19 @@ belirler.</description> bunlar mevcut (üst dizinden miras alınanlar ve/veya önceki atamalar) <directive>IndexOptions</directive> yönergelerine uygulanır. Ancak, önek kullanılmamış bir seçeneÄŸe raslandığında, o noktada önceki ve - miras alınmış bu tür seçenekler iptal edilir. Åžu örneÄŸi ele alalım:</p> + miras alınmış bu tür seçenekler iptal edilir. Åžu örneÄŸi ele + alalım:</p> <example> IndexOptions +ScanHTMLTitles -IconsAreLinks FancyIndexing<br /> IndexOptions +SuppressSize </example> - <p>Bunun net etkisi <code>IndexOptions FancyIndexing +SuppressSize</code> - atamasına eÅŸdeÄŸerdir, çünkü öneksiz <code>FancyIndexing</code> seçeneÄŸi - kendinden önceki önekli seçenekleri iptal etmiÅŸ fakat hemen ardından - eklenmelerine izin vermiÅŸtir.</p> + <p>Bunun net etkisi + <code>IndexOptions FancyIndexing +SuppressSize</code> + atamasına eÅŸdeÄŸerdir, çünkü öneksiz <code>FancyIndexing</code> + seçeneÄŸi kendinden önceki önekli seçenekleri iptal etmiÅŸ fakat hemen + ardından eklenmelerine izin vermiÅŸtir.</p> <p>Belli bir dizine önceki seçenekleri temizleyerek koÅŸulsuz olarak tamamen yeni seçenekler atamak istiyorsanız @@ -910,17 +989,20 @@ Name|Date|Size|Description</syntax> <p><directive>IndexOrderDefault</directive> yönergesi iki deÄŸer alır. Ä°lki sıralama yönünü belirtmek üzere <code>Ascending</code> (küçükten büyüğe) veya <code>Descending</code> (büyükten küçüğe) olmak zorundadır. Ä°kinci - deÄŸer ise birincil sıralama anahtarını belirtmek üzere <code>Name</code>, - <code>Date</code>, <code>Size</code> ve <code>Description</code> - sözcüklerinden biri olmalıdır (anlamları sırayla: Ä°sim, Tarih, Boyut, - Açıklama). Ä°kincil sıralama anahtarı <em>daima</em> artan sıralamayla - dosya ismidir.</p> - - <p>Dizin listesinin belli bir sırada gösterilmesini zorunlu kılmak için - yönergeyi <code><a href="#indexoptions.suppresscolumnsorting" - >SuppressColumnSorting</a></code> sıralama seçeneÄŸi ile birlikte - belirtebilirsiniz; böylece, istemcinin farklı sıralamalara sahip içerik - isteÄŸini engellemiÅŸ olursunuz.</p> + deÄŸer ise birincil sıralama anahtarını belirtmek üzere + <code>Name</code>, <code>Date</code>, <code>Size</code> ve + <code>Description</code> sözcüklerinden biri olmalıdır (anlamları + sırayla: Ä°sim, Tarih, Boyut, Açıklama). Ä°kincil sıralama anahtarı + <em>daima</em> artan sıralamayla dosya ismidir.</p> + + <p>Sütunun tepesindeki sıralama bağını kaldırmak için + <code><a href="#indexoptions.suppresscolumnsorting" + >SuppressColumnSorting</a></code> seçeneÄŸinin yanında, sıralama + tercihlerinizi geçersiz kılmak için sorgu dizgesine elle sıralama + seçenekleri eklenmesini engellemek için + <code><a href="#indexoptions.ignoreclient">IgnoreClient</a></code> + seçeneÄŸini de kullanarak istemcinin listeyi yeniden sıralamasını + engelleyebilirsiniz.</p> </usage> </directivesynopsis> @@ -940,6 +1022,32 @@ Name|Date|Size|Description</syntax> <example><title>Örnek</title> IndexStyleSheet "/css/style.css" </example> + + <p>Bu yönergenin <code>IndexOptions HTMLTable</code> ile birlikte + kullanılması sonuçlanan HTML dosyasına bir miktar CSS sınıfı ekler. + Tablonun tamamı <code>indexlist</code> için bir CSS kimliÄŸi verir ve + aÅŸağıdaki sınıflar listenin çeÅŸitli parçalarıyla iliÅŸkilendirilir:</p> + + <table border="1" style="zebra"> + <tr><th>Sınıf</th><th>Tanım</th></tr> + <tr><td>tr.indexhead</td> + <td>Liste satırının baÅŸlığı</td></tr> + <tr><td>th.indexcolicon and td.indexcolicon</td> + <td>Simge sütunu</td></tr> + <tr><td>th.indexcolname and td.indexcolname</td> + <td>Dosya ismi sütunu</td></tr> + <tr><td>th.indexcollastmod and td.indexcollastmod</td> + <td>Son deÄŸiÅŸiklik sütunu</td></tr> + <tr><td>th.indexcolsize and td.indexcolsize</td> + <td>Dosya boyutu sütunu</td></tr> + <tr><td>th.indexcoldesc and td.indexcoldesc</td> + <td>Açıklama sütunu</td></tr> + <tr><td>tr.breakrow</td> + <td>Tablonun altınaki yatay çizgi</td></tr> + <tr><td>tr.odd and tr.even</td> + <td>Tek ve çift satırlar</td></tr> + </table> + </usage> </directivesynopsis> @@ -977,9 +1085,9 @@ belirler.</description> <p><directive>ReadmeName</directive> yönergesi dizin listesinin sonuna eklenecek dosyanın ismini belirler. <code><em>dosya-ismi</em></code> ile listeye dahil edilecek dosyanın ismi listelenen dizine göreli olarak - belirtilir. EÄŸer dosya ismi bir bölü çizgisi ile baÅŸlıyorsa <directive - module="core">DocumentRoot</directive>’a göreli belirtildiÄŸi - varsayılır.</p> + belirtilir. EÄŸer dosya ismi 2. örnekteki gibi bir bölü çizgisi ile + baÅŸlıyorsa <directive module="core">DocumentRoot</directive>’a göreli + belirtildiÄŸi varsayılır.</p> <example><title>1. Örnek</title> ReadmeName FOOTER.html @@ -995,5 +1103,4 @@ belirler.</description> </usage> </directivesynopsis> - </modulesynopsis> diff --git a/docs/manual/mod/mod_dir.xml.tr b/docs/manual/mod/mod_dir.xml.tr index b76a7514e6..63a958d0b5 100644 --- a/docs/manual/mod/mod_dir.xml.tr +++ b/docs/manual/mod/mod_dir.xml.tr @@ -1,7 +1,7 @@ <?xml version="1.0"?> <!DOCTYPE modulesynopsis SYSTEM "../style/modulesynopsis.dtd"> <?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?> -<!-- English Revision: 815782:1307726 (outdated) --> +<!-- English Revision: 1307726 --> <!-- ===================================================== Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org> Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org> @@ -47,11 +47,11 @@ kendiliÄŸinden dizin içerik listesi üretimini tamamen iptal edebilirsiniz.</p> - <p>Sunucu <code>http://sunucum/filanca/birdizin</code> ÅŸeklinde bir istek - aldığında <code>birdizin</code> bir dizinin ismiyse ‘bölü çizgisiyle - biten’ bir yönlendirme söz konusudur. Dizinler URL sonuna bir bölü - çizgisi eklenmesini gerektirir, bu bakımdan <module>mod_dir</module> - modülü isteÄŸi <code>http://sunucum/filanca/birdizin/</code> ÅŸeklinde + <p>Sunucu <code>http://example.com/filanca/birdizin</code> ÅŸeklinde bir + istek aldığında <code>birdizin</code> bir dizinin ismiyse ‘bölü + çizgisiyle biten’ bir yönlendirme söz konusudur. Dizinler URL sonuna bir + bölü çizgisi eklenmesini gerektirir, bu bakımdan <module>mod_dir</module> + modülü isteÄŸi <code>http://example.com/filanca/birdizin/</code> ÅŸeklinde yönlendirir.</p> </summary> @@ -105,6 +105,37 @@ </directivesynopsis> <directivesynopsis> +<name>DirectoryIndexRedirect</name> +<description>Dizin içerik listeleri için harici bir yönlendirme yapılandırır. +</description> +<syntax>DirectoryIndexRedirect on | off | permanent | temp | seeother | +<var>3xx-kodu</var> +</syntax> +<default>DirectoryIndexRedirect off</default> +<contextlist><context>server config</context><context>virtual host</context> +<context>directory</context><context>.htaccess</context></contextlist> +<override>Indexes</override> +<compatibility>Apache HTTP Sunucusunun 2.3.14 ve sonraki sürümlerinde + kullanılabilmektedir.</compatibility> + +<usage> + <p>Öntanımlı olarak, <directive>DirectoryIndex</directive> listeyi + istemciye ÅŸeffaf olarak seçip gönderir. + <directive>DirectoryIndexRedirect</directive> ise harici bir + yönlendirmeye sebep olur.</p> + + <example><title>Örnek</title> + DirectoryIndexRedirect on + </example> + + <p><code>http://example.com/docs/</code> için yapılan bir istek, <code + >http://example.com/docs/index.html</code> (mevcutsa) adresine geçici bir + yönlendirme döndürür.</p> + +</usage> +</directivesynopsis> + +<directivesynopsis> <name>DirectorySlash</name> <description>Bölü çizgisi ile biten yönlendirmeleri açar/kapar.</description> <syntax>DirectorySlash On|Off</syntax> @@ -135,7 +166,9 @@ </ul> <p>Siz yine de bu etkiyi istemezseniz ve yukarıdaki sebepler de size uygun - deÄŸilse yönlendirmeyi şöyle kapatabilirsiniz:</p> + deÄŸilse yönlendirmeyi aÅŸağıdaki gibi kapatabilirsiniz. Ancak bunu + yaparken dikkatli olun, bununla ilgili bazı güvenlik sorunları olasılığı + vardır.</p> <example> # AÅŸağıdaki güvenlik uyarısına bakınız!<br /> @@ -158,6 +191,9 @@ <strong>Fakat bölü çizgisi ile bitmeyen bir istek dizin içeriÄŸinin listelenmesi ile sonuçlanırdı.</strong></p> </note> + <p>Bir yönlendirme sözkonusu olduÄŸunda bazı tarayıcıların yanlışlıkla POST + isteklerini GET istekleri haline getirme (böylece POST verisi iptal olur) + olasılığı olduÄŸuna da dikkat edin.</p> </usage> </directivesynopsis> <directivesynopsis> @@ -175,7 +211,7 @@ Örnek:</p> <example> - <code>FallbackResource not-404.php</code> + <code>FallbackResource /not-404.php</code> </example> <p>Bu satırla, (mevcut dosyaları etkilemeden) mevcut olmayan dosyaların @@ -191,10 +227,22 @@ yapılandırma yeterli olmaktadır.