path: root/docs/manual/vhosts/mass.xml.tr

<?xml version='1.0' encoding='UTF-8' ?>
<!DOCTYPE manualpage SYSTEM "../style/manualpage.dtd">
<?xml-stylesheet type="text/xsl" href="../style/manual.tr.xsl"?>
<!-- English Revision: 659902:1043126 (outdated) -->
<!-- =====================================================
 Translated by: Nilgün Belma Bugüner <nilgun belgeler.org>
   Reviewed by: Orhan Berent <berent belgeler.org>
========================================================== -->

<!--
 Licensed to the Apache Software Foundation (ASF) under one or more
 contributor license agreements.  See the NOTICE file distributed with
 this work for additional information regarding copyright ownership.
 The ASF licenses this file to You under the Apache License, Version 2.0
 (the "License"); you may not use this file except in compliance with
 the License.  You may obtain a copy of the License at

     http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0

 Unless required by applicable law or agreed to in writing, software
 distributed under the License is distributed on an "AS IS" BASIS,
 WITHOUT WARRANTIES OR CONDITIONS OF ANY KIND, either express or implied.
 See the License for the specific language governing permissions and
 limitations under the License.
-->

<manualpage metafile="mass.xml.meta">
<parentdocument href="./">Sanal Konaklar</parentdocument>
   <title>Devingen olarak Yapılandırılan Kitlesel Sanal Barındırma</title>

<summary>

    <p>Bu belgede sanal konakların sonu belirsiz bir şekilde artışı karşısında
      Apache httpd sunucusunun nasıl daha verimli kullanılacağı açıklanmıştır.
    </p>

</summary>

<section id="motivation"><title>Amaç</title>

    <p>Burada açıklanan teknikler, <code>httpd.conf</code> dosyanızın
      örnekteki gibi, aslında hemen hemen birbirinin aynı çok sayıda
      <code>&lt;VirtualHost&gt;</code> bölümü içereceği zaman yapılacaklar ile
      ilgilidir.</p>

<example>
NameVirtualHost 111.22.33.44<br />
&lt;VirtualHost 111.22.33.44&gt;<br />
<indent>
    ServerName                 musteri-1.dom<br />
    DocumentRoot        /siteler/musteri-1.dom/belgeler<br />
    ScriptAlias  /cgi-bin/  /siteler/musteri-1.dom/cgi-bin<br />
</indent>
&lt;/VirtualHost&gt;<br />
&lt;VirtualHost 111.22.33.44&gt;<br />
<indent>
    ServerName                 musteri-2.dom<br />
    DocumentRoot        /siteler/musteri-2.dom/belgeler<br />
    ScriptAlias  /cgi-bin/  /siteler/musteri-2.dom/cgi-bin<br />
</indent>
&lt;/VirtualHost&gt;<br />
# blah blah blah<br />
&lt;VirtualHost 111.22.33.44&gt;<br />
<indent>
    ServerName                 musteri-N.dom<br />
    DocumentRoot        /siteler/musteri-N.dom/belgeler<br />
    ScriptAlias  /cgi-bin/  /siteler/musteri-N.dom/cgi-bin<br />
</indent>
&lt;/VirtualHost&gt;
</example>

    <p>Ana fikir, tüm durağan <code>&lt;VirtualHost&gt;</code>
      yapılandırmalarını devingen olarak çalışan tek bir
      <code>&lt;VirtualHost&gt;</code> bölümüyle değiştirmektir. Bunun elbette
      bazı getirileri olacaktır:</p>

    <ol>
      <li>Yapılandırma dosyanız küçüleceği için Apache daha çabuk
        başlatılabilecek ve daha az bellek harcayacaktır.</li>

      <li>Yeni sanal konakların eklenmesi, DNS’de yeni girdiler oluşturmak ve
        dosya sisteminde bununla ilgili dizinleri açmak dışında biraz daha
        basit olacaktır; en azından Apache’yi yeniden yapılandırmak ve yeniden
        başlatmak zorunda kalmayacaksınız.</li>
    </ol>