</p> <example> - <code>FallbackResource index.php</code> + <code>FallbackResource /index.php</code> </example> <p>Resim, CSS dosyaları gibi mevcut dosyalar normal olarak sunulur.</p> + + <p><em>http://example.com/blog/</em> gibi bir alt URI <var>yerel-url</var> + olarak saÄŸlanır:</p> + <example> + <code> + <Directory /web/example.com/htdocs/blog><br /> + <indent> + FallbackResource /blog/index.php<br /> + </indent> + </Directory> + </code> + </example> </usage> </directivesynopsis> </modulesynopsis> diff --git a/docs/manual/mod/mod_env.xml.tr b/docs/manual/mod/mod_env.xml.tr index cf5c4c5d59..df1f561007 100644 --- a/docs/manual/mod/mod_env.xml.tr +++ b/docs/manual/mod/mod_env.xml.tr @@ -1,7 +1,7 @@ <?xml version="1.0"?> <!DOCTYPE modulesynopsis SYSTEM "../style/modulesynopsis.dtd"> <?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?> -<!-- English Revision: 831695:1174747 (outdated) --> +<!-- English Revision: 1174747 --> <!-- ===================================================== Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org> Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org> @@ -33,12 +33,16 @@ etmek için kullanılır.</description> <sourcefile>mod_env.c</sourcefile> <identifier>env_module</identifier> <summary> - <p>Bu modül CGI betiklerine ve SSI sayfalarına aktarılan ortama müdahale - etmeyi mümkün kılar. Ortam deÄŸiÅŸkenleri <program>httpd</program> süreci - baÅŸlatılırken kabuktan aktarılabilir. Bundan baÅŸka, yapılandırma + <p>Bu modül Apache HTTP Sunucusunun çeÅŸitli modülleri tarafınan kullanılan + dahili ortam deÄŸiÅŸkenlerime müdahale etmeyi mümkün kılar. bu deÄŸiÅŸkenler + ayrıca, CGI betiklerine yerel ortam deÄŸiÅŸkenleri olarak sunulur ve SSI + sayfalarında da kullanılabilir. Ortam deÄŸiÅŸkenleri + <program>httpd</program> süreci baÅŸlatılırken kabuktan aktarılabilir. + Bundan baÅŸka, yapılandırma sürecinde tanımlı veya tanımsız yapılabilirler.</p> </summary> <seealso><a href="../env.html">Ortam DeÄŸiÅŸkenleri</a></seealso> +<seealso><directive module="mod_setenvif">SetEnvIf</directive></seealso> <directivesynopsis> <name>PassEnv</name> @@ -50,8 +54,11 @@ etmek için kullanılır.</description> <override>FileInfo</override> <usage> - <p><program>httpd</program> süreci baÅŸlatılırken CGI betiklerine ve SSI - sayfalarına kabuktan aktarılabilecek ortam deÄŸiÅŸkenleri belirtilir.</p> + <p>Dahili ortam deÄŸiÅŸkenleri olarak kullanılmak üzere sistem ortam + deÄŸiÅŸkenlerini içeri aktarmak için kullanılır. Bunlar daha sonra Apache + HTTP Sunucusunun modüllerinden kullanılabilir, CGI betiklerine ve SSI + sayfalarında aktarılabilir. DeÄŸerler <program>httpd</program> süreci + baÅŸlatılırken kabuÄŸun iÅŸletim sistemi ortamından gelir.</p> <example><title>Örnek</title> PassEnv LD_LIBRARY_PATH @@ -68,8 +75,9 @@ etmek için kullanılır.</description> <override>FileInfo</override> <usage> - <p>CGI betiklerine ve SSI sayfalarına aktarılmak üzere bir ortam deÄŸiÅŸkeni - tanımlanmasını saÄŸlar.</p> + <p>CGI betiklerine ve SSI sayfalarına aktarılmak ve Apache HTTP Sunucusu + modüllerinde kullanılmak üzere bir dahili ortam deÄŸiÅŸkeni tanımlanmasını + saÄŸlar.</p> <example><title>Örnek</title> SetEnv SPECIAL_PATH /foo/bin @@ -78,12 +86,13 @@ etmek için kullanılır.</description> <note><p>Bu yönerge tarafından atanan dahili ortam deÄŸiÅŸkenleri, en baÅŸta iÅŸleme sokulan, ereÅŸem denetimi, URI-dosya ismi eÅŸleÅŸtirmesi gibi istek iÅŸleme yönergelerinden sonra iÅŸleme sokulur. EÄŸer atadığınız ortam deÄŸiÅŸkeni, - bir <directive module="mod_rerite">RewriteRule</directive> yönergesindeki + bir <directive module="mod_rewrite">RewriteRule</directive> yönergesindeki gibi erken iÅŸlem aÅŸamalarına girdi saÄŸlıyorsa, bu durumda ortam deÄŸiÅŸkenini <directive module="mod_setenvif"> SetEnvIf</directive> ile atamalısınız.</p> </note> </usage> +<seealso><a href="../env.html">Environment Variables</a></seealso> </directivesynopsis> <directivesynopsis> @@ -97,7 +106,7 @@ etmek için kullanılır.</description> <usage> <p>CGI betiklerine ve SSI sayfalarına bir daha aktarılmamak üzere bir - ortam deÄŸiÅŸkenini ortamdan siler.</p> + dahili ortam deÄŸiÅŸkenini siler.</p> <example><title>Örnek</title> UnsetEnv LD_LIBRARY_PATH diff --git a/docs/manual/rewrite/index.xml.tr b/docs/manual/rewrite/index.xml.tr index d9b2b6d051..a8b49398c8 100644 --- a/docs/manual/rewrite/index.xml.tr +++ b/docs/manual/rewrite/index.xml.tr @@ -1,7 +1,7 @@ <?xml version='1.0' encoding='UTF-8' ?> <!DOCTYPE manualpage SYSTEM "../style/manualpage.dtd"> <?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?> -<!-- English Revision: 636374:1174747 (outdated) --> +<!-- English Revision: 1174747 --> <!-- ===================================================== Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org> Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org> @@ -30,68 +30,55 @@ <title>Apache mod_rewrite</title> <summary> - <blockquote> - <p>``mod_rewrite’ı harika yapan ÅŸey, Sendmail’ın tüm yapılandırma - kolaylığı ve esnekliÄŸine sahip olmasıdır. mod_rewrite’ı kötü yapan - ÅŸey ise Sendmail’ın tüm yapılandırma kolaylığı ve esnekliÄŸine sahip - olmasıdır.''</p> - - <p class="cite">-- <cite>Brian Behlendorf</cite><br /> - Apache Group</p> - </blockquote> - - <blockquote> - <p>``Hakkında tonlarca örnek ve belge olmasına raÄŸmen mod_rewrite kara - büyüdür. MüthiÅŸ güzel bir kara büyü ama yine de kara büyü.''</p> - - <p class="cite">-- <cite>Brian Moore</cite><br /> - bem@news.cmc.net</p> - </blockquote> - - <p>URL kurgulamasının Ä°sviçre Çakısı olan <code>mod_rewrite</code> - modülünün belgelerine hoÅŸgeldiniz!</p> - - <p>Bu modül istenen URL’leri çalışma anında yeniden yazmak için (düzenli - ifade çözümleyiciden yararlanan) kurallara dayalı bir yeniden yazma - motoru kullanır. Gerçekten esnek ve güçlü bir URL kurgulama - mekanizması oluÅŸturmak için sınısız sayıda kural ve her kural için de - sınırsız sayıda koÅŸul destekler. URL deÄŸiÅŸiklikleri çeÅŸitli sınamalara - dayanır; sunucu deÄŸiÅŸkenleri, HTTP baÅŸlıkları, ortam deÄŸiÅŸkenleri, - zaman damgaları hatta çeÅŸitli biçimlerde harici veritabanı sorguları - bile bu amaçla kullanılabilir.</p> - - <p>Bu modül URL’lerin tamamında (path-info kısmı dahil) hem sunucu - baÄŸlamında (<code>httpd.conf</code>) hem de dizin baÄŸlamında + <p><module>mod_rewrite</module> modülü gelen URL isteklerinde deÄŸiÅŸiklik + yapabilmek için <a href="intro.html#regex">düzenli ifade</a> kurallarına + dayalı, devingen bir yol sunar. Böylece, keyfi URL'leri dahili URL + yapınızla kolayca eÅŸleyebilirsiniz.</p> + + <p>Gerçekten esnek ve güçlü bir URL kurgulama mekanizması oluÅŸturmak için + sınısız sayıda kural ve her kural için de sınırsız sayıda koÅŸul destekler. + URL deÄŸiÅŸiklikleri çeÅŸitli sınamalara dayanır; sunucu deÄŸiÅŸkenleri, HTTP + baÅŸlıkları, ortam deÄŸiÅŸkenleri, zaman damgaları hatta çeÅŸitli biçimlerde + harici veritabanı sorguları bile bu amaçla kullanılabilir.</p> + + <p>Yeniden yazma kuralları URL’lerin tamamında (path-info kısmı ve sorgu + dizgesi dahil) hem sunucu baÄŸlamında (<code>httpd.conf</code>) hem sanal + konaklar baÄŸlamında (<directive type="section" module="core" + >VirtualHost</directive> bölümleri), hem de dizin baÄŸlamında (<code>.htaccess</code> dosyaları ve <code><Directory></code> bölümleri) çalışır ve URL üzerinde sorgu dizgesi bölümleri bile - oluÅŸturabilir. Yeniden yazılan URL sonuçta dahili iÅŸlemlerde, harici - yönlendirmelerde ve hatta dahili vekalet iÅŸlemlerinde - kullanılabilir.</p> - - <p>Fakat tüm bu iÅŸlevsellik ve esnekliÄŸin bir bedeli vardır: karmaşıklık. - Bu yüzden bu modülün yapabildiklerini bir günde anlayabilmeyi - beklemeyin.</p> - + oluÅŸturabilir. Kurallara atadığınız <a href="flags.html">seçeneklere</a> + baÄŸlı olarak, yeniden yazılan URL sonuçta dahili iÅŸlemlerde, harici + yönlendirmelerde ve vekalet iÅŸlemlerinde kullanılabilir.</p> + + <p><module>mod_rewrite</module> modülü çok güçlü olduÄŸundan, gerçekten çok + karmaşık olabilir. Bu belge, <a href="../mod/mod_rewrite.html">baÅŸvuru + belgeleri</a>nin tamamlayıcısı olup karmaşıklığı biraz azaltmaya çalışır + ve <module>mod_rewrite</module> ile elde edilebilen ortak senaryoların + oldukça açıklamalı örneklerini saÄŸlar. Fakat ayrıca, + <module>mod_rewrite</module> modülünü kullanmamanız, yerine standart + Apache özelliklerini kullanmanız gereken durumları da göstermeye, + böylece gereksiz karmaşıklıktan kurtulmanızı saÄŸlamaya çalıştık.</p> + +<ul> +<li><a href="../mod/mod_rewrite.html">mod_rewrite baÅŸvuru belgesi</a></li> +<li><a href="intro.html">mod_rewrite ve düzenli ifadelere giriÅŸ</a></li> +<li><a href="remapping.html">URL yönlendirme ve yeniden eÅŸlemede mod_rewrite kullanımı</a></li> +<li><a href="access.html">EriÅŸimi denetlemekte mod_rewrite kullanımı</a></li> +<li><a href="vhosts.html">mod_rewrite ile devingen sanal konaklar</a></li> +<li><a href="proxy.html">mod_rewrite ile devingen vekalet</a></li> +<li><a href="rewritemap.html">RewriteMap kullanımı</a></li> +<li><a href="advanced.html">Ä°leri teknikler</a></li> +<li><a href="avoid.html">mod_rewrite ne zaman kullanıl<strong>maMA</strong>lı</a></li> +<li><a href="flags.html">RewriteRule seçenekleri</a></li> +<li><a href="tech.html">Teknik ayrıntılar</a></li> +</ul> </summary> -<seealso><a href="../urlmapping.html">URL’lerin Dosya Sistemine EÅŸlenmesi</a> -</seealso> +<seealso><a href="../mod/mod_rewrite.html">mod_rewrite baÅŸvuru belgesi</a> +</seealso><seealso><a href="../urlmapping.html">URL’lerin Dosya Sistemine EÅŸlenmesi</a></seealso> <seealso><a href="http://wiki.apache.org/httpd/Rewrite">mod_rewrite wiki</a> -</seealso> -<seealso><a href="../glossary.html">Terimler</a></seealso> - -<section id="documentation"><title>Belgeler</title> - <ul> - <li><a href="../mod/mod_rewrite.html">mod_rewrite BaÅŸvuru Kılavuzu</a></li> - <li><a href="intro.html">GiriÅŸ</a></li> - <li><a href="flags.html">Seçenekler</a></li> - <li><a href="tech.html">Teknik Ayrıntılar</a></li> - <li><a href="rewrite_guide.html">Yeniden Yazma Rehberi - - yararlı örnekler</a></li> - <li><a href="rewrite_guide_advanced.html">GeliÅŸkin Yeniden Yazma Rehberi - - daha yararlı örnekler</a></li> - </ul> -</section> +</seealso><seealso><a href="../glossary.html">Terimler</a></seealso> </manualpage> diff --git a/docs/manual/sections.xml.tr b/docs/manual/sections.xml.tr index e3a3daa11e..4bc112ebba 100644 --- a/docs/manual/sections.xml.tr +++ b/docs/manual/sections.xml.tr @@ -1,7 +1,7 @@ <?xml version="1.0" encoding="UTF-8" ?> <!DOCTYPE manualpage SYSTEM "./style/manualpage.dtd"> <?xml-stylesheet type="text/xsl" href="./style/manual.tr.xsl"?> -<!-- English Revision: 735922:1300910 (outdated) --> +<!-- English Revision: 1300910 --> <!-- ===================================================== Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org> Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org> @@ -28,506 +28,589 @@ <title>Yapılandırma Bölümleri</title> -<summary> <p><a href="configuring.html">Yapılandırma dosyaları</a>ndaki -yönergeler sunucunun tamamına uygulanacağı gibi sadece belli dizinler, -dosyalar, konaklar veya URL’lere uygulanmakla sınırlanabilir. Bu belgede, -yapılandırma bölümü taşıyıcılarınının veya <code>.htaccess</code> dosyalarının, -yapılandırma dosyalarındaki diÄŸer yönergelerin etki alanlarını deÄŸiÅŸtirtirmek -için nasıl kullanılacağı açıklanmıştır.</p> +<summary> + <p><a href="configuring.html">Yapılandırma dosyaları</a>ndaki + yönergeler sunucunun tamamına uygulanacağı gibi sadece belli dizinler, + dosyalar, konaklar veya URL’lere uygulanmakla sınırlanabilir. Bu + belgede, yapılandırma bölümü taşıyıcılarınının veya + <code>.htaccess</code> dosyalarının, yapılandırma dosyalarındaki diÄŸer + yönergelerin etki alanlarını deÄŸiÅŸtirtirmek için nasıl kullanılacağı + açıklanmıştır.</p> </summary> <section id="types"><title>Yapılandırma Bölümü Taşıyıcılarının Türleri</title> -<related> -<modulelist> -<module>core</module> -<module>mod_version</module> -<module>mod_proxy</module> -</modulelist> -<directivelist> -<directive type="section" module="core">Directory</directive> -<directive type="section" module="core">DirectoryMatch</directive> -<directive type="section" module="core">Files</directive> -<directive type="section" module="core">FilesMatch</directive> -<directive type="section" module="core">If</directive> -<directive type="section" module="core">IfDefine</directive> -<directive type="section" module="core">IfModule</directive> -<directive type="section" module="mod_version">IfVersion</directive> -<directive type="section" module="core">Location</directive> -<directive type="section" module="core">LocationMatch</directive> -<directive type="section" module="mod_proxy">Proxy</directive> -<directive type="section" module="mod_proxy">ProxyMatch</directive> -<directive type="section" module="core">VirtualHost</directive> -</directivelist> -</related> - -<p>Ä°ki temel taşıyıcı türü vardır. Taşıyıcıların çoÄŸu her istek için -deÄŸerlendirmeye alınır. Taşıyıcılardaki yönergeler ise sadece bu -taşıyıcılarla eÅŸleÅŸen istekler için uygulanır. DiÄŸer yandan, -<directive type="section" module="core">IfDefine</directive>, -<directive type="section" module="core">IfModule</directive> ve -<directive type="section" module="mod_version">IfVersion</directive> -taşıyıcıları sadece sunucu baÅŸlatılırken veya yeniden baÅŸlatılırken -deÄŸerlendirmeye alınır. BaÅŸlatma sırasında gerektirdikleri koÅŸullar -saÄŸlanıyorsa içerdikleri yönergeler tüm isteklere uygulanır. Aksi -takdirde, içerdikleri yönergeler yok sayılır.</p> - -<p><directive type="section" module="core">IfDefine</directive> yönergesi -sadece <program>httpd</program> komut satırında uygun parametreler -tanımlanmışsa uygulanabilecek yönergeleri içerir. ÖrneÄŸin, aÅŸağıdaki -yapılandırma ile tüm isteklerin diÄŸer siteye yönlendirilebilmesi sadece -sunucu <code>httpd -DClosedForNow</code> komut satırı ile baÅŸlatıldığı -takdirde mümkün olur:</p> - -<example> -<IfDefine ClosedForNow><br /> -<indent> - Redirect / http://otherserver.example.com/<br /> -</indent> -</IfDefine> -</example> - -<p><directive type="section" module="core">IfModule</directive> yönergesi -sadece belli bir modülün sunucuda kullanılabilir durumda olması halinde -uygulanabilecek yönergeleri içerir. Modülün ya sunucuyla birlikte duraÄŸan -olarak derlenmiÅŸ olması ya da devingen olarak derlenmiÅŸ ve yapılandırma -dosyasında yönergeden önce o modüle iliÅŸkin bir <directive module="mod_so" ->LoadModule</directive> satırının bulunması gerekir. Bu yönergeyi sadece -belli bir modülün varlığının veya yokluÄŸunun yapılandırma dosyanızın -çalışmasını etkilememesini istediÄŸiniz durumlarda kullanmalısınız. -Eksik modüllerle ilgili hata iletilerini engellediÄŸinden, taşıyıcı içine, -her zaman çalışması istenen yönergeler konulmamalıdır.</p> - -<p>AÅŸağıdaki örnekte, <directive module="mod_mime_magic" ->MimeMagicFiles</directive> yönergesi sadece <module>mod_mime_magic</module> -modülü mevcutsa uygulanacaktır.</p> - -<example> -<IfModule mod_mime_magic.c><br /> -<indent> - MimeMagicFile conf/magic<br /> -</indent> -</IfModule> -</example> - -<p><directive type="section" module="mod_version">IfVersion</directive> -yönergesi sunucunun belli bir sürümünün çalıştırılması halinde -uygulanabilecek yönergeleri içerebilmesi dışında <directive -type="section" module="core">IfDefine</directive> ve <directive -type="section" module="core">IfModule</directive> yönergeleri gibidir. -<module>mod_version</module> modülü farklı httpd sürümleri ve farklı -yapılandırmalarla büyük aÄŸlarda çalışmayı mümkün kılmak veya sürüm -denemeleri yapabilmek amacıyla tasarlanmıştır.</p> - -<example> -<IfVersion >= 2.1><br /> -<indent> - # burası sadece 2.1.0 veya daha üstü sürümlerde<br /> - # iÅŸ görür.<br /> -</indent> -</IfVersion> -</example> - -<p><directive type="section" module="core">IfDefine</directive>, -<directive type="section" module="core">IfModule</directive> ve -<directive type="section" module="mod_version">IfVersion</directive> -yönergelerinin önüne "!" konularak olumsuz koÅŸullar için uygulanabilir. -Ayrıca, bu bölümler daha karmaşık sınırlamalar elde etmek amacıyla bir -diÄŸerinin içinde kullanılabilirler.</p> + <related> + <modulelist> + <module>core</module> + <module>mod_version</module> + <module>mod_proxy</module> + </modulelist> + + <directivelist> + <directive type="section" module="core">Directory</directive> + <directive type="section" module="core">DirectoryMatch</directive> + <directive type="section" module="core">Files</directive> + <directive type="section" module="core">FilesMatch</directive> + <directive type="section" module="core">If</directive> + <directive type="section" module="core">IfDefine</directive> + <directive type="section" module="core">IfModule</directive> + <directive type="section" module="mod_version">IfVersion</directive> + <directive type="section" module="core">Location</directive> + <directive type="section" module="core">LocationMatch</directive> + <directive type="section" module="mod_proxy">Proxy</directive> + <directive type="section" module="mod_proxy">ProxyMatch</directive> + <directive type="section" module="core">VirtualHost</directive> + </directivelist> + </related> + + <p>Ä°ki temel taşıyıcı türü vardır. Taşıyıcıların çoÄŸu her istek için + deÄŸerlendirmeye alınır. Taşıyıcılardaki yönergeler ise sadece bu + taşıyıcılarla eÅŸleÅŸen istekler için uygulanır. DiÄŸer yandan, + <directive type="section" module="core">IfDefine</directive>, + <directive type="section" module="core">IfModule</directive> ve + <directive type="section" module="mod_version">IfVersion</directive> + taşıyıcıları sadece sunucu baÅŸlatılırken veya yeniden baÅŸlatılırken + deÄŸerlendirmeye alınır. BaÅŸlatma sırasında gerektirdikleri koÅŸullar + saÄŸlanıyorsa içerdikleri yönergeler tüm isteklere uygulanır. Aksi + takdirde, içerdikleri yönergeler yok sayılır.