    <p>Ana götürüsü ise her sanal konak için ayrı birer günlük dosyasına sahip
      olamayacak olmanızdır. Öte yandan, dosya tanıtıcılarının sınırlı olması
      nedeniyle bunu yapmayı zaten istemezsiniz. Günlük kayıtları için bir
      fifo veya bir boru hattı oluşturmak ve diğer uçta çalışan bir süreç
      vasıtasıyla günlükleri müşterilere paylaştırmak daha iyidir (ayrıca, bu,
      istatistikleri toplamanızı da kolaylaştırır).</p>

</section>

<section id="overview"><title>Genel Bakış</title>

    <p>Bir sanal konak iki bilgiye bakarak belirlenir: IP adresi ve HTTP
      isteğindeki <code>Host:</code> başlığının içeriği. Devingen sanal
      barındırma tekniği, isteği yerine getirmek için kullanılacak dosya
      yoluna bu bilgiyi kendiliğinden girmek esasına dayanır. Bu, Apache 2.0
      ile <module>mod_vhost_alias</module> kullanarak oldukça kolay
      yapılabileceği gibi <module>mod_rewrite</module> da kullanılabilir. Bu
      modüllerin her ikisi de öntanımlı olarak devre dışıdır. Bu tekniği
      kullanmak isterseniz  Apache’yi yeniden yapılandırıp derleyerek bu iki
      modülü etkin duruma getirmeniz gerekir.</p>

    <p>Devingen sanal konağı normal bir sanal konak gibi göstermek için bazı
      şeyleri ’göstermelik’ olarak yapmak gerekir. Bunlardan en önemlisi,
      Apache tarafından göreli URL’lerden normal URL’leri ve benzerlerini
      üretmek için kullanılan sunucu ismidir. Sunucu ismi
      <code>ServerName</code> yönergesi ile yapılandırılır ve CGI’ler
      tarafından <code>SERVER_NAME</code> ortam değişkeni üzerinden
      kullanılır. Çalışma anındaki asıl değer <directive module="core"
      >UseCanonicalName</directive> yönergesi tarafından denetlenir.
      <code>UseCanonicalName Off</code> olduğunda sunucu ismi isteğin
      <code>Host:</code> başlık alanından elde edilir. <code>UseCanonicalName
      DNS</code> belirtilmişse, sunucu ismi, sanal konağın IP adresinden
      tersine DNS sorgusu yapılarak elde edilir. Birincisi isme dayalı sanal
      konaklar tarafından ikincisi ise IP’ye dayalı sanal konaklar tarafından
      kullanılır. Eğer Apache, istekte <code>Host:</code> başlığının olmayışı
      veya DNS sorgusunun başarısız olması sebebiyle sunucu ismini elde
      edemezse son çare olarak <code>ServerName</code> yönergesinde yazılı
      değeri kullanır.</p>

    <p>‘Göstermelik’ yapılan şeylerden biri de <code>DocumentRoot</code>
      yönergesi ile yapılandırılan belge kök dizini olup CGI’ler tarafından
      <code>DOCUMENT_ROOT</code> ortam değişkeni üzerinden kullanılır. Normal
      yapılandırmada <module>core</module> modülü tarafından dosya isimlerini
      URI’lere eşlerken kullanılır. Fakat sunucu devingen sanal konakları
      kullanmak üzere yapılandırıldığında, eşleştirmeyi farklı yollardan yapan
      başka bir modül devreye girer (<code>mod_vhost_alias</code> veya
      <code>mod_rewrite</code>). <code>DOCUMENT_ROOT</code> ortam değişkenine
      değerini atamaktan sorumlu olan bu iki modülden biri kullanılmazsa CGI
      veya SSI belgeleri yanlış değerlerle üretilirler.</p>

</section>

<section id="simple"><title>Basit Devingen Sanal Konaklar</title>

    <p>Yukarıda <a href="#motivation">Amaç</a> bölümünde özetlenen sanal konak
      düzenlemesinin <code>mod_vhost_alias</code> kullanarak daha soysal bir
      tarzda gerçekleştirilmiş halini içeren <code>httpd.conf</code> bölümü
      aşağıdadır.</p>

<example>
# sunucu ismini Host: başlığından elde edelim<br />
UseCanonicalName Off<br />
<br />
# Bu günlükleme biçiminde ilk alana bakarak<br />
# sanal konak günlükleri ayrıştırılabilir<br />
LogFormat "%V %h %l %u %t \"%r\" %s %b" vcommon<br />
CustomLog logs/access_log vcommon<br />
<br />
# istekleri yerine getirmek için kullanılacak<br />
# dosya isimlerine sunucu ismini ekleyelim<br />
VirtualDocumentRoot /siteler/%0/belgeler<br />
VirtualScriptAlias  /siteler/%0/cgi-bin
</example>

    <p>Bu yapılandırmayı IP’ye dayalı sanal konaklar için kullanmak isterseniz
      <code>UseCanonicalName Off</code> yerine <code>UseCanonicalName
      DNS</code> yazmanız yeterlidir. Böylece dosya ismine eklenecek konak
      ismi sanal konağın IP adresinden türetilir.</p>

</section>

<section id="homepages"><title>Sanal Kişisel Sayfalar Sistemi</title>

    <p>Bu sistem, yukarıdaki yapılandırmanın bir ISS’nin kişisel sayfalar
      sunucusuna uyarlanmasından başka bir şey değildir. Biraz daha karmaşık
      bir yapılandırma ile dosya isimlerine <code>/home/kullanıcı/</code>
      dizinlerini ekleyebiliriz. Farklı olarak her sanal konak için bir tane
      değil hepsi için bir tane <code>cgi-bin</code> olacaktır.</p>

<example>
# Son bölüm hariç yukarıdaki yapılandırma, burada...<br />
<br />
# sunucu ismine eklenecek dosya isimlerini oluşturalım<br />
VirtualDocumentRoot /siteler/%2/belgeler<br />
<br />
# ortak cgi-bin dizini<br />
ScriptAlias  /cgi-bin/  /siteler/std-cgi/<br />
</example>

    <p><module>mod_vhost_alias</module> belgesinde daha karmaşık
      <code>VirtualDocumentRoot</code> örnekleri vardır.</p>

</section>

<section id="combinations"><title>Aynı Sunucuda Kişisel ve Kurumsal Sanal Konaklar</title>

    <p>Daha karmaşık ayarlamalar yaparak Apache’inin normal
      <code>&lt;VirtualHost&gt;</code> bölümlerini farklı kitlesel sanal konak
      yapılandırmaları için kullanabilirsiniz. Örneğin, bireysel
      müşterileriniz için bir IP adresiniz, kurumsal müşterileriniz için de
      başka bir IP adresiniz olsun. Her biri için ayrı ayrı sanal konaklar
      ayarlamak yerine aşağıdaki gibi bir yapılandırma kullanabilirsiniz:</p>

<example>
UseCanonicalName Off<br />
<br />
LogFormat "%V %h %l %u %t \"%r\" %s %b" vcommon<br />
<br />
&lt;Directory /siteler/kurumsal&gt;<br />
<indent>
    Options FollowSymLinks<br />
    AllowOverride All<br />
</indent>
&lt;/Directory&gt;<br />
<br />
&lt;Directory /siteler/bireysel&gt;<br />
<indent>
    Options FollowSymLinks<br />
    AllowOverride None<br />
</indent>
&lt;/Directory&gt;<br />
<br />
&lt;VirtualHost 111.22.33.44&gt;<br />
<indent>
    ServerName kurumsal.iss.dom<br />
    <br />
    CustomLog logs/access_log.kurumsal vcommon<br />
    <br />
    VirtualDocumentRoot /siteler/kurumsal/%0/belgeler<br />
    VirtualScriptAlias  /siteler/kurumsal/%0/cgi-bin<br />
</indent>
&lt;/VirtualHost&gt;<br />
<br />
&lt;VirtualHost 111.22.33.45&gt;<br />
<indent>
    ServerName bireysel.iss.dom<br />
    <br />
    CustomLog logs/access_log.bireysel vcommon<br />
    <br />
    VirtualDocumentRoot /siteler/bireysel/%0/belgeler<br />
    ScriptAlias         /cgi-bin/ /siteler/std-cgi/<br />
</indent>
&lt;/VirtualHost&gt;
</example>