</p> + + <p><directive type="section" module="core">IfDefine</directive> yönergesi + sadece <program>httpd</program> komut satırında uygun parametreler + tanımlanmışsa uygulanabilecek yönergeleri içerir. ÖrneÄŸin, aÅŸağıdaki + yapılandırma ile tüm isteklerin diÄŸer siteye yönlendirilebilmesi sadece + sunucu <code>httpd -DClosedForNow</code> komut satırı ile baÅŸlatıldığı + takdirde mümkün olur:</p> + + <example> + <IfDefine ClosedForNow><br /> + <indent> + Redirect / http://otherserver.example.com/<br /> + </indent> + </IfDefine> + </example> + + <p><directive type="section" module="core">IfModule</directive> yönergesi + sadece belli bir modülün sunucuda kullanılabilir durumda olması halinde + uygulanabilecek yönergeleri içerir. Modülün ya sunucuyla birlikte duraÄŸan + olarak derlenmiÅŸ olması ya da devingen olarak derlenmiÅŸ ve yapılandırma + dosyasında yönergeden önce o modüle iliÅŸkin bir <directive + module="mod_so">LoadModule</directive> satırının bulunması gerekir. Bu + yönergeyi sadece belli bir modülün varlığının veya yokluÄŸunun + yapılandırma dosyanızın çalışmasını etkilememesini istediÄŸiniz durumlarda + kullanmalısınız. Eksik modüllerle ilgili hata iletilerini + engellediÄŸinden, taşıyıcı içine, her zaman çalışması istenen yönergeler + konulmamalıdır.</p> + + <p>AÅŸağıdaki örnekte, <directive module="mod_mime_magic" + >MimeMagicFile</directive> yönergesi sadece + <module>mod_mime_magic</module> modülü mevcutsa uygulanacaktır.</p> + + <example> + <IfModule mod_mime_magic.c><br /> + <indent> + MimeMagicFile conf/magic<br /> + </indent> + </IfModule> + </example> + + <p><directive type="section" module="mod_version">IfVersion</directive> + yönergesi sunucunun belli bir sürümünün çalıştırılması halinde + uygulanabilecek yönergeleri içerebilmesi dışında <directive + type="section" module="core">IfDefine</directive> ve <directive + type="section" module="core">IfModule</directive> yönergeleri gibidir. + <module>mod_version</module> modülü farklı httpd sürümleri ve farklı + yapılandırmalarla büyük aÄŸlarda çalışmayı mümkün kılmak veya sürüm + denemeleri yapabilmek amacıyla tasarlanmıştır.</p> + + <example> + <IfVersion >= 2.1><br /> + <indent> + # burası sadece 2.1.0 veya daha üstü sürümlerde<br /> + # iÅŸ görür.<br /> + </indent> + </IfVersion> + </example> + + <p><directive type="section" module="core">IfDefine</directive>, + <directive type="section" module="core">IfModule</directive> ve + <directive type="section" module="mod_version">IfVersion</directive> + yönergelerinin önüne "!" konularak olumsuz koÅŸullar için uygulanabilir. + Ayrıca, bu bölümler daha karmaşık sınırlamalar elde etmek amacıyla bir + diÄŸerinin içinde kullanılabilirler.</p> </section> -<section id="file-and-web"><title>Dosya Sistemi ve Site Alanı</title> - -<p>En sık kullanılan yapılandırma bölümü taşıyıcıları dosya sistemindeki -veya site alanındaki belli yerlerin yapılandırmalarını deÄŸiÅŸtirmekte -kullanılanlardır. Öncelikle, bu ikisi arasındaki farkları bilmek önemlidir. -Dosya sistemi disklerinizin iÅŸletim sistemi tarafından size gösterilen -halidir. ÖrneÄŸin, öntanımlı kurulumda Apache, Unix sistemlerinde -<code>/usr/local/apache2</code> altındayken Windows sistemlerinde -<code>"c:/Program Files/Apache Group/Apache2"</code> altındadır. -(Bilgi: Windows için bile, Apache’de dosya yolu belirtilirken -tersbölü deÄŸil normal bölü karakterleri kullanılır.) Site alanı -ise sunucu tarafından istemciye sunulan dizin aÄŸacıdır. Yani, site -alanı içindeki <code>/dir/</code> dizini, Apache’nin Unix üzerinde -dosya sistemine öntanımlı olarak kurulduÄŸu yer göz önüne alınarak, -dosya sistemindeki <code>/usr/local/apache2/htdocs/dir/</code> -dizinine karşılıktır. Site sayfaları veritabanlarından veya baÅŸka yerlerden -devingen olarak üretilebildiÄŸinden site alanlarının doÄŸrudan dosya -sistemine eÅŸlenmesi gerekli deÄŸildir.</p> - -<section id="filesystem"><title>Dosya Sistemi Taşıyıcıları</title> - -<p><directive type="section" module="core">Directory</directive> -ve <directive type="section" module="core">Files</directive> taşıyıcıları, -<glossary ref="regex">düzenli ifade</glossary> karşılıkları ile beraber, -yönergeleri dosya sisteminin parçalarına uygularlar. Bir <directive -type="section" module="core">Directory</directive> bölümü içindeki -yönergeler belli bir dosya sistemi dizinine ve onun alt dizinlerine -uygulanır. Aynı etki <a href="howto/htaccess.html">.htaccess dosyaları</a> -kullanılarak da saÄŸlanabilir. ÖrneÄŸin aÅŸağıdaki yapılandırmada, -<code>/var/web/dir1</code> dizini ve alt dizinlerinde dizin içeriÄŸinin -listelenmesi etkin kılınmaktadır.</p> - -<example> -<Directory /var/web/dir1><br /> -<indent> - Options +Indexes<br /> -</indent> -</Directory> -</example> - -<p>Bir <directive type="section" module="core">Files</directive> bölümü -içindeki yönergeler, hangi dizinde bulunduÄŸuna bakılmaksızın ismi belirtilen -dosyalara uygulanır. ÖrneÄŸin, aÅŸağıdaki yapılandırma yönergeleri yapılandırma -dosyasının ana bölümüne yerleÅŸtirildiÄŸi takdirde <code>gizli.html</code> -isimli dosyalara nerede bulunursa bulunsun eriÅŸime izin vermeyecektir.</p> - -<example> -<Files gizli.html><br /> -<indent> -Order allow,deny<br /> -Deny from all<br /> -</indent> -</Files> -</example> - -<p>Dosya sisteminin belli bir yerindeki belli dosyalarla ilgili yaptırımlar -için <directive type="section" module="core">Files</directive> ve -<directive type="section" module="core">Directory</directive> bölümleri -birlikte kullanılabilir. ÖrneÄŸin, aÅŸağıdaki yapılandırma -<code>/var/web/dir1/gizli.html</code>, -<code>/var/web/dir1/subdir2/gizli.html</code>, -<code>/var/web/dir1/subdir3/gizli.html</code> ve -<code>/var/web/dir1/</code> altında bulunabilecek diÄŸer tüm -<code>gizli.html</code> dosyalarına eriÅŸimi yasaklar.</p> - -<example> -<Directory /var/web/dir1><br /> -<indent> -<Files gizli.html><br /> -<indent> -Order allow,deny<br /> -Deny from all<br /> -</indent> -</Files><br /> -</indent> -</Directory> -</example> -</section> - -<section id="webspace"><title>Site Alanı Taşıyıcıları</title> - -<p><directive type="section" module="core">Location</directive> yönergesi -ve yönergenin <glossary ref="regex">düzenli ifade</glossary> karşılığı -site alanındaki içerik için yapılandırmayı deÄŸiÅŸtirir. ÖrneÄŸin aÅŸağıdaki -yapılandırma, <code>/gizli</code> ile baÅŸlayan URL yollarına eriÅŸimi engeller. -Özellikle, <code>http://siteniz.mesela.dom/gizli</code>, -<code>http://siteniz.mesela.dom/gizli123</code> ve -<code>http://siteniz.mesela.dom/gizli/dir/dosya.html</code> -istekleri yanında <code>/gizli</code> ile baÅŸlayan diÄŸer isteklere de -uygulanır.</p> - -<example> -<Location /gizli><br /> -<indent> -Order Allow,Deny<br /> -Deny from all<br /> -</indent> -</Location> -</example> - -<p>Dosya sistemi ile etkileÅŸime girmeyen herÅŸey için -<directive type="section" module="core">Location</directive> -yönergesi gerekir. AÅŸağıdaki örnekte, belli bir URL’nin -<module>mod_status</module> modülü tarafından saÄŸlanan bir dahili -Apache eylemcisine nasıl eÅŸlenebileceÄŸi gösterilmiÅŸtir. Bu örnek -için dosya sisteminde <code>server-status</code> adında bir dosya -veya dizin bulunması gerekli deÄŸildir.</p> - -<example> -<Location /server-status><br /> -<indent> -SetHandler server-status<br /> -</indent> -</Location> -</example> -</section> - -<section id="wildcards"><title>Dosya Adı Åžablonları ve Düzenli Ä°fadeler</title> - -<p><directive type="section" module="core">Directory</directive>, -<directive type="section" module="core">Files</directive> ve -<directive type="section" module="core">Location</directive> yönergelerinde, -Standart C kütüphanesindeki <code>fnmatch</code> iÅŸlevindeki gibi kabuk tarzı -dosya ismi kalıpları kullanılabilir. "*" karakteri herhangi bir karakter dizisi -ile eÅŸleÅŸirken "?" karakteri tek tek karakterlerle ve "[<em>seq</em>]" kalıbı -ise <em>seq</em> içindeki her karakterle eÅŸleÅŸir. "/" karakteri her hangi bir -kalıp karakteri ile eÅŸleÅŸmez; açıkça belirtilmesi gerekir.