    <note><title>Bilginize</title>
      <p>Eğer ilk <code>&lt;VirtualHost&gt;</code> bölümü bir <directive
        module="core">ServerName</directive> yönergesi içermezse ilgili IP
        için ters DNS sorgusu yapılır. Eğer sorgudan elde edilen isim
        sunucunun ismi değilse bu istenmeyen duruma bir çözüm olarak bir
        bilgilendirme bölümü (<code>ServerName isimsiz.iss.dom</code>)
        eklenebilir.</p>
    </note>

</section>

<section id="ipbased"><title>IP’ye dayalı sanal konakları daha verimli kılmak</title>

    <p><a href="#simple">İlk örnekte</a> IP’ye dayalı sanal konaklar için
      kullanılmak istenirse yapılandırmada neyin nasıl değiştirileceği
      belirtilmişti. Her istek için ayrı bir DNS sorgusu gerekeceğinden bu
      başarım düşmesine yol açar. DNS sorgusu ihtiyacını ortadan kaldırmak
      için, bir çözüm olarak dosya sistemi, konak isimleri yerine IP
      adreslerine göre düzenlenebilir. Günlük kayıtları da IP adreslerine göre
      ayrıştırılacak şekilde ayarlanabilir.</p>

<example>
# Sunucu ismini IP adresinden ters DNS sorgusu ile elde edelim<br />
UseCanonicalName DNS<br />
<br />
# Günlük kayıtları IP adreslerine göre ayrıştırılabilsin<br />
LogFormat "%A %h %l %u %t \"%r\" %s %b" vcommon<br />
CustomLog logs/access_log vcommon<br />
<br />
# dosya isimleri IP adreslerini içersin<br />
VirtualDocumentRootIP /siteler/%0/belgeler<br />
VirtualScriptAliasIP  /siteler/%0/cgi-bin<br />
</example>

</section>

<section id="simple.rewrite"><title><code>mod_rewrite</code> ile Kurumsal Müşteriler Sistemi</title>

    <p>Buradaki <code>httpd.conf</code> bölümü de <a href="#simple">ilk
      örnekteki</a> gibi elde edilmiştir. İlk yarı, bazı değişiklikler dışında
      yukarıdaki örneğe çok benzer. Bu değişiklikler yapılandırmanın
      <code>mod_rewrite</code> bölümünün düzgün çalışması ve geriye doğru
      uyumluluk için gereklidir. İkinci yarı, asıl işi yapan
      <code>mod_rewrite</code> yapılandırmasını içerir.</p>

    <p>Biraz uzmanlık gerektiren bazı kısımlar var: Öntanımlı olarak
      <code>mod_rewrite</code> diğer (<code>mod_alias</code>, vs. gibi) URI
      dönüşüm modüllerinden önce çalışır. Dolayısıyla bu modülleri kullanmak
      isterseniz, <code>mod_rewrite</code>’ı bunlara izin verecek şekilde
      yapılandırmalısınız. Ayrıca her devingen sanal konağa eşdeğer bir
      <code>ScriptAlias</code> yapmak için de biraz büyü yapmak gerekir.</p>

<example>
# Sunucu ismini Host: başlığınıdan alalım.<br />
UseCanonicalName Off<br />
<br />
# Günlük dosyasından bilgileri ayıklayabilelim.<br />
LogFormat "%{Host}i %h %l %u %t \"%r\" %s %b" vcommon<br />
CustomLog logs/access_log vcommon<br />
<br />
&lt;Directory /siteler/hosts&gt;<br />
<indent>
    # ScriptAlias için yaptıklarımızla CGI betiklerini<br />
    # çalışmaya zorlayamayacağımızdan ExecCGI burada gerekli.<br />
    Options FollowSymLinks ExecCGI<br />
</indent>
&lt;/Directory&gt;<br />
<br />
# İşin zor yanına geldik.<br />
<br />
RewriteEngine On<br />
<br />
# Host: başlığından elde edilen sunucu isminde harf<br />
# büyüklükleri çeşitli olabilir. Hepsini küçük harf yapalım.<br />
RewriteMap  lowercase  int:tolower<br />
<br />
## önce normal belgelerle anlaşalım:<br />
# Alias /icons/ çalışsın - diğer rumuzlar için yineleyelim<br />
RewriteCond  %{REQUEST_URI}  !^/icons/<br />
# CGI’ler de çalışsın.<br />
RewriteCond  %{REQUEST_URI}  !^/cgi-bin/<br />
# Biraz da büyü yapalım.<br />
RewriteRule  ^/(.*)$  /siteler/${lowercase:%{SERVER_NAME}}/belgeler/$1<br />
<br />
## Artık CGI’lerle anlaşabiliriz. - Bir eylemci isteyelim.<br />
RewriteCond  %{REQUEST_URI}  ^/cgi-bin/<br />
RewriteRule  ^/(.*)$  /siteler/${lowercase:%{SERVER_NAME}}/cgi-bin/$1  [H=cgi-script]<br />
<br />
# Bu kadar!
</example>