</p> - -<p>Daha esnek bir eÅŸleÅŸmenin gerekli olduÄŸu durumlar için her taşıyıcının bir -düzenli ifade karşılığı vardır. <directive type="section" module="core" ->DirectoryMatch</directive>, <directive type="section" module="core" ->FilesMatch</directive> ve <directive type="section" module="core" ->LocationMatch</directive> yönergelerinde gerekli eÅŸleÅŸmeleri seçmek için -perl uyumlu <glossary ref="regex">düzenli ifadelerin</glossary> kullanımına -izin verilir. Ayrıca, yönergelerin uygulanışının düzenli ifade bölümleri -kullanılarak nasıl deÄŸiÅŸtirileceÄŸini öğrenmek için, aÅŸağıda, yapılandırmanın -katıştırılmasıyla ilgili bölüme de bakınız.</p> - -<p>Tüm kullanıcı dizinlerine iliÅŸkin yapılandırmayı deÄŸiÅŸtirmek için dosya -ismi kalıpları şöyle kullanılabilirdi:</p> - -<example> -<Directory /home/*/public_html><br /> -<indent> -Options Indexes<br /> -</indent> -</Directory> -</example> - -<p>Düzenli ifade bölümleri kullanarak çeÅŸitli türlerdeki resim dosyalarına -eriÅŸimi bir defada yasaklayabiliriz:</p> -<example> -<FilesMatch \.(?i:gif|jpe?g|png)$><br /> -<indent> -Order allow,deny<br /> -Deny from all<br /> -</indent> -</FilesMatch> -</example> - -</section> - -<section id="whichwhen"><title>Ne, Ne Zaman Kullanılır?</title> - -<p>Dosya sistemi taşıyıcıları ile site alanı taşıyıcıları arasında seçim -yapmak aslında oldukça kolaydır. Dosya sisteminde bulunan nesnelere -uygulanacak yönergeler için daima <directive type="section" module="core" ->Directory</directive> veya <directive type="section" module="core" ->Files</directive> kullanılır. Dosya sisteminde bulunmayan nesnelere -(bir sayfanın bir veritabanı tarafından üretilmesi gibi) uygulanacak -yönergeler için ise <directive type="section" module="core" ->Location</directive> kullanılır.</p> - -<p>Dosya sistemindeki nesnelere eriÅŸimi kısıtlarken asla -<directive type="section" module="core">Location</directive> -kullanmamak önemlidir. Bunun sebebi farklı site alanı konumlarının -(URL’ler) aynı dosya sistemi konumuna eÅŸlenebilmesi dolayısıyla -kısıtlamalarınızın etrafından dolaşılabilmesine izin vermesidir. -ÖrneÄŸin, aÅŸağıdaki yapılandırmayı ele alalım:</p> - -<example> -<Location /dir/><br /> -<indent> -Order allow,deny<br /> -Deny from all<br /> -</indent> -</Location> -</example> - -<p><code>http://siteniz.mesela.dom/dir/</code> için bir istek yapılmışsa -bu doÄŸru çalışacaktır. Fakat dosya sistemi harf büyüklüğüne duyarsızsa -ne olacak? Kısıtlamanız, istek <code>http://siteniz.mesela.dom/DIR/</code> -ÅŸeklinde yapılarak kolayca geçersiz kılınabilir. Halbuki <directive -type="section" module="core">Directory</directive> yönergesi isteÄŸin -nasıl yapıldığına bakılmaksızın bu konumdan sunulan her türlü içeriÄŸe -uygulanacaktı. (Dosya sistemi baÄŸlarıyla bu da aşılabilir. Sembolik -baÄŸlar kullanılarak aynı dizin dosya sisteminin bir çok yerine -yerleÅŸtirilebilir. <directive type="section" module="core" ->Directory</directive> yönergesi dosya yolunu sıfırlamaksızın sembolik -baÄŸları izleyecektir. Bu bakımdan, en yüksek seviyede güvenlik için uygun -<directive module="core">Options</directive> yönergesi ile sembolik baÄŸların -izlenmesi devredışı bırakılabilir.)</p> - -<p>Belki de siz sırf harf büyüklüğüne duyarlı bir dosya sistemi kullanıyorsunuz -diye böyle uygulamalara ihtiyacınız olmadığını düşünüyor olabilirsiniz, fakat -aynı site alanını çok sayıda dosya sistemi konumuna eÅŸleyecek daha bir sürü -yol bulunduÄŸunu unutmayınız. Bu bakımdan dosya sisteminde yapacağınız -kısıtlamalarda daima dosya sistemi taşıyıcılarını kullanmalısınız. -Bununla birlikte bu kuralın da bir istisnası vardır. Yapılandırma -kısıtlamalarının bir <code><Location/></code> bölümü içine koyulması, -bu bölüme konan yönergelerin etki alanının belli bir URL ile sınırlı -olmaması nedeniyle mükemmelen güvenlidir.</p> -</section> +<section id="file-and-web"> + <title>Dosya Sistemi, Site Alanı ve Mantıksal Ä°fadeler</title> + + <p>En sık kullanılan yapılandırma bölümü taşıyıcıları dosya sistemindeki + veya site alanındaki belli yerlerin yapılandırmalarını deÄŸiÅŸtirmekte + kullanılanlardır. Öncelikle, bu ikisi arasındaki farkları bilmek + önemlidir. Dosya sistemi disklerinizin iÅŸletim sistemi tarafından size + gösterilen halidir. ÖrneÄŸin, öntanımlı kurulumda Apache httpd, Unix + sistemlerinde <code>/usr/local/apache2</code> altındayken Windows + sistemlerinde <code>"c:/Program Files/Apache Group/Apache2"</code> + altındadır. (Bilgi: Windows için bile, Apache httpd yapılandırma + dosyalarında dosya yolu belirtilirken tersbölü deÄŸil normal bölü + karakterleri kullanılır.) Site alanı ise sunucu tarafından istemciye + sunulan dizin aÄŸacıdır. Yani, site alanı içindeki <code>/dir/</code> + dizini, Apache httpd’nin Unix üzerinde dosya sistemine öntanımlı olarak + kurulduÄŸu yer göz önüne alınarak, dosya sistemindeki + <code>/usr/local/apache2/htdocs/dir/</code> dizinine karşılıktır. Site + sayfaları veritabanlarından veya baÅŸka yerlerden devingen olarak + üretilebildiÄŸinden site alanlarının doÄŸrudan dosya sistemine eÅŸlenmesi + gerekli deÄŸildir.</p> + + <section id="filesystem"><title>Dosya Sistemi Taşıyıcıları</title> + + <p><directive type="section" module="core">Directory</directive> + ve <directive type="section" module="core">Files</directive> + taşıyıcıları, <glossary ref="regex">düzenli ifade</glossary> karşılıkları + ile beraber, yönergeleri dosya sisteminin parçalarına uygularlar. Bir + <directive type="section" module="core">Directory</directive> bölümü + içindeki yönergeler belli bir dosya sistemi dizinine ve onun alt + dizinlerine uygulanır. Aynı etki <a href="howto/htaccess.html">.htaccess + dosyaları</a> kullanılarak da saÄŸlanabilir. ÖrneÄŸin aÅŸağıdaki + yapılandırmada, <code>/var/web/dir1</code> dizini ve alt dizinlerinde + dizin içeriÄŸinin listelenmesi etkin kılınmaktadır.</p> + + <example> + <Directory /var/web/dir1><br /> + <indent> + Options +Indexes<br /> + </indent> + </Directory> + </example> + + <p>Bir <directive type="section" module="core">Files</directive> bölümü + içindeki yönergeler, hangi dizinde bulunduÄŸuna bakılmaksızın ismi + belirtilen dosyalara uygulanır. ÖrneÄŸin, aÅŸağıdaki yapılandırma + yönergeleri yapılandırma dosyasının ana bölümüne yerleÅŸtirildiÄŸi takdirde + <code>gizli.html</code> isimli dosyalara nerede bulunursa bulunsun + eriÅŸime izin vermeyecektir.</p> + + <example> + <Files gizli.html><br /> + <indent> + Order allow,deny<br /> + Deny from all<br /> + </indent> + </Files> + </example> + + <p>Dosya sisteminin belli bir yerindeki belli dosyalarla ilgili yaptırımlar + için <directive type="section" module="core">Files</directive> ve + <directive type="section" module="core">Directory</directive> bölümleri + birlikte kullanılabilir. ÖrneÄŸin, aÅŸağıdaki yapılandırma + <code>/var/web/dir1/gizli.html</code>, + <code>/var/web/dir1/subdir2/gizli.html</code>, + <code>/var/web/dir1/subdir3/gizli.html</code> ve + <code>/var/web/dir1/</code> altında bulunabilecek diÄŸer tüm + <code>gizli.html</code> dosyalarına eriÅŸimi yasaklar.</p> + + <example> + <Directory /var/web/dir1><br /> + <indent> + <Files gizli.html><br /> + <indent> + Order allow,deny<br /> + Deny from all<br /> + </indent> + </Files><br /> + </indent> + </Directory> + </example> + </section> + + <section id="webspace"><title>Site Alanı Taşıyıcıları</title> + + <p><directive type="section" module="core">Location</directive> yönergesi + ve yönergenin <glossary ref="regex">düzenli ifade</glossary> karşılığı + site alanındaki içerik için yapılandırmayı deÄŸiÅŸtirir. ÖrneÄŸin aÅŸağıdaki + yapılandırma, <code>/gizli</code> ile baÅŸlayan URL yollarına eriÅŸimi + engeller. Özellikle, <code>http://siteniz.mesela.dom/gizli</code>, + <code>http://siteniz.mesela.dom/gizli123</code> ve + <code>http://siteniz.mesela.dom/gizli/dir/dosya.html</code> + istekleri yanında <code>/gizli</code> ile baÅŸlayan diÄŸer isteklere de + uygulanır.</p> + + <example> + <LocationMatch ^/gizli><br /> + <indent> + Order Allow,Deny<br /> + Deny from all<br /> + </indent> + </LocationMatch> + </example> + + <p>Dosya sistemi ile etkileÅŸime girmeyen herÅŸey için + <directive type="section" module="core">Location</directive> + yönergesi gerekir. AÅŸağıdaki örnekte, belli bir URL’nin + <module>mod_status</module> modülü tarafından saÄŸlanan bir dahili + Apache eylemcisine nasıl eÅŸlenebileceÄŸi gösterilmiÅŸtir. Bu örnek + için dosya sisteminde <code>server-status</code> adında bir dosya + veya dizin bulunması gerekli deÄŸildir.