</section>

<section id="homepages.rewrite"><title><code>mod_rewrite</code> ile Kişisel Sayfalar Sistemi</title>

    <p>Burada da <a href="#homepages">ikinci örnekte</a> yaptıklarımızı
      yapıyoruz.</p>

<example>
RewriteEngine on<br />
<br />
RewriteMap   lowercase  int:tolower<br />
<br />
# CGI’ler çalışsın.<br />
RewriteCond  %{REQUEST_URI}  !^/cgi-bin/<br />
<br />
# konak ismi doğru mu bakalım yoksa RewriteRule çalışmaz.<br />
RewriteCond  ${lowercase:%{SERVER_NAME}}  ^www\.[a-z-]+\.isp\.dom$<br />
<br />
# URI’nin başına sanal konak ismini ekleyelim.<br />
# [C], bunu bitirdikten sonra, sonraki rewrite ile devam et demek.<br />
RewriteRule  ^(.+)  ${lowercase:%{SERVER_NAME}}$1  [C]<br />
<br />
# Artık asıl dosya ismini oluşturabiliriz.<br />
RewriteRule  ^www\.([a-z-]+)\.isp\.dom/(.*) /home/$1/$2<br />
<br />
# Ortak CGI dizinini tanımlayalım.<br />
ScriptAlias  /cgi-bin/  /siteler/std-cgi/
</example>

</section>

<section id="xtra-conf"><title>Sanal konaklar için ayrı bir yapılandırma dosyası kullanmak</title>

    <p>Burada, sanal konak isimlerinden belge kök dizini elde ederken
      <module>mod_rewrite</module> modülünün daha gelişkin özelliklerinden
      yararlanarak isimleri ayrı bir dosyadan okutacağız. Bu, esnekliği
      artırır ama daha karmaşık bir yapılandırma gerekir.</p>

    <p>Aşağıdaki içeriğe sahip bir <code>vhost.map</code>dosyamız olsun:</p>

<example>
musteri-1.dom  /siteler/kurumsal/1<br />
musteri-2.dom  /siteler/kurumsal/2<br />
# ...<br />
musteri-N.dom  /siteler/kurumsal/N<br />
</example>

    <p><code>httpd.conf</code> dosyamız da şunları içerecektir:</p>

<example>
RewriteEngine on<br />
<br />
RewriteMap   lowercase  int:tolower<br />
<br />
# Eşlem dosyasını tanımlayalım<br />
RewriteMap   vhost      txt:/siteler/conf/vhost.map<br />
<br />
# Rumuzları yukarıdaki gibi halledelim.<br />
RewriteCond  %{REQUEST_URI}               !^/icons/<br />
RewriteCond  %{REQUEST_URI}               !^/cgi-bin/<br />
RewriteCond  ${lowercase:%{SERVER_NAME}}  ^(.+)$<br />
# Eşlemeyi dosyalar için de yapalım.<br />
RewriteCond  ${vhost:%1}                  ^(/.*)$<br />
RewriteRule  ^/(.*)$                      %1/belgeler/$1<br />
<br />
RewriteCond  %{REQUEST_URI}               ^/cgi-bin/<br />
RewriteCond  ${lowercase:%{SERVER_NAME}}  ^(.+)$<br />
RewriteCond  ${vhost:%1}                  ^(/.*)$<br />
RewriteRule  ^/(.*)$                      %1/cgi-bin/$1 [H=cgi-script]
</example>

</section>
</manualpage>