</p> + + <example> + <Location /server-status><br /> + <indent> + SetHandler server-status<br /> + </indent> + </Location> + </example> + </section> + + <section id="overlapping-webspace"><title>Site Alanında Çakışma</title> + <p>Belli bölümler ve yönergeler deÄŸerlendirilirken çakışan iki URL bir URL + olarak dikkate alınır. <directive type="section" module="core" + >Location</directive> yönergesi için bu şöyle olurdu:</p> + + <example> + <Location /foo><br /> + </Location><br /> + <Location /foo/bar><br /> + </Location> + </example> + + <p>DiÄŸer yandan <directive type="section" module="mod_alias">Takma + adlar</directive> tam tersi eÅŸlenir:</p> + + <example> + Alias /foo/bar /srv/www/uncommon/bar<br /> + Alias /foo /srv/www/common/foo<br /> + </example> + + <p>Aynısı <directive module="mod_proxy">ProxyPass</directive> + yönergeleri için de geçerlidir:</p> + + <example> + ProxyPass /special-area http://special.example.com smax=5 max=10<br /> + ProxyPass / balancer://mycluster/ stickysession=JSESSIONID|jsessionid nofailover=On + </example> + </section> + + <section id="wildcards"> + <title>Dosya Adı Åžablonları ve Düzenli Ä°fadeler</title> + + <p><directive type="section" module="core">Directory</directive>, + <directive type="section" module="core">Files</directive> ve + <directive type="section" module="core">Location</directive> + yönergelerinde, Standart C kütüphanesindeki <code>fnmatch</code> + iÅŸlevindeki gibi kabuk tarzı dosya ismi kalıpları kullanılabilir. "*" + karakteri herhangi bir karakter dizisi ile eÅŸleÅŸirken "?" karakteri tek + tek karakterlerle ve "[<em>seq</em>]" kalıbı ise <em>seq</em> içindeki + her karakterle eÅŸleÅŸir. "/" karakteri her hangi bir kalıp karakteri ile + eÅŸleÅŸmez; açıkça belirtilmesi gerekir.</p> + + <p>Daha esnek bir eÅŸleÅŸmenin gerekli olduÄŸu durumlar için her taşıyıcının + bir düzenli ifade karşılığı vardır. <directive type="section" + module="core">DirectoryMatch</directive>, <directive type="section" + module="core">FilesMatch</directive> ve <directive type="section" + module="core">LocationMatch</directive> yönergelerinde gerekli + eÅŸleÅŸmeleri seçmek için perl uyumlu <glossary ref="regex">düzenli + ifadelerin</glossary> kullanımına izin verilir. Ayrıca, yönergelerin + uygulanışının düzenli ifade bölümleri kullanılarak nasıl + deÄŸiÅŸtirileceÄŸini öğrenmek için, aÅŸağıda, yapılandırmanın + katıştırılmasıyla ilgili bölüme de bakınız.</p> + + <p>Tüm kullanıcı dizinlerine iliÅŸkin yapılandırmayı deÄŸiÅŸtirmek için dosya + ismi kalıpları şöyle kullanılabilirdi:</p> + + <example> + <Directory /home/*/public_html><br /> + <indent> + Options Indexes<br /> + </indent> + </Directory> + </example> + + <p>Düzenli ifade bölümleri kullanarak çeÅŸitli türlerdeki resim dosyalarına + eriÅŸimi bir defada yasaklayabiliriz:</p> + + <example> + <FilesMatch \.(?i:gif|jpe?g|png)$><br /> + <indent> + Order allow,deny<br /> + Deny from all<br /> + </indent> + </FilesMatch> + </example> + </section> + + <section id="expressions"><title>Mantıksal Ä°fadeler</title> + <p><directive type="section" module="core">If</directive> yönergesi bir + mantıksal ifade olarak belirtilebilen bir kurala baÄŸlı olarak + yapılandırmayı deÄŸiÅŸtirebilir. ÖrneÄŸin, aÅŸağıdaki yapılandırmada, + <code>HTTP Referer</code> baÅŸlığı "http://www.example.com/" ile + baÅŸlamıyorsa eriÅŸimi yasaklar.</p> + + <example> + <If "!(%{HTTP_REFERER} -strmatch 'http://www.example.com/*')"><br /> + <indent> + Require all denied<br /> + </indent> + </If> + </example> + </section> + + <section id="whichwhen"><title>Ne, Ne Zaman Kullanılır?</title> + <p>Dosya sistemi taşıyıcıları ile site alanı taşıyıcıları arasında seçim + yapmak aslında oldukça kolaydır. Dosya sisteminde bulunan nesnelere + uygulanacak yönergeler için daima <directive type="section" module="core" + >Directory</directive> veya <directive type="section" module="core" + >Files</directive> kullanılır. Dosya sisteminde bulunmayan nesnelere + (bir sayfanın bir veritabanı tarafından üretilmesi gibi) uygulanacak + yönergeler için ise <directive type="section" module="core" + >Location</directive> kullanılır.</p> + + <p>Dosya sistemindeki nesnelere eriÅŸimi kısıtlarken asla + <directive type="section" module="core">Location</directive> + kullanmamak önemlidir. Bunun sebebi farklı site alanı konumlarının + (URL’ler) aynı dosya sistemi konumuna eÅŸlenebilmesi dolayısıyla + kısıtlamalarınızın etrafından dolaşılabilmesine izin vermesidir. + ÖrneÄŸin, aÅŸağıdaki yapılandırmayı ele alalım:</p> + + <example> + <Location /dir/><br /> + <indent> + Order allow,deny<br /> + Deny from all<br /> + </indent> + </Location> + </example> + + <p><code>http://siteniz.mesela.dom/dir/</code> için bir istek yapılmışsa + bu doÄŸru çalışacaktır. Fakat dosya sistemi harf büyüklüğüne duyarsızsa + ne olacak? Kısıtlamanız, istek + <code>http://siteniz.mesela.dom/DIR/</code> + ÅŸeklinde yapılarak kolayca geçersiz kılınabilir. Halbuki <directive + type="section" module="core">Directory</directive> yönergesi isteÄŸin + nasıl yapıldığına bakılmaksızın bu konumdan sunulan her türlü içeriÄŸe + uygulanacaktı. (Dosya sistemi baÄŸlarıyla bu da aşılabilir. Sembolik + baÄŸlar kullanılarak aynı dizin dosya sisteminin bir çok yerine + yerleÅŸtirilebilir. <directive type="section" module="core" + >Directory</directive> yönergesi dosya yolunu sıfırlamaksızın sembolik + baÄŸları izleyecektir. Bu bakımdan, en yüksek seviyede güvenlik için uygun + <directive module="core">Options</directive> yönergesi ile sembolik + baÄŸların izlenmesi devredışı bırakılabilir.)</p> + + <p>Belki de siz sırf harf büyüklüğüne duyarlı bir dosya sistemi + kullanıyorsunuz diye böyle uygulamalara ihtiyacınız olmadığını düşünüyor + olabilirsiniz, fakat aynı site alanını çok sayıda dosya sistemi konumuna + eÅŸleyecek daha bir sürü yol bulunduÄŸunu unutmayınız. Bu bakımdan dosya + sisteminde yapacağınız kısıtlamalarda daima dosya sistemi taşıyıcılarını + kullanmalısınız. Bununla birlikte bu kuralın da bir istisnası vardır. + Yapılandırma kısıtlamalarının bir <code><Location/></code> bölümü + içine koyulması, bu bölüme konan yönergelerin etki alanının belli bir URL + ile sınırlı olmaması nedeniyle mükemmelen güvenlidir.</p> + </section> + + <section id="nesting"><title>Bölüm iç içeliÄŸi</title> + <p>Bazı bölüm türleri baÅŸka bölüm türlerinin içinde olabilir. Bir yandan, + <directive type="section" module="core">Files</directive> bölümü + <directive type="section" module="core">Directory</directive> bölümünün + içinde bulunabilirken diÄŸer yandan bir <directive type="section" + module="core">If</directive> bölümü <directive type="section" + module="core">Directory</directive>, <directive type="section" + module="core">Location</directive> ve <directive + type="section" module="core">Files</directive> bölümlerinde bulunabilir. + Bu bölümlerin düzenli ifadeli türevleri de benzer tarzda davranır.</p> + + <p>İç içe bölümler, aynı türdeki iç içe olmayan bölümlerin sonrasına + yerleÅŸtirilir.</p> + </section> </section> <section id="virtualhost"><title>Sanal Konaklar</title> -<p><directive type="section" module="core">VirtualHost</directive> -taşıyıcısının içinde belli bir konaÄŸa uygulanan yönergeler bulunur. -Aynı makinede çok sayıda konağı farklı yapılandırmalarla sunuyorsanız -bu taşıyıcı çok iÅŸinize yarar. Daha fazla bilgi için -<a href="vhosts/">Sanal Konak Belgeleri</a> bölümüne bakınız.</p> + <p><directive type="section" module="core">VirtualHost</directive> + taşıyıcısının içinde belli bir konaÄŸa uygulanan yönergeler bulunur. + Aynı makinede çok sayıda konağı farklı yapılandırmalarla sunuyorsanız + bu taşıyıcı çok iÅŸinize yarar. Daha fazla bilgi için + <a href="vhosts/">Sanal Konak Belgeleri</a> bölümüne bakınız.</p> </section> <section id="proxy"><title>Vekil</title> - -<p><directive type="section" module="mod_proxy">Proxy</directive> -ve <directive type="section" module="mod_proxy">ProxyMatch</directive> -taşıyıcıları, sadece belli bir URL ile eÅŸleÅŸen <module>mod_proxy</module> -vekil sunucusu üzerinden eriÅŸilen sitelere uygulanan yapılandırma yönergelerini -bulundururlar. ÖrneÄŸin aÅŸağıdaki yapılandırma <code>cnn.com</code> sitesine -eriÅŸim için vekil sunucunun kullanılmasını engelleyecektir.</p> - -<example> -<Proxy http://cnn.com/*><br /> -<indent> -Order allow,deny<br /> -Deny from all<br /> -</indent> -</Proxy> -</example> + <p><directive type="section" module="mod_proxy">Proxy</directive> + ve <directive type="section" module="mod_proxy">ProxyMatch</directive> + taşıyıcıları, sadece belli bir URL ile eÅŸleÅŸen <module>mod_proxy</module> + vekil sunucusu üzerinden eriÅŸilen sitelere uygulanan yapılandırma + yönergelerini bulundururlar. ÖrneÄŸin aÅŸağıdaki yapılandırma + <code>example.com</code> sitesine eriÅŸim için vekil sunucunun + kullanılmasını engelleyecektir.</p> + + <example> + <Proxy http://example.com/*><br /> + <indent> + Order allow,deny<br /> + Deny from all<br /> + </indent> + </Proxy> + </example> </section> <section id="whatwhere"><title>Hangi Yönergelere Ä°zin Veriliyor?</title> - -<p>Hangi yönergelere hangi yapılandırma bölümlerinde izin verildiÄŸini -öğrenmek için yönerge <a href="mod/directive-dict.html#Context">baÄŸlamına</a> bakınız. -<directive type="section" module="core">Directory</directive> bölümlerinde -izin verilen herÅŸeye sözdizimsel olarak ayrıca -<directive type="section" module="core">DirectoryMatch</directive>, -<directive type="section" module="core">Files</directive>, -<directive type="section" module="core">FilesMatch</directive>, -<directive type="section" module="core">Location</directive>, -<directive type="section" module="core">LocationMatch</directive>, -<directive type="section" module="mod_proxy">Proxy</directive> -ve <directive type="section" module="mod_proxy">ProxyMatch</directive> -bölümlerinde de izin verilir. Yine de bazı istisnai durumlar mevcuttur:</p> - -<ul> -<li><directive module="core">AllowOverride</directive> yönergesi sadece -<directive type="section" module="core">Directory</directive> bölümlerinde çalışır.</li> - -<li><directive module="core">Options</directive> yönergesinin -<code>FollowSymLinks</code> ve <code>SymLinksIfOwnerMatch</code> -seçenekleri sadece <directive type="section" module="core">Directory</directive> -bölümlerinde veya <code>.htaccess</code> dosyalarında çalışır.</li> - -<li><directive module="core">Options</directive> yönergesi -<directive type="section" module="core">Files</directive> ve -<directive type="section" module="core">FilesMatch</directive> -bölümlerinde kullanılamaz.</li> -</ul> + <p>Hangi yönergelere hangi yapılandırma bölümlerinde izin verildiÄŸini + öğrenmek için yönerge <a href="mod/directive-dict.html#Context" + >baÄŸlamına</a> bakınız. <directive type="section" + module="core">Directory</directive> bölümlerinde + izin verilen herÅŸeye sözdizimsel olarak ayrıca + <directive type="section" module="core">DirectoryMatch</directive>, + <directive type="section" module="core">Files</directive>, + <directive type="section" module="core">FilesMatch</directive>, + <directive type="section" module="core">Location</directive>, + <directive type="section" module="core">LocationMatch</directive>, + <directive type="section" module="mod_proxy">Proxy</directive> + ve <directive type="section" module="mod_proxy">ProxyMatch</directive> + bölümlerinde de izin verilir. Yine de bazı istisnai durumlar + mevcuttur:</p> + + <ul> + <li><directive module="core">AllowOverride</directive> yönergesi sadece + <directive type="section" module="core">Directory</directive> + bölümlerinde çalışır.</li> + + <li><directive module="core">Options</directive> yönergesinin + <code>FollowSymLinks</code> ve <code>SymLinksIfOwnerMatch</code> + seçenekleri sadece <directive type="section" module="core" + >Directory</directive> bölümlerinde veya <code>.htaccess</code> + dosyalarında çalışır.</li> + + <li><directive module="core">Options</directive> yönergesi + <directive type="section" module="core">Files</directive> ve + <directive type="section" module="core">FilesMatch</directive> + bölümlerinde kullanılamaz.</li> + </ul> </section> <section id="mergin"><title>Bölümler Nasıl Katıştırılır?</title> -<p>Yapılandırma bölümleri belli bir sıra ile uygulanır. Yapılandırma -yönergelerinin yorumlanışı üzerinde önemli etkilere sahip olabilmesi -nedeniyle neyin ne zaman çalıştığını anlamak çok önemlidir.</p> + <p>Yapılandırma bölümleri belli bir sıra ile uygulanır. Yapılandırma + yönergelerinin yorumlanışı üzerinde önemli etkilere sahip olabilmesi + nedeniyle neyin ne zaman çalıştığını anlamak çok önemlidir.</p> <p>Yapılandırma bölümlerinin katıştırılma sırası şöyledir:</p> <ol> <li><directive type="section" module="core">Directory</directive> (düzenli ifadeler hariç) - ve <code>.htaccess</code> aynı anda iÅŸleme sokulur - (<code>.htaccess</code> ile eÄŸer izin verilmiÅŸse <directive - type="section" module="core">Directory</directive> içindeki bazı + ve <code>.htaccess</code> aynı anda iÅŸleme sokulur + (<code>.htaccess</code> ile eÄŸer izin verilmiÅŸse <directive + type="section" module="core">Directory</directive> içindeki bazı yönergeler geçersiz kılınabileceÄŸi için).</li> <li><directive type="section" module="core">DirectoryMatch</directive> (ve <code><Directory ~></code>).</li> - <li><directive type="section" module="core">Files</directive> ve <directive - type="section" module="core">FilesMatch</directive> aynı anda iÅŸleme sokulur.</li> + <li><directive type="section" module="core">Files</directive> ve + <directive type="section" module="core">FilesMatch</directive> aynı anda + iÅŸleme sokulur.</li> <li><directive type="section" module="core">Location</directive> - ve <directive type="section" module="core">LocationMatch</directive> + ve <directive type="section" module="core">LocationMatch</directive> aynı anda iÅŸleme sokulur.</li> - </ol> - <p><directive type="section" module="core">Directory</directive> - bölümündekiler hariç, her grup, yapılandırma dosyasında bulundukları - sıraya göre iÅŸleme sokulurlar. Yukarıda 1. grup olan <directive - type="section" module="core">Directory</directive> bölümü en kısa dizin - elemanından en uzun dizin elemanına doÄŸru iÅŸleme sokulur. Yani, örneÄŸin, - <code><Directory /var/web/dir></code> bölümü <code><Directory - /var/web/dir/subdir></code> bölümünden önce iÅŸleme sokulacaktır. EÄŸer - aynı uzunlukta çok sayıda dizin varsa <directive type="section" - module="core">Directory</directive> bölümleri yapılandırma dosyasında - bulundukları sıraya göre iÅŸleme sokulurlar. <directive - module="core">Include</directive> yönergeleri ile yapılandırmaya dahil - edilen dosyaların içerikleri <directive module="core">Include</directive> - yönergesinin bulunduÄŸu yere konulduktan sonra iÅŸleme sokulurlar.</p> - - <p><directive type="section" module="core">VirtualHost</directive> - bölümlerinin içindeki bölümler, sanal konak tanımı dışındaki karşılıklarından - <em>sonra</em> uygulanırlar.</p> - - <p>Ä°stek <module>mod_proxy</module> tarafından sunulduÄŸu takdirde, - <directive module="mod_proxy" type="section">Proxy</directive> taşıyıcısı - iÅŸlem sırasında <directive module="core" type="section">Directory</directive> - taşıyıcısının yerini alır.</p> - - <p>Sonraki bölümler öncekileri geçersiz kılmak üzere iÅŸleme alınırlar.</p> - -<note><title>Bazı Teknik Bilgiler</title> - Aslında, isim dönüşüm aÅŸamasından (<code>Aliases</code> ve - <code>DocumentRoots</code>, URL’leri dosya isimlerine eÅŸlemek için - kullanılırken) hemen önce uygulanan bir - <code><Location></code>/<code><LocationMatch></code> dizisi - vardır. Bu dizinin sonuçları isim dönüşüm aÅŸaması tamamlandıktan sonra - tamamen elden çıkarılır. -</note> - -<section id="merge-examples"><title>Bazı Örnekler</title> - -<p>AÅŸağıdaki yapay örnekte katıştırma sırası gösterilmiÅŸtir. Hepsinin aynı -isteÄŸe uygulandığı varsayımıyla, bu örnekteki yönergeler A > B > C > D > -E sırasıyla uygulanacaktır.</p> - -<example> -<Location /><br /> -E<br /> -</Location><br /> -<br /> -<Files f.html><br /> -D<br /> -</Files><br /> -<br /> -<VirtualHost *><br /> -<Directory /a/b><br /> -B<br /> -</Directory><br /> -</VirtualHost><br /> -<br /> -<DirectoryMatch "^.*b$"><br /> -C<br /> -</DirectoryMatch><br /> -<br /> -<Directory /a/b><br /> -A<br /> -</Directory><br /> -<br /> -</example> - -<p>Daha somut bir örnek olarak aÅŸağıdakini ele alalım. <directive module="core" -type="section">Directory</directive> bölümlerindeki eriÅŸim sınırlamaları ne -olursa olsun <directive module="core" type="section">Location</directive> -bölümü son olarak deÄŸerlendirmeye alınacak ve sunucuya sınırsız eriÅŸim verecektir. -BaÅŸka bir deyiÅŸle, katıştırma sırası önemlidir, bu nedenle dikkatli olmalısınız!</p> - -<example> -<Location /><br /> -<indent> - Order deny,allow<br /> - Allow from all<br /> -</indent> -</Location><br /> -<br /> -# Alooo! Bu <Directory> bölümünün hiçbir hükmü yok.<br /> -<Directory /><br /> -<indent> - Order allow,deny<br /> - Allow from all<br /> - Deny from kkadam.mesela.dom<br /> -</indent> -</Directory> -</example> + <li><directive type="section" module="core">If</directive> + </li> + </ol> -</section> + <p><directive type="section" module="core">Directory</directive> + bölümündekiler hariç, her grup, yapılandırma dosyasında bulundukları + sıraya göre iÅŸleme sokulurlar. Yukarıda 1. grup olan <directive + type="section" module="core">Directory</directive> bölümü en kısa dizin + elemanından en uzun dizin elemanına doÄŸru iÅŸleme sokulur. Yani, örneÄŸin, + <code><Directory /var/web/dir></code> bölümü <code><Directory + /var/web/dir/subdir></code> bölümünden önce iÅŸleme sokulacaktır. EÄŸer + aynı uzunlukta çok sayıda dizin varsa <directive type="section" + module="core">Directory</directive> bölümleri yapılandırma dosyasında + bulundukları sıraya göre iÅŸleme sokulurlar. <directive + module="core">Include</directive> yönergeleri ile yapılandırmaya dahil + edilen dosyaların içerikleri <directive module="core">Include</directive> + yönergesinin bulunduÄŸu yere konulduktan sonra iÅŸleme sokulurlar.</p> + + <p><directive type="section" module="core">VirtualHost</directive> + bölümlerinin içindeki bölümler, sanal konak tanımı dışındaki + karşılıklarından <em>sonra</em> uygulanırlar.</p> + + <p>Ä°stek <module>mod_proxy</module> tarafından sunulduÄŸu takdirde, + <directive module="mod_proxy" type="section">Proxy</directive> taşıyıcısı + iÅŸlem sırasında <directive module="core" type="section" + >Directory</directive> taşıyıcısının yerini alır.</p> + + <p>Sonraki bölümler öncekileri geçersiz kılmak üzere iÅŸleme alınırlarsa da + her modül bu geçersiz kılmaya sebep olan formu yorumlamaktan sorumludur. + Belli bir modülülün yönergeleri bulunan sonraki yapılandırma bölümleri, + bazı yönergelerin, tüm yönergelerin veya modül yapılandırmasının + tamamının sonraki baÄŸlamda açıkça listelenmiÅŸ modül öntanımlıları ve + yönergelerle bir kavramsal "katıştırmasına" sebep olabilir.</p> + + <note><title>Bazı Teknik Bilgiler</title> + Aslında, isim dönüşüm aÅŸamasından (<code>Aliases</code> ve + <code>DocumentRoots</code>, URL’leri dosya isimlerine eÅŸlemek için + kullanılırken) hemen önce uygulanan bir + <code><Location></code>/<code><LocationMatch></code> dizisi + vardır. Bu dizinin sonuçları isim dönüşüm aÅŸaması tamamlandıktan sonra + tamamen elden çıkarılır. + </note> + + <section id="merge-examples"><title>Bazı Örnekler</title> + + <p>AÅŸağıdaki yapay örnekte katıştırma sırası gösterilmiÅŸtir. Hepsinin aynı + isteÄŸe uygulandığı varsayımıyla, bu örnekteki yönergeler A > B > C + > D > E sırasıyla uygulanacaktır.</p> + + <example> + <Location /><br /> + E<br /> + </Location><br /> + <br /> + <Files f.html><br /> + D<br /> + </Files><br /> + <br /> + <VirtualHost *><br /> + <Directory /a/b><br /> + B<br /> + </Directory><br /> + </VirtualHost><br /> + <br /> + <DirectoryMatch "^.*b$"><br /> + C<br /> + </DirectoryMatch><br /> + <br /> + <Directory /a/b><br /> + A<br /> + </Directory><br /> + <br /> + </example> + + <p>Daha somut bir örnek olarak aÅŸağıdakini ele alalım. + <directive module="core" type="section">Directory</directive> + bölümlerindeki eriÅŸim sınırlamaları ne olursa olsun <directive + module="core" type="section">Location</directive> bölümü son olarak + deÄŸerlendirmeye alınacak ve sunucuya sınırsız eriÅŸim verecektir. + BaÅŸka bir deyiÅŸle, katıştırma sırası önemlidir, bu nedenle dikkatli + olmalısınız!</p> + + <example> + <Location /><br /> + <indent> + Order deny,allow<br /> + Allow from all<br /> + </indent> + </Location><br /> + <br /> + # Alooo! Bu <Directory> bölümünün hiçbir hükmü yok.<br /> + <Directory /><br /> + <indent> + Order allow,deny<br /> + Allow from all<br /> + Deny from kkadam.mesela.dom<br /> + </indent> + </Directory> + </example> + </section> </section> </manualpage> diff --git a/docs/manual/server-wide.xml.tr b/docs/manual/server-wide.xml.tr index b015515f52..c635d6c513 100644 --- a/docs/manual/server-wide.xml.tr +++ b/docs/manual/server-wide.xml.tr @@ -1,7 +1,7 @@ <?xml version='1.0' encoding='UTF-8' ?> <!DOCTYPE manualpage SYSTEM "./style/manualpage.dtd"> <?xml-stylesheet type="text/xsl" href="./style/manual.tr.xsl"?> -<!-- English Revision: 420990:922232 (outdated) --> +<!-- English Revision: 922232 --> <!-- ===================================================== Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org> Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org> @@ -29,8 +29,9 @@ <title>Sunucu Genelinde Yapılandırma</title> <summary> -<p>Bu belgede <module>core</module> modülü ile saÄŸlanan ve sunucunun temel -iÅŸlemlerini yapılandırmakta kullanılan yönergelerden bazıları açıklanmıştır.</p> + <p>Bu belgede <module>core</module> modülü ile saÄŸlanan ve sunucunun temel + iÅŸlemlerini yapılandırmakta kullanılan yönergelerden bazıları + açıklanmıştır.</p> </summary> <section id="identification"> @@ -60,7 +61,7 @@ iÅŸlemlerini yapılandırmakta kullanılan yönergelerden bazıları açıklanmÄ yönergeleri, sunucu tarafından, özüne yönelik URL’leri nasıl oluÅŸturacağını saptamak için kullanılır. ÖrneÄŸin bir istemci bir dizin isteÄŸinde bulunurken URL’nin sonuna bölü çizgisi eklemese bile - Apache’nin istemciyi bölü çizgisi ile bitirilmiÅŸ URL yoluna + Apache httpd’nin istemciyi bölü çizgisi ile bitirilmiÅŸ URL yoluna yönlendirmesi gerekir; böylece istemci belge içindeki göreli baÄŸlantıları doÄŸru ÅŸekilde çözümleyebilir.</p> </section> @@ -73,15 +74,15 @@ iÅŸlemlerini yapılandırmakta kullanılan yönergelerden bazıları açıklanmÄ <directive module="mpm_common">CoreDumpDirectory</directive> <directive module="core">DocumentRoot</directive> <directive module="core">ErrorLog</directive> - <directive module="mpm_common">LockFile</directive> + <directive module="core">Mutex</directive> <directive module="mpm_common">PidFile</directive> <directive module="mpm_common">ScoreBoardFile</directive> <directive module="core">ServerRoot</directive> </directivelist> </related> - <p>Bu yönergeler Apache’nin doÄŸru iÅŸlem yapması için gereksinim duyduÄŸu - çeÅŸitli dosyaların yerlerini belirlerler. Bölü çizgisi (/) ile + <p>Bu yönergeler Apache httpd’nin doÄŸru iÅŸlem yapması için gereksinim + duyduÄŸu çeÅŸitli dosyaların yerlerini belirlerler. Bölü çizgisi (/) ile baÅŸlamayan dosya yolları kullanıldığında bu dosyaların yerlerinin <directive module="core">ServerRoot</directive> yönergesinde belirtilen dizine göre belirtildiÄŸi varsayılır; root olmayan kullanıcılar @@ -107,12 +108,12 @@ iÅŸlemlerini yapılandırmakta kullanılan yönergelerden bazıları açıklanmÄ </directivelist> </related> - <p><code>LimitRequest*</code> yönergeleri, Apache’nin istemcilerden gelen - istekleri okumak için kullanacağı özkaynakların miktarları ile ilgili - sınırlamalar koymak için kullanılırlar. Bu deÄŸerleri sınırlamak + <p><code>LimitRequest*</code> yönergeleri, Apache httpd’nin istemcilerden + gelen istekleri okumak için kullanacağı özkaynakların miktarları ile + ilgili sınırlamalar koymak için kullanılırlar. Bu deÄŸerleri sınırlamak suretiyle bazı hizmet reddi saldırılarının etkileri azaltılabilir.</p> - <p><code>RLimit*</code> yönergeleri ise Apache’nin çocuk süreçleri + <p><code>RLimit*</code> yönergeleri ise Apache httpd’nin çocuk süreçleri tarafından çatallanabilen özkaynakların miktarlarını sınırlamakta kullanılırlar. Özellikle de CGI betikleri ve SSI çalıştırma komutları tarafından kullanılan özkaynakları denetlemekte kullanılırlar.</p> @@ -121,4 +122,20 @@ iÅŸlemlerini yapılandırmakta kullanılan yönergelerden bazıları açıklanmÄ bazı platformlarda yığıt boyutunu denetim altında tutmak için kullanılır.</p> </section> + + <section id="implementation"> + <title>Gerçeklenimle ilgili Seçimler</title> + + <related> + <directivelist> + <directive module="core">Mutex</directive> + </directivelist> + </related> + + <p><directive>Mutex</directive> yönergesi, <glossary>APR</glossary>'nin + öntanımlı seçimi ile ilgili iÅŸlevsel ve baÅŸarımsal sorunlarına çare + bulmada ilgili gerçeklenimi mutex'ler için deÄŸiÅŸtirmekte + kullanılabilir.</p> + </section> + </manualpage> diff --git a/docs/manual/ssl/index.xml.tr b/docs/manual/ssl/index.xml.tr index 4519d7b2b2..cc0e8b1720 100644 --- a/docs/manual/ssl/index.xml.tr +++ b/docs/manual/ssl/index.xml.tr @@ -1,7 +1,7 @@ <?xml version='1.0' encoding='UTF-8' ?> <!DOCTYPE manualpage SYSTEM "../style/manualpage.dtd"> <?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?> -<!-- English Revision: 420990:1070915 (outdated) --> +<!-- English Revision: 1070915 --> <!-- ===================================================== Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org> Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org> @@ -40,9 +40,9 @@ <section id="documentation"><title>Belgeler</title> <ul> - <li><a href="ssl_intro.html">GiriÅŸ</a></li> + <li><a href="ssl_howto.html">mod_ssl Yapılandırması Nasıl</a></li> + <li><a href="ssl_intro.html">SSL'ye GiriÅŸ</a></li> <li><a href="ssl_compat.html">Uyumluluk</a></li> - <li><a href="ssl_howto.html">NASIL</a></li> <li><a href="ssl_faq.html">Sıkça Sorulan Sorular</a></li> <li><a href="../glossary.html">Terimler</a></li> </